نگاهی به رسانه های جهان

انگیزه ها و چالش های نزدیکی ایران به آسیای میانه

از زمان روی کار آمدن ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور، آسیای میانه یکی از اولویت های سیاست خارجی ایران بوده است

رئیسی در اولین سفر رسمی خود به عنوان رئیس جمهور به دوشنبه رفت و کوشید یخ روابط بین تاجیکستان و ایران را آب کند. او اولین رئیس جمهور ایران بود که طی دو دهه گذشته به تاشکند رفت. وی همچنین به مناسبت های مختلف با رؤسای جمهور قزاقستان، ترکمنستان و قرقیزستان دیدار کرد. در این دیدارها تفاهم نامه هایی برای تشویق همکاری های تجاری، مبادلات فرهنگی، کشاورزی و تولیدی بین ایران و کشورهای آسیای میانه امضا شد

یکی از مهمترین دلایل روی آوردن ایران به آسیای میانه، انزوای فزاینده این کشور است. بن بست مذاکرات هسته ای و اعلام تحریم های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران به دلیل کمک های نظامی این کشور به روسیه، پیچیدگی روابط ایران و کشورهای غربی را بیشتر کرده است

در سطح منطقه تنش زدایی اخیر ترکیه با عربستان، امارات و اسرائیل در خاورمیانه توزان قوای منطقه را تغییر داده و جاه طلبی های تهران را تهدید کرده است. همچنین تقویت روابط آذربایجان-ترکیه و همکاری های رو به رشد آذربایجان و اسرائیل، قدرت مانور ایران را محدودتر کرده و این کشور را در منطقه منزوی تر کرده است

چرخش ایران به سمت آسیای میانه، راهی است برای مقابله با نفوذ ترکیه در این منطقه و انزوای روز افزون ایران

افزایش همکاری با کشورهای آسیای میانه، راه ایران را برای الحاق به سازمان همکاری شانگهای و EAEU هموار می کند. عضویت در این سازمان ها برای مقابله حکومت ایران با تحریم های غرب و خروج از انزوای سیاسی ضروری است. ایران ماه سپتامبر به عنوان جدیدترین عضو سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شد و عضویت آن احتمالا از آوریل 2023 اجرایی می شود

کشورهای آسیای میانه هاب ترانزیتی بین اتحادیه اروپا و چین هستند. اختلال در کریدور شمالی بدلیل جنگ روسیه با اوکراین فرصت هایی برای تهران ایجاد می کند که بتواند نقش استراتژیک خود را از طریق تجارت با اوراسیا افزایش دهد و جای کریدور شمالی را بگیرد

هر تن کالایی که از خاک ایران می گذرد، می تواند تقریبا 100 دلار یعنی چیزی نزدیک به قیمت یک بشکه نفت، برای ایران منفعت اقتصادی داشته باشد

بنابراین انگیزه های زیادی برای افزایش همکاری بین ایران و آسیای میانه وجود دارد ولی موانعی نیز بر سر این همکاری هست. نخست اینکه علیرغم اظهارات سازنده مقامات کشورهای آسیای میانه، تردیدهای زیادی در مورد ایران در افکار عمومی این کشورها وجود دارد. نظرسنجی فشارسنج آسیای مرکزی که ماه مه و ژوئن گذشته انجام شد، نشان می داد که 52% تاجیک ها در مورد روابط ایران و تاجیکستان بی تفاوت هستند. این نسبت بین ازبک ها، قزاق ها و قرقیزها به ترتیب 47%، 30% و 29% است. اما مجموع کسانی که ایران را عنصری «بسیار نامطلوب» و «تا حدودی نامطلوب» می دانند، در قزاقستان 41% و در قرقیزستان 34% است

این تردید لزوما تعامل ایران با این کشورها را تهدید نمی کند اما ممکن است در مشارکت بلندمدت با ایران یک نوع عدم اطمینان در بین دولت های آسیای میانه ایجاد نماید

سؤال مهمتر این است که آیا کشورهای آسیای میانه می خواهند با کشوری که تحت تحریم قدرت های جهانی است تعامل داشته باشند؟

مانع دیگر این است که گرچه ایران به عنوان کشوری ترانزیتی دارای اهرم های ژئوپلیتیکی است اما زیرساخت های ان قدیمی و فرسوده شده و بدلیل تحریم های غرب و حضور نهادهای شبه نظامی در اقتصاد، شرکت های بین المللی از سرمایه گذاری در آن اجتناب می کنند

بسیاری ممکن است فکر کنند که توافقنامه همکاری استراتژیک 25 ساله ایران و چین می تواند این وضعیت را معکوس کند و زیرساخت های آن به سرعت نوسازی شود اما این فرضیه نادرست است. به نظر می رسد که انگیزه اصلی چین از این توافق، مبادله نفت ارزان در ازای کالا است؛ ضمن اینکه کریدور میانه که از آسیای میانه، دریای خزر، آذربایجان، گرجستان و ترکیه می گذرد، به عنوان یک مسیر جایگزین با زیرساخت های بهتر به سرعت در حال توسعه است

علیرغم این موانع ایران بدنبال ادامه روابط بیشتر با آسیای میانه است زیرا با توجه به ادامه جنگ اوکراین و توسعه  تجارت جهانی با آسیای شرقی، بنادر ایران اهمیت استراتژیک پیدا می کند. برای تهران این روابط بهترین راه برای غلبه بر تحریم ها و ایجاد راههای جدید درامدی است

منبع: میدل ایست مانیتور

مشکل مردگان مسلمان در نیویورک

وقتی پدر محمد عبدالله سال گذشته مریض شد، تنها یک وصیت داشت؛ اینکه وقتی درگذشت جنازه اش به پاکستان منتقل نشود و در نیویورک دفن گردد تا همسر و فرزندانش بتوانند براحتی به مزار او بیایند. با فوت او عبدالله درصدد عمل کردن به وصیت پدر برآمد اما انجام وصیت کار راحتی نبود

بیش از یک میلیون مسلمان در نیویورک زندگی می کنند اما گورستانی مخصوص مسلمانان در این شهر وجود ندارد. البته در برخی از گورستان ها قطعه هایی برای مسلمانان تخصیص داده شده است  ولی پس از همه گیری کرونا هزینه کفن و دفن در این گورستان ها بشدت افزایش یافته است

گورستان پارک یادبود واشنگتن، یکی از بزرگترین گورستان های نیویورک است که قطعه هایی را برای دفن مسلمانان دارد. هزینه یک قبر در این گورستان در حال حاضر 9500 دلار است. مردم می توانند ده تا سی درصد از این هزینه را پیش پرداخت کنند و بقیه پول را طی 84 ماه بدهند. ولی قرار است قیمت ها به زودی افزایش پیدا کند و همین امر مسلمانان نیویورک را نگران کرده است

وقتی مسلمانی در شهر نیویورک می میرد، یا در گورستان پارک یادبود واشنگتن دفن شده و یا به نیوجرسی که دارای دو قبرستان مخصوص مسلمانان است منتقل می شود. بنابراین بازماندگان با دو گزینه سخت روبرو هستند؛ یا تنها با 1.5 ساعت فاصله ولی با هزینه ای گزاف میت خود را در لانگ آیلند دفن کنند یا با ماشین به ایالت همسایه بروند و هر بار عوارضی بدهند

عبدالله تصمیم گرفت پدر خود را در لانگ آیلند دفن کند «من می خواهم تا زمانی که زنده هستم به مزار او بروم. هزینه قبر بسیار زیاد بود اما او پدرم بود و می خواستم هر کاری که می توانم برایش بکنم»

رئیس انجمن اسلامی لانگ آیلند که در 105 کیلومتری نیویورک قرار دارد می گوید: «ما با مشکل مواجهیم. جمعیت ما در 10، 20 سال گذشته حدود ده برابر شده است و این بدان معنا است که تعداد مردگان مسلمان نیز افزایش می یابد»

او افزود که برخی مساجد صدها قطعه زمین را از قبرستان نیویورک می خریدند و زمانی که یک مسلمان در می گذشت، قبر را بسیار ارزان تر در اختیارش قرار می دادند اما پس از شیوع کرونا و تعداد بالای مرگ و میر، گورستان فقط به افراد قبر می فروشد نه به مساجد. هزینه یک قبر قبل از کووید حدود 4000 دلار بود ولی اکنون بیش از دو برابر شده است. برخی افراد برای اینکه کنار عزیزان خود دفن شوند پیشاپیش قبر می خرند؛ اکنون ما آنها را از انجام این کار منصرف می کنیم و آنها را تشویق به تدفین در نیوجرسی می کنیم

وی توضیح می دهد که وقتی مسلمانان برای اولین بار به نیویورک آمدند، به فکر ساختن قبرستان نبودند زیرا فکر نمی کردند که در اینجا بمانند و فرزندان خود را بزرگ کنند اما می بینیم که چندین نسل در اینجا مانده اند و فرزندان می خواهند بزرگانشان را در جایی که زندگی می کنند دفن کنند

ساخت یک قبرستان جدید در نیویورک کار راحتی نیست. چندین فرد و سازمان برای تحقق این هدف سالها تلاش کرده اند. به گفته اسکات نیمو عضو سرویس کفن و دفن اسلامی در نیویورک، مشکل اصلی گشایش یک قبرستان در نیویورک این است که هیچکس نمی خواهد در نزدیکی خود یک قبرستان داشته باشد

هزینه دفن مسلمانان ارزان تر از دفن مسیحیان است. به گفته عثمان حسن عضو سازمان تشییع جنازه اسلامی، برای دفن مسیحیان نیاز به تابوت است که از فلز، چوب یا فایبرگلاس ساخته می شود؛ همچنین هزینه سنگ قبر و مومیایی کردن نیز هست

زمانی که ساموئل کینگستون برادرش را در نیویورک دفن کرد گفت که 12000 دلار هزینه کرده است. او توضیح داد که هرچه تابوت پیچیده تر باشد گران تر است. همین امر در مورد سنگ قبر نیز صادق است. این یکی از دلایلی است که باعث می شود مردم تصمیم بگیرند مرده خود را بسوزانند زیرا با این کار هزاران دلار صرفه جویی می کنند «این یکی از دلایلی است که بزرگان ما در زمان حیات خود شروع به پس انداز کردن پول برای مراسم خاکسپاری خود می کنند»

روند دفن در ادیان مختلف متفاوت است و اسلام ساده ترین فرایند را دارد؛ همین امر باعث می شود که از منظر تجاری گورستان ها از دفن مسلمانان درامد چندانی نداشته باشند

منبع: میدل ایست آی

اعتراضات اردن آغاز موج دوم بهار عربی

اردن شاهد تشدید اعتراضات مردمی است و این اعتراضات را چه بسا بتوان مقدمه موج دوم بهار عربی دانست

آخرین موج اعتراضات در اردن با اعلام اعتصاب رانندگان کامیون آغاز شد و به زودی کارگران بخش حمل و نقل عمومی در اعتراض به افزایش قیمت سوخت به کامیون داران پیوستند

رانندگان می گویند که افزایش قیمت سوخت باعث کاهش درآمد آنها شده است. به خصوص که بیشتر آنها حقوق بگیر نیستند و خودروها را از صاحبان اصلی شان اجاره کرده اند؛ لذا افزایش قیمت سوخت زیان مالی قابل توجهی به آنها وارد کرده است

اعتراضات اخیر در یکی از حساس ترین مقاطع تاریخ اردن رخ داده است و بیشترین شهرهایی که درگیر اعتراض هستند در جنوب کشور قرار دارند؛ یعنی همان شهرهایی که شاهد قیام آوریل 1989 بودند

قیام آوریل، پادشاه فقید اردن حسین بن طلال را وادار به برگزاری انتخابات آزاد و دموکراتیک در نوامبر همان سال کرد و در نتیجه انتخابات، کنترل یک سوم پارلمان به دست اخوان المسلمین افتاد

جنوب اردن سال 1996 نیز شاهد قیام نان بود که با لغو تصمیم دولت مبنی بر افزایش قیمت نان پایان یافت. در نتیجه این قیام ملک حسین دولت را برکنار کرد تا خیابان ها آرام شود

اعتراضات کنونی نسبت به ناآرامی های قبل، تهدید بزرگتری برای حکومت است زیران بحران اعتصاب کارگران به اعتراضات مردمی و فراخوان برای اعتصاب عمومی گسترش یافته است. در پاسخ به این فراخوان مغازه داران در بسیاری از شهرهای جنوبی مغازه های خود را بستند

در نتیجه این اعتصابات، زنجیره تأمین در اردن بدلیل بسته شدن جاده هایی که بندر عقبه را به شهرهای شمالی و مرکزی از جمله پایتخت که پرجمعیت ترین منطقه کشور است متصل می کند، به خطر افتاده است. بندر عقبه در منتهی الیه جنوب کشور واقع شده و تنها بندر کشور و محل اصلی ورود کالا به اردن است

هم اکنون قیمت سوخت در اردن به بالاترین سطح در تاریخ این کشور رسیده و دولت دلیل این امر را افزایش قیمت جهانی سوخت به دلیل جنگ روسیه و اوکراین می داند

اما اردنی ها این توجیهات را باور نمی کنند زیرا در مارس 2022 قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی بین 100 تا 110 دلار بود و یک لیتر بنزین در اردن 0.74 دینار قیمت داشت ولی ماه دسامبر که قیمت نفت کاهش پیدا کرد و به 75 تا 80 دلار رسید، اردنی ها هر لیتر بنزین را به قیمت 0.92 دینار خریدند

این ارقام نشان می دهد درحالی که قیمت جهانی نفت تا 30% کاهش یافته، دولت اردن قیمت سوخت را برای شهروندانش حدود 25% افزایش داده است

بحرانی که اردن تجربه می کند به افزایش قیمت سوخت محدود نمی شود، بلکه پادشاهی اردن در نتیجه اقدامات شدیدی که برای مقابله با همه گیری کرونا انجام داد از جمله منع رفت و امد و جلوگیری از خروج ساکنان از منازل، اعمال محدودیت های سفر، بستن فرودگاهها و مرزها و تعطیلی بسیاری از مشاغل و مؤسسات تجاری، دچار بحران اقتصادی شد واین بحران با شروع جنگ روسیه و اوکراین که قیمت نفت، گاز، گندم و غلات را افزایش داد، شدت بیشتری پیدا کرد

در نتیجه بحران اقتصادی، نرخ بیکاری در اردن به شدت افزایش یافت تا جایی که در حال حاضر نزدیک به 50% جوانان بیکار هستند؛ یعنی از هر دو جوان یک نفر نمی تواند شغل و منبع درآمدی پیدا کند. نرخ بیکاری و فقر در شهرهای جنوبی که کانون اعتراضات است در حال افزایش بوده و به سطح بی سابقه ای رسیده است

به موازات افزایش قیمت ها و نرخ بالای بیکاری، بدهی دولت نیز افزایش بی سابقه ای یافته و کسری تراز تجاری در حال رشد است. در نتیجه دولت مالیات های بیشتری را برای تأمین درامد مورد نیاز خود وضع کرده است

بدهی اردن اکنون به بالاترین سطح در تاریخ کشور رسیده و 47 میلیارد دلار است. مقرر شده است که 14% از بودجه امسال برای پوشش بدهی و انجام تعهدات دولت در سال 2023 اختصاص یابد.

اما بحران اقتصادی، بیکاری بالا، فقر، افزایش بدهی دولت و افزایش قیمت ها تنها به اردن محدود نمی شود و مصر و تونس نیز از این بحران در رنج هستند.این بدان معنی است که بیش از یک کشور در معرض تنش و اغاز موج اعتراضات جدید قرار دارند

در مصر بدهی دولت در ده سال گذشته سه برابر شده و تا مارس 2022 به 155.7 میلیارد دلار رسیده است. یعنی بدهی دولت تنها در یک سال گذشته 23 میلیارد دلار افزایش یافته است. پوند مصر هم ارزش خود را از دست داده و به کاهش قدرت خرید مردم و افزایش میزان فقر منجر شده است

داده ها نشان می دهد که تونس نیز از حیث نرخ بیکاری، هزینه های بالای زندگی، افزایش فقر و بدهی دولت وضعیت بهتری ندارد

نکته اینجاست که انچه در اردن اتفاق می افتد ممکن است یک موج اعتراضی گذرا نباشد و بار دیگر شاهد باشیم که آتش خشم مردم کل منطقه را فرا گیرد

منبع: میدل ایست آی

رابطه حزب عدالت و توسعه با جامعه اسلامی فوق محافظه کار ترکیه

زن جوانی که اکنون 24 سال دارد به قاضی می گوید «تا زمانی که در اینترنت جستجو نکرده بودم نمی دانستم که ازدواج در 6 سالگی عادی نیست». وی می گوید وقتی شش سال داشته پدرش که یکی از اعضای بانفوذ جامعه اسماعیل آقا در ترکیه است، او را مجبور به ازدواج با مردی 29 ساله کرده که او نیز متعلق به همین جامعه است. این کودک در مراسمی که ازدواج امامی نام دارد، با عقد اسلامی و در حضور یک روحانی با شوهرش ازدواج کرد. چنین ازدواج هایی در قانون ترکیه به رسمیت شناخته نمی شود با این حال هم مسلمانان و هم ترک های سکولار علاوه بر مراسم ازدواج مدنی، عقد امامی را نیز به عنوان یک سنت انجام می دهند. هنگامی که این زن به 18 سالگی رسید با شوهرش ازدواج مدنی کرد و بعد هم طلاق گرفت

داستان این زن جوان اوایل ماه گذشته پس از آنکه در یک روزنامه نوشته شد، واکنش مردم را برانگیخت و مقامات تحقیقاتی را علیه شوهر سابق او به دلیل «تجاوز به یک دختر خردسال» آغاز کردند

مدتی طول کشید تا دولت برای رسیدگی به موضوع وارد عمل شد. سخنگوی حزب عدالت و توسعه در نهایت بیانیه ای منتشر کرد و در آن به طور کلی از کودک آزاری انتقاد نمود اما به جامعه اسماعیل آقا که همیشه حامی حزب عدالت و توسعه در انتخابات هستند اشاره ای نکرد

جامعه اسماعیل آقا یکی از بزرگترین جوامع سنی ارتودکس ترکیه محسوب می شود. این گروه یک گروه بسته مذهبی است که علیه لائیسیته -جدایی دین از دولت- که از سال 1923 مبنای ترکیه جدید قرار گرفت، فعالیت می کند. جامعه اسماعیل آقا قوانین سخت گیرانه ای برای اعضای خود دارد از جمله اینکه زنان باید خود را بپوشانند و مردان باید ریش بگذارند. این گروه چندین مدرسه اسلامی دارد که در آن آموزه های قرآن تدریس می شود

جامعه اسماعیل آقا سال 1980 توسط امام محمود اوستا عثمان اوغلو تأسیس شد. اوستا عثمان با رجب طیب اردوغان رابطه خوبی داشت و اردوغان چند بار برای دیدار وی به مسجد جامع استانبول رفت. هنگامی که وی درگذشت، اردوغان و چند تن از وزیران حزب عدالت و توسعه در مراسم تشییع او شرکت کردند

نفوذ این جامعه فوق محافظه کار فراتر از ترکیه است. در آلمان مقامات امنیتی این گروه را زیر نظر دارند. در ایالت جنوب غربی بادن ووتمبرگ این جامعه به تبلیغ قوانین شریعت متهم شده است

تقریبا یک قرن پیش، پس از تأسیس جمهوری ترکیه، تشکیل اجتماعات مذهبی در این کشور ممنوع شد اما در دهه های اخیر برخی از گروهها شروع به برگزاری اجتماعات خود کرده اند. تا 20 سال پیش یعنی قبل از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه، این گروههای مذهبی متشکل از سازمان های رادیکال کوچک و نه چندان تأثیرگذار در حاشیه جامعه بودند اما امروزه جوامع اسلامی بیش از هر زمان دیگری تأثیرگذار هستند و با احزاب سیاسی دست راستی روابط نزدیکی دارند

پس از کودتای نافرجام سال 2016 فاش شد که جنبش گولن یکی از این گروههای محافظه کار اسلامی بانفوذ است. اردوغان که سابق بر این به گولن بسیار نزدیک بود، او و پیروانش را متهم به کودتا کرد و از مناصب دولتی برکنار نمود. به این ترتیب بیش از 100000 نفر از پست های خود در وزارتخانه ها و دیگر مراکز دولتی و قوه قضائیه اخراج شدند

حالا تحلیلگران ادعا می کنند که این مشاغل تا حدی توسط اعضای جامعه اسماعیل آقا پر شده است. در واقع بسیاری از افرادی که در جامعه اسماعیل آقا آموزش دیده اند، اکنون در قوه قضائیه، پلیس، نیروهای مسلح ترکیه و وزارت آموزش و پرورش کار می کنند

سال 2007 ایلهان جیهانر دادستان کل وقت در شهر ارزینجان در شرق ترکیه، این جامعه را متهم به کلاهبرداری، جمع اوری کمک مالی غیرقانونی و نیز آموزش غیرقانونی به کودکان پیش دبستانی و دبستانی نمود و تحقیقاتی را در این زمینه آغاز کرد اما دولت جلوی او را گرفت و او را دستگیر کرد

جیهانر که اکنون نماینده پارلمان از حزب جمهوری خواه است گفت: «در گذشته جنبش گولن علیرغم اینکه کمتر از 2 یا 3 درصد از جامعه ترکیه را نمایندگی می کرد، اقتصاد، بوروکراسی، قوه قضائیه و حتی ارتش را در کنترل خود داشت»

بر اساس نظرسنجی مؤسسه متروپل تنها 4.3% از کل ترک ها با جوامع مذهبی ارتباطی قوی و گسترده دارند و با این وجود این جوامع در سیاست نقش پررنگی ایفا می کنند

به گفته احسان داغی از دانشگاه فنی خاورمیانه در انکارا، جوامع مذهبی در ترویج دیدگاهها و بزرگنمایی قدرت خود موفق هستند و همین امر توان آنها را برای مذاکره با سیاستمدران افزایش می دهد

منبع: قنطره

مترجم: فاطمه رادمهر