آیا صدر متحدان ایران را از کابینه کنار می‌گذارد؟

مذاکرات سختی بین احزاب سیاسی عراق بر سر تشکیل دولت در جریان است. اگرچه این روند هربار پس از انتخابات رخ می‌دهد، اما این اولین بار است که دو‌دستگی و تقسیم‌بندی بین شیعیان، بر کل صحنه سیاست عراق سایه افکنده است

اختلاف و تنش بین شیعیان به حدی رسیده که احزاب محلی را برای میانجیگری و نزدیک کردن دیدگاه‌های دو طرف به تکاپو انداخته است

تقسیم‌بندی و اختلاف شیعیان، ائتلاف‌های سیاسی را تغییر داده و این احتمال را بالا برده است که برای اولین بار از سال 2006 شاهد دولتی در عراق باشیم که متحدان ایران هیچ نماینده‌ای در آن ندارند

صدر با ائتلاف با حزب دموکرات کردستان و سنی‌ها، موفق شده 162 کرسی از 165 کرسی لازم برای تشکیل دولت را بدست آورد (73 کرسی از آن صدری‌ها است؛ سنی‌ها از جمله حزب محمد حلبوسی و خمیس خنجر 53 کرسی دارند و حزب دموکرات کردستان نیز دارای 35 کرسی است)

ضمن اینکه احتمالا اکثر 45 نماینده مستقل پارلمان نیز با برندگان انتخابات همسو شوند. به این ترتیب ائتلاف به رهبری صدر می‌تواند به راحتی دولت تشکیل دهد و برای انتخاب رئیس جمهور که مستلزم کسب دو سوم آراء است، شاید تنها به همراهی تعداد کمی از نمایندگان احزاب دیگر نیاز داشته باشد

31 ژانویه مقتدی صدر پس از دیدار با متحدان کرد و سنی خود (نیچروان بارزانی و محمد الحلبوسی) در محل اقامتش در نجف، ضمن تکرار تعهد خود مبنی بر تشکیل دولت اکثریت ملی، از گفتگو با اپوزیسیون استقبال کرد

احزاب شیعه طرفدار ایران بیم دارند که صدر با ائتلاف با کردها و سنی‌ها، کابینه تشکیل دهد و این بدین معنا است که سایر احزاب شیعه در دولت جایی نخواهند داشت. این وضعیت اسباب نگرانی ایران را نیز فراهم ساخته و طبق یافته‌های المانیتور موجب شد که اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس اواخر ژانویه با مسعود بارزانی در اربیل دیدار نموده و از او بخواهد که بدون حضور سایر احزاب شیعه با صدر متحد نشود

البته صدر در را کاملا به روی گروههای مخالف شیعه نبسته است. وی 27 ژانویه بدون هیچ دلیلی به بغداد رفت و بدون اینکه با کسی ملاقات کند به نجف بازگشت. اما به گفته برخی منابع، هدف از این سفر ارسال این پیام به سایر گروههای شیعه بود که می‌توانند با پذیرش شرایط او به ائتلاف صدر بپیوندند

سفر صدر دو روز پس از آن صورت گرفت که چارچوب هماهنگی (هیأتی متشکل از احزاب و نیروهای شیعه) تهدید کرد در صورت کنار گذاشته شدن از کابینه، به صفوف مخالفان خواهد پیوست «با توجه به خطرات امنیتی، اقتصادی و چالش‌های پیش روی کشور و منطقه، در صورت حذف احزاب شیعه از دولت، عراق هزینه این اقدام را خواهد پرداخت»

رحمان الجبوری محقق ارشد سابق در بنیاد ملی دموکراسی در واشنگتن می‌‌گوید: «احتمال اینکه صدر بدون حضور چارچوب هماهنگی دولت تشکیل دهد زیاد است»

پیشتر صدر از تشکیل دولت اکثریت سیاسی سخن می‌گفت اما در هفته‌های گذشته شروع به صحبت از دولت «اکثریت ملی» کرد. این امر به گفته برخی از تحلیلگران نشان می‌دهد که صدر از وعده تشکیل دولت اکثریت سیاسی عقب‌نشینی کرده است

صدر خواهان تشکیل دولت اکثریت بدون احزاب شیعه نیست، بلکه برعکس می‌خواهد برخی از آنها در پروسه تشکیل کابینه حضور داشته باشند اما ممکن است ائتلاف دولت قانون را به دلیل اختلافات شخصی حذف کند

صدر در سخنرانی 25 ژانویه خود گفت که «پیامی به چارچوب هماهنگی ارسال کرده و به آنها اطلاع داده است که از حضور آنها به جز نوری مالکی در دولت استقبال می‌کند»

زید الکنانی محقق سیاسی و دانشجوی دکترا در دانشگاه آبردین اسکاتلند به ما گفت: «صدر مایل به حضور چارچوب هماهنگی در دولت هست اما می‌خواهد که احزاب و گروههای چارچوب، قدرت محدودی داشته باشند؛ از این رو حضور مالکی را در بین آنها نمی‌خواهد»

یک منبع نزدیک به چارچوب هماهنگی نیز بر این مسئله صحه گذاشت و گفت «صدر خواهان حضور تمام احزاب و گروههای چارچوب هماهنگی در دولت نیست بلکه فقط بدنبال آن است تا با برخی از این احزاب همچون حزب حکمه به رهبری عمار حکیم و ائتلاف نصر به رهبری حیدر عبادی مشارکت داشته باشد. توافق اولیه‌ای که در چارچوب هماهنگی صورت گرفته، این است که یا تمام طرف‌های داخل در چارچوب با صدر به توافق برسند یا هیچکدام. ولی اکنون به نظر می‌رسد که برخی از نیروها برای پیوستن به صدر و نادیده گرفتن این توافق اولیه دچار تردیدهایی شده‌اند»

پس از آنکه ایران و متحدانش پیام‌هایی به این مضمون به احزاب سنی و کرد فرستادند که «اتحاد با صدر بدون حضور ما باعث تعمیق بحران‌های عراق شده و خطرات بزرگی پیش روی کشور می‌گذارد»، کردها و سنی‌ها تلاش می‌کنند تا دیدگاه‌های صدر و چارچوب هماهنگی را به یکدیگر نزدیک کرده و تفاهمی بین آنها ایجاد کنند

سنی‌ها و کردها از درگیر شدن با جناح‌های مسلح شیعه اجتناب می‌کنند، به ویژه که این جناح‌ها متهم هستند چند بار فرودگاه اربیل و مقر حزب حلبوسی را هدف گرفته‌اند؛ به همین دلیل است که بدنبال حضور این جناح‌ها در دولت هستند. ولی صدر بدنبال کنترل سهم شیعیان در دولت بعد و معرفی خود به عنوان نماینده رسمی شیعیان در صحنه سیاسی کشور است.

*منبع: المانیتور

مترجم: فاطمه رادمهر