نیوکاسل که یکی از بدترین تیم‌های حاضر در لیک برتر انگلیس است، اخیرا به ثروتمندترین باشگاه فوتبال جهان بدل شده است. اما چگونه یکی از رده پایین‌ترین تیم‌های لیگ برتر –باشگاهی که آخرین بار سال 1927 قهرمان لیگ برتر فوتبال انگلیس شد- به این ثروت رسیده است؟
7 اکتبر 2021 کنسرسیومی به ریاست صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان، باشگاه نیوکاسل را به قیمت بیش از 300 میلیون پوند (بیش از 405 میلیون دلار) خرید. این اقدام پس از یک بن‌بست هجده ماهه انجام شد و سرانجام پس از انکه لیگ برتر انگلیس تضمین‌های قانونی لازم را مبنی بر اینکه پادشاهی عربستان کنترل باشگاه را عهده‌دار نخواهد شد، از آن کشور گرفت، قرارداد به امضا رسید.
نیوکاسل اولین باشگاه فوتبال در اروپا نیست که اعراب مالک آن می‌شوند. برخی از تیم‌های خریداری شده توسط خانواده‌های سلطنتی و بازرگانان عرب عبارتند از: منچسترسیتی متعلق به شیخ منصور از امارات متحده، پاری‌سن‌ژرمن متعلق به ناصر الخلیفی از قطر، استون ویلا متعلق به ناسف ساویریس از مصر و شفیلد یونایتد متعلق به عبدالله بن‌مسعود بن‌عبدالعزیز آل سعود از عربستان.
شرکت‌های هوانوردی عربی نیز سرمایه‌گذاری زیادی در فوتبال اروپا کرده‌اند. شرکت‌های هواپیمایی امارات، اتحاد و قطر ایرویز، همگی قراردادهای مهمی با باشگاههای فوتبال اروپایی به ارزش صدها میلیون دلار دارند.
اما چرا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس این همه پول در فوتبال اروپا سرمایه‌گذاری می‌کنند؟
مزایای اقتصادی
کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بدنبال راههای جدیدی برای سرمایه‌گذاری خارجی هستند و سرمایه‌گذاری در فوتبال اروپا بخشی از این استراتژی است. هدف از این سرمایه‌گذاری‌ها تقویت روابط با شبکه‌های تجاری در غرب و آماده شدن برای دنیای پس از نفت است. در این میان، بازار فوتبال اروپا جای خوبی برای سرمایه‌گذاری به‌نظر می‌رسد. ارزش 32 باشگاه برجسته اروپایی در سال 2019، 9 درصد افزایش یافته و درآمدهای عملیاتی در بازار فوتبال اروپا طی هشت سال 65% رشد داشته است.
صنعت هوانوردی و گردشگری کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، بخش‌هایی هستند که متأثر از سرمایه‌گذاری در بخش فوتبال، رشد داشته‌اند. قطر ایرویز قراردادی ارزشمند و چندین ساله با باشگاه بارسلونا دارد و شراکت هواپیمایی امارات با باشگاه آرسنال نیز مزایای همکاری بین باشگاههای فوتبال و شرکت‌های هواپیمایی را به‌خوبی نشان می‌دهد. ارزش قرارداد بین امارات و آرسنال طی ده سال تقریبا سه برابر شده است.
به گفته امجد احمد مدیر ابتکارات شورای اتلانتیک: قرارداد هواپیمایی امارات با آرسنال برای تبلیغ نام این شرکت روی پیراهن‌های تیم و قرارداد هواپیمایی اتحاد با منچسترسیتی، نشان می‌دهد که چگونه این سرمایه‌گذاری‌ها برای برندهایی که می‌خواهند در سطح جهان شناخته شوند و رشد کنند، مفید و ضروری است. علاوه بر تبلیغ این شرکت‌ها روی پیراهن بازیکنان، استادیوم‌های فوتبال نیز به نام این شرکت‌ها نامگذاری شده‌اند. هواداران دوآتشه فوتبال، از برندهایی که حامی تیم‌های محبوبشان هستند، استقبال می‌کنند. از سوی دیگر، با توجه به روابط نزدیک این خطوط هوایی با کشور متبوع خود، این قراردادها و سرمایه‌گذاری‌ها باعث شهرت و شناسایی بیشتر این کشورها در خارج نیز می‌شود.
از منظر گردشگری نیز، اکونومیست سال 2020 گزارش داد که ورزش از جمله ورزش فوتبال، اهرمی کلیدی در توسعه گردشگری کشورهای خلیج‌فارس در دهه آینده است. باتوجه به اینکه تیم‌هایی همچون منچسترسیتی، پاری‌سن‌ژرمن و نیوکاسل که مالکین عرب دارند، به‌طور منظم برای تمرین و مسابقه به خلیج‌فارس می‌آیند، کشورهای خلیج‌فارس این فرصت را دارند که امکانات و جاذبه‌های گردشگری خود را برای مخاطبان خود در سراسر جهان تبلیغ کنند. برای مثال پاری‌سن‌ژرمن سالانه در دوحه، تور زمستانی دارد؛ قطر از این تور برای مقاصد تجاری استفاده می‌کند و میلیون‌ها هوادار فوتبال این فرصت را دارند که فرهنگ و میهمان‌نوازی قطری را تجربه کنند. قطر همچنین میزبان جام‌جهانی 2022 است که انتظار می‌رود 1.2 میلیون گردشگر را جذب خود کند. امارات نیز همچون قطر به طور منظم میزبان تمرینات و مسابقات فوتبال است؛ این فعالیت‌ها در صورت استفاده مؤثر، می‌تواند برای اقتصاد و گردشگری خلیج‌فارس مفید باشد.
مزایای اجتماعی
فوتبال جدای از مزایای اقتصادی، می‌تواند وسیله‌ای برای ایجاد تغییرات اجتماعی باشد. برای مثال محبوبیت محمد صلاح بازیکن مصری تیم لیورپول، اسلام‌هراسی و جرایم از روی نفرت را در این شهر کاهش داده است.
خرید باشگاههای فوتبال اروپایی، ابزاری برای اعمال قدرت نرم کشورهای خلیج‌فارس و بهبود وجهه و افزایش شهرتشان در جهان غرب است. برای نمونه زمانی که عربستان نیوکاسل را در اکتبر 2021 خرید، انتقاداتی از سوی یورگن کلوپ مربی لیورپول و ساشا دشموک رئیس سازمان عفو بین‌الملل بریتانیا مطرح شد و هر دو به سابقه بد حقوق بشری سعودی اشاره کردند. اما اکنون مزایای این خرید برای عربستان مشخص شده است؛ هزاران نفر از هواداران نیوکاسل با به اهتزاز درآوردن پرچم‌های عربستان و پوشیدن دشداشه و غتره، مالکیت جدید باشگاه را جشن گرفتند و در توئیتر هیجان خود را در مورد حامیان سعودی باشگاهشان نشان دادند.
این هیجانِ هواداران نیوکاسل، ناشی از سوابق مثبت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در مالکیت باشگاههای فوتبال است. منچسترسیتی و پاری‌سن‌ژرمن در یک دهه گذشته و از زمانی که اعراب مالکیت این باشگاه‌ها را بر عهده گرفتند، مجموعا دوازده عنوان قهرمانی بدست آورده‌اند.
پس از برگزاری دوازدهمین دوره جوایز سالانه گلوب ساکر در دبی در دسامبر 2021 ستاره‌های مطرح فوتبال مانند لواندوفسکی، امباپه و کریستیانو رونالو همگی تصاویری از برج خلیفه در اینستاگرام منتشر کردند و قدردانی خود را از دبی ابراز نمودند. رونالدو که 419 میلیون فالوور –بیشترین تعداد فالوور در اینستاگرام را- دارد، در یک پست از دبی تشکری طولانی کرد و عکس خود را با ولیعهد دبی منتشر نمود. به این ترتیب ستاره‌های برتر فوتبال تمجید و تشکر از امارات را از طریق حساب‌های شخصی خود به صدها میلیون دنبال کننده منتقل کردند.
آینده مشارکت خلیج فارس در فوتبال اروپا
به نظر می‌رسد که سعودی‌ها قصد دارند نفوذ عمیق‌تری در فوتبال اروپا پیدا کنند زیرا طبق گزارش‌ها، کنسرسیوم عربستان پیشنهادی 3.5 میلیارد دلاری برای خرید چلسی ارائه کرده است. مالک روسی چلسی، رومن آبراموویچ در پی حمله روسیه به اکراین و اعمال محدودیت‌های شدید دولت انگلیس بر چلسی، در نهایت مجبور شد بعد از دو دهه مالکیت خود را منتقل کند.
عربستان بعد از تماشای موفقیت همسایگان خود قطر و امارات، خواسته که قدم به جای پای آنها بگذارد؛ اما اگر آن موفقیتی را که منچسترسیتی و پاری‌سن‌ژرمن بدست آوردند کسب نکند، این استراتژی ممکن است نتیجه عکس دهد. منچسترسیتی و پاری‌سن‌ژرمن پس از انتقال مالکیت‌شان به اعراب، در شمار باشگاههای درجه یک اروپا قرار گرفتند؛ از این رو است که می‌بینیم پول زیادی صرف باشگاه نیوکاسل گشته و در پنجره نقل‌وانتقالات ماه ژانویه 113 میلیون دلار صرف خرید بازیکنان جدید شده است.
عربستان که بدنبال بهبود شهرت خود پس از قتل خاشقچی و موارد متعدد نقض حقوق بشر است، از خرید نیوکاسل برای تغییر وجهه و نام خود در جهان غرب و رقابت اقتصادی با امارات و قطر استفاده خواهد کرد.
کوتاه سخن اینکه با تشدید رقابت‌های سیاسی و اقتصادی بین کشورهای خلیج‌فارس، آیا شاهد سرایت این رقابت به صحنه فوتبال اروپا خواهیم بود؟ با توجه به بازار پرسود و درحال رشد فوتبال اروپا، می‌توان گفت که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به سرمایه‌گذاری در این بخش و بهره‌مندی از منافع اقتصادی و اجتماعی حاصل از آن ادامه خواهند داد.
*منبع: شورای آتلانتیک
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما