پس از ماه‌ها بن‌بست سیاسی در عراق، روابط بین مقتدی صدر و رقیبان شیعه او که مورد حمایت ایران هستند، آنقدر بد شده که هر آن احتمال وقوع درگیری‌های مسلحانه بین آنها می‌رود.
صدر در انتخابات پارلمانی عراق برنده شد اما نتوانست با متحدانش دولت تشکیل دهد.
وی می‌خواست از طریق اتحاد با بلوک سنی و حزب دموکرات کردستان، جناح‌های شیعه مورد حمایت ایران را از دولت کنار زده و منزوی کند اما حکم دادگاه عالی فدرال در مورد حد نصاب آراء لازم برای تشکیل دولت، باعث شد که صدر بدلیل تحریم پارلمان از سوی رقیبانش، نتواند رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر مورد نظر خود را بر کرسی بنشاند.
وی در نهایت به ماندن دولت فعلی به رهبری مصطفی کاظمی رضایت داد اما دادگاه فدرال مجددا برخلاف خواسته صدر حکم داد و گفت که کابینه کاظمی فقط می‌تواند در نقش دولت موقت عمل کند و صلاحیت گرفتن تصمیمات مهم برای عراق را ندارد.
این حکم خشم صدر را برانگیخت و باعث شد که در سخنانی، علنا قوه‌قضائیه را محکوم کرده و آن را به همسویی با «اقدامات شرم‌آور یک سوم مسدود کننده» متهم کند. صدر هفته گذشته مدعی شد که یک سوم مسدود کننده، مانع از تشکیل دولت شده‌اند و قول داد که پروژه خود را پیش ببرد. وی مخالفانش را از خشم و به‌سرآمدن حوصله خود بر حذر داشت و گفت: «آیا فکر می‌کنید که با اعمالتان می‌توانید ما را مجبور به اتحاد با خود کنید؟ البته که نه، ما اجازه نمی‌دهیم که عراق به سیستم فاسد و مبتنی بر اجماع و سهمیه‌بندی برگردد»
این سخنرانیِ سه دقیقه‌ای، بسیاری از عراقی‌ها را به وحشت انداخت و خشم مخالفان صدر به‌ویژه رهبران جناح‌های مسلح شیعه را برانگیخت. اگر اندک ابهامی پیرامون نیت صدر وجود داشت، با توئیت ابومصطفی الحمیداوی رئیس سرایا السلام شاخه مسلح جناح صدر برطرف شد: «ما آماده‌ایم، منتظر باشید». پس از آن صدها تن از مبارزان سرایاالسلام در شهرک صدر رژه رفتند و امادگی خود را برای اجرای دستورات رهبرشان اعلام کردند. در همین حال رسانه‌های وابسته به صدر شروع به انتشار اسامی رهبران عصائب اهل‌حق و کتائب حزب‌الله نمودند؛ نام آنها با آدرس، مقر، عکس و همچنین عبارات تهدیدآمیز همراه بود.
در پاسخ به این تحرکات، رهبران گروههای شیعه از جمله جناح‌های مسلح، رزمندگان خود را آماده کردند و درعین حال به آنها دستور دادند که خویشتنداری کنند.
ساعاتی بعد رهبران ائتلاف شیعه‌ی چارچوب هماهنگی، در خانه حیدر عبادی ملاقات کردند تا ببینند چگونه به تهدیدات صدر پاسخ دهند. این دیدار که تا ساعات اولیه صبح روز بعد به طول انجامید، منجر به صدور بیانیه‌ای شد که از صدر به دلیل به چالش کشیدن تصمیمات دادگاه فدرال انتقاد می‌کرد و ان را «تحولی خطرناک که موجب هرج‌ومرج و بی‌ثباتی است» می‌نامید.
در بیانیه از صدر و متحدانش خواسته شده بود که برنامه‌های خود را برای تشکیل حکومت اکثریت کنار بگذارند و به «منافع ملی اولویت دهند، سیاست انحصار قدرت را رها کنند و نگاه مثبتی به ابتکارات مطرح شده داشته باشند».
به گفته دو نفر از حاضرین در جلسه، رهبران چارچوب هماهنگی که از تحرکات صدر بسیار برانگیخته شده بودند، تلاش کردند تا با تغییر چند باره بیانیه، از خشم و تندی زبان ان بکاهند.
یکی از انها به ما گفت: «همه عصبانی و تحریک شده بودند، به‌ویژه رهبران جناح‌های مسلح؛ صدر این بار از حد خود فراتر رفت». وی افزود که نوری مالکی سعی کرد از تهدید متقابل صدر خودداری کند و چند بار برای تغییر محتوای بیانیه فشار آورد «ما نمی‌خواستیم این برخورد قریب‌الوقوع را تسریع کنیم».
روابط بین صدر و جناح‌های شیعه مورد حمایت ایران به‌ویژه کتائب حزب‌الله و عصائب اهل‌حق، متشنج است و کشمکش بین آنها برای کسب نفوذ و منفعت بیشتر، در بالاترین سطح در سال‌های اخیر قرار دارد.
وضعیت، پس از انتخابات اکتبر که در ان صدر 73 کرسی بدست آورد بدتر شده است چراکه جناح‌های مسلح متحمل ضررهای شدید شدند و تنها 17 کرسی بدست آوردند. رهبران این جناح‌ها با نگرانی از اینکه ممکن است کاملا به حاشیه رانده شوند، با مالکی و برخی از نمایندگان مستقل و بلوک‌های کوچک‌تر پارلمان متحد شدند و یک ائتلاف پارلمانی شیعه متشکل از 83 نماینده تشکیل دادند.
بر اساس قانون اساسی عراق نام نخست‌وزیر را بزرگترین بلوک پارلمان انتخاب می‌کند اما بر اساس سیستم سیاسیِ تقسیم قدرت، پست نخست‌وزیری همیشه به شیعیان می‌رسد.
نیروهای شیعه برای تضعیف برتری صدر در پارلمان، اصرار دارند به جای اینکه بزرگترین بلوک پارلمان حق معرفی نخست‌وزیر را داشته باشد، بزرگترین بلوک شیعه به رهبری مالکی این کار را انجام دهد.
صدر برای مقابله با انها تلاش کرده است تا با جلب نظر مستقل‌ها و احزاب کوچک‌تر شیعه، یک بلوک شیعه بزرگ‌تر بسازد. حتی به این احزاب کوچک پیشنهاد پست نخست‌وزیری را داده اما موفق نشده است.
رهبران جناح‌های مسلح تحت حمایت ایران در نشستی که در خانه عبادی تشکیل شده بود، تصمیم به اتخاذ استراتژی جدیدی گرفتند.
به گفته یکی از این رهبران، صدر از حد خود فراتر رفته است. او فکر می‌کند که ما از رویارویی با او می‌ترسیم و می‌تواند هرکاری که می‌خواهد انجام دهد بدون اینکه پاسخگو باشد؛ اما این کاملا اشتباه است. ما در قبال او بسیار صبور بودیم؛ او صبر ما را به ترس یا ضعف تعبیر کرده است. ولی دیگر این مرحله به پایان رسیده؛ او در روزهای آینده چهره دیگری از ما خواهد دید.
به گفته دو نفر از حاضران در نشست، همچنین توافق شد که سه گزینه در اختیار صدر قرار گیرد. نخست اتحاد با چارچوب هماهنگی برای تشکیل دولت ائتلافی و تقسیم قدرت برای یک سال؛ اگر در این مدت دولت شکست خورد، آن وقت دولت اکثریت مورد نظر صدر تشکیل شود.
گزینه دوم انحلال پارلمان و انتخابات زودرس؛ و سومین مورد حفظ وضعیت کنونی که در این صورت هرگونه تلاش صدر و متحدانش برای ایجاد تغییر در قوانین به نحوی که بتواند توازن قدرت فعلی را بر هم زند، با تمام ابزارهای موجود پاسخ داده خواهد شد.
به گفته یکی از فرماندهان جناح‌های مسلح شیعه «بزرگترین ترس ما همیشه این بود که درگیری شیعه-شیعه در کشور اغاز شود، به همین دلیل چشم خود را به روی تهدیدات صدر و تجاوزات گروهش بسته بودیم؛ اما اکنون از هیچ برخوردی نمی‌ترسیم. اگر او با زبان تهدید صحبت کند، ما هم به همین زبان حرف می‌زنیم. اگر هم از این فراتر رفت و رویارویی مسلحانه را انتخاب کرد، اشکالی ندارد. صدر به عنوان جناح مسلح انقدر که فکر می‌کنید قوی نیست؛ جناح او خیلی ضعیف‌تر از بقیه جناح‌هاست. او این را می‌داند و قبل از انتخاب رویارویی مسلحانه، هزار بار به این مسئله فکر می‌کند»
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments