آتش‌بس یمن، محصول دیدار عربستان و حزب‌الله

منابع متعددی به میدل ایست آی گفتند که با نشست محرمانه هیأت سعودی و حزب‌الله لبنان، راه برای آتش‌بس یمن هموار شد.

این نشست از این لحاظ جالب توجه است که دو طرف یکدیگر را دشمن می‌دانند و حسن نصر‌الله دبیرکل حزب‌الله بارها وابستگی حوثی‌های یمن به حزب‌الله را رد کرده است. ولی بر همگان آشکار است که انصارالله توسط حزب‌الله آموزش دیده و از این گروه الگوبرداری کرده‌است.

در نشستی که اواخر ماه مارس بین نمایندگان حزب‌الله و عربستان برگزار شد، نعیم قاسم معاون نصرالله فهرستی از خواسته‌های این گروه را به عنوان شرط آتش‌بس فوری در یمن، به سعودی‌ها ارائه داد.

این خواسته‌ها شامل برکناری عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور یمن، رفع محاصره شهر بندری و کلیدی حدیده و فرودگاه صنعا، و تبادل زندانیان بود. اما همه زندانیانی که نعیم قاسم خواهان آزادی آنها شده بود یمنی نبودند، بلکه برخی از شیعیان زندانی در بحرین و سایر کشورهای خلیج فارس را نیز شامل می‌شدند.

سه هفته بعد بیشتر این شروط عملی شد، گرچه همه زندانیانی که در لیست قاسم بودند آزاد نشدند.

تا پیش از افشا شدن این دیدار، دلیل استعفای هادی در 18 آوریل و انتقال اختیارات او به شورای ریاست جمهوری پس از هشت سال حمایت عربستان از رئیس جمهور یمن، کاملا مبهم بود.

بعد از مدتی روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داد که محمد بن‌سلمان او را مجبور به کناره‌گیری از سمت خود کرده و در حبس خانگی قرار داده است.

تا به امروز دلیل واقعی این اقدام ولیعهد سعودی ناشناخته بود و همگان گمان می‌کردند وی این اقدام را برای رهایی از مداخله نظامی پرهزینه و شکست خورده خود انجام داده است.

طبق گزارش سازمان ملل، جنگ یمن تا پایان سال 2022 به کشته شدن 377000 نفر منجر شده است، چهار میلیون نفر آواره شده‌اند و 80% از جمعیت 29 میلیونی یمن وابسته به کمک‌های خارجی هستند.

ماه ژوئن توافق آتش‌بس تمدید شد اما پس از ادامه عملیات نظامی حوثی‌ها در اطراف شهر مأرب در مرکز یمن و استان‌های مجاور، این توافق در معرض خطر قرار گرفت.

در پاسخ به این اقدام حوثی‌ها، عربستان تهدید کرد که دور بعدی مذاکرات بین هیأت‌های سعودی و ایران را که ماه‌هاست در بغداد برگزار می‌شود تحریم خواهد کرد.

مصطفی کاظمی نخست‌وزیر عراق که میانجی مذاکرات ایران و عربستان است به هر دو کشور سفر کرد و روز یکشنبه موضوع را با ابراهیم رئیسی در میان گذاشت.

در بیانیه‌ای که یکشنبه شب از سوی دفتر نخست‌وزیر عراق منتشر شد آمده است: «در این دیدار ایرانیان بر حمایت از آتش‌بس یمن و تقویت تلاش‌ها برای برقراری صلح تأکید کردند و گفتند که راه‌حل مسالمت‌آمیز باید منعکس کننده اراده مردم یمن باشد».

چندین منبع در خلیج فارس دیدار هیأت سعودی و حزب‌الله در لبنان را تأیید کردند. زمینه این اقدام دیپلماتیک در یکی از دیدارهای هیأت عربستانی و ایرانی در بغداد فراهم شد. به گفته یکی از منابع: «سعودی‌ها از ایران خواستند پرونده یمن مورد مذاکره قرار گیرد. ایران اصرار داشت که یمن کشوری مستقل است و در امور داخلی آن مداخله نمی‌کند؛ تنها کاری که می‌تواند انجام دهد هموار سازی روابط است. سعودی‌ها پاسخ دادند که هموار سازی روابط تنها از طریق دیدار مستقیم با حوثی‌ها امکان‌پذیر می‌شود».

به گفته این منابع، ایرانیان برای انجام مذاکره مستقیم بین عربستان و حوثی‌ها فشار آوردند اما حوثی‌ها انجام چنین دیداری را نپذیرفتند. البته یک منبع نزدیک به حزب‌الله این روایت را رد می‌کند و می‌گوید سعودی‌ها خواهان ملاقات با حوثی‌ها نبودند زیرا نمی‌خواهند انصارالله را به رسمیت بشناسند.

با حاصل نشدن دیدار عربستان و انصارالله، ایران حزب‌الله را برای گفتگو پیشنهاد کرد. سعودی‌ها ابتدا تمایلی به انجام این کار نداشتند اما در نهایت پذیرفتند و هیأتی را به لبنان اعزام کردند.

در بدو ورود به بیروت، به هیأت سعودی گفته شد که به جای نصرالله با نعیم قاسم ملاقات خواهند کرد. آنها این شرط را رد کردند و به هتل خود برگشتند. روز بعد از طرف حزب‌الله به هیأت سعودی تماس گرفته شد و آنها را متقاعد کردند که با قاسم دیدار کنند.

این جلسه 25 دقیقه طول کشید. حزب‌الله در این دیدار فهرستی مشتمل بر ده‌ها خواسته را روی میز هیأت عربستان گذاشت که از جمله آن برکناری هادی و ایجاد شورای ریاست جمهوری، تبادل زندانیان و رفع محاصره حدیده و فرودگاه صنعا بود.

سعودی‌ها از قاسم پرسیدند که اگر این خواسته‌ها برآورده شود پاسخ حوثی‌ها چیست؟ قاسم پاسخ داد: آتش‌بس فوری برقرار خواهد شد.

سه هفته بعد سعودی‌ها شروع به اجرای این شروط کردند و متعاقب آن حوثی‌ها اعلام آتش‌بس نمودند.

اگرچه کشتی‌ها در حدیده پهلو گرفتند و هواپیماها در فرودگاه صنعا به پرواز درآمدند، ولی حوثی‌ها به مسدود کردن مسیرهای تدارکاتی نیروهای طرفدار دولت در مأرب و تعز ادامه دادند.

سعودی‌ها تهدید کردند که در صورت ادامه کارشکنی حوثی‌ها، به مذاکرات خود با ایران پایان می‌دهند. همین امر منجر شد که کاظمی به تهران سفر کند.

*منبع: میدل ایست آی

مترجم: فاطمه رادمهر