هفتمین فستیوال بین المللی فیلم بغداد طی روزهای یکم تا پنجم اکتبر ( 9 تا 13 مهر ) در شهر بغداد در عراق برگزار شد.
احمدرضا درویش کارگردان فیلم «رستاخیز» به همراه تقی علیقلی زاده تهیه کننده این فیلم به دعوت رسمی معاون وزیر فرهنگ عراق در این فستیوال شرکت کردند تا پخش رستاخیز در افتتاحیه این مراسم ، اولین اکران رسمی آن در کشور عراق و در جهان عرب باشد. این فیلم در اکرانهای متعدد مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت و آنها در صحنه های مختلف ان بازخوردهای متفاوتی از خود نشان میدادند گاهی فریاد «لبیک یا حسین برمیکشیدند» و گاهی صدای گریه انها با دیدن سکانسهایی مانند شهادت حضرت ابالفضل علیه السلام شنیده می شد.
در پایان رستاخیزِ درویش موفق شد جایزه بهترین فیلم از نگاه داوران و تماشاگران را از ان خود سازد. این در حالی است که این فیلم که با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ساخته شده بود، در ایران اقبال خوبی نداشت و تنها یک روز در سینماهای تهران روی پرده رفت ولی به دستور همین وزارتخانه به خاطر اعتراضات مردم در نخستین روز اکرانش در تاریخ 24 تیرماه از پرده سینما پایین آمد. اعتراضات گسترده از گروههای مجازی تا واقع زندگی مردم، تا بدانجا پیش رفت که خانمی مقابل سینما قمه بر سر خود زد!!! و از پخش این فیلم ابراز انزجار نمود.
معترضین اشکالاتی را وارد کرده اند که خلاصه وار به آنها اشاره می کنیم:
- آیا آنقدر که رسانه های غربی و هالیوودی در واقعی سازی مفاهیم خیالی و باورناپذیر موفق بوده اند، ما توانسته ایم واقعیات دینی را در ذهن نسل جوان جا بیندازیم.
- نادیده گرفتن تفاوت بستر هنرهایی مانند تعزیه با آنچه تصویر سازی و واقعی نمایی در صحنه ی سینما و تلویزیون به شمار می رود، به عنوان مثال جنبه ی نمادین بودن تعزیه از طرف مخاطب، معنا و اثری کاملا متفاوت با تصویرسازی تلویزیونی و سینمایی دارد، زیرا بیننده در تعزیه می داند، مردی که جای بانویی در حال بازیست، به عنوان نمادی از وی حضور دارد و اصولا ساخت متفاوت تعزیه خود مجددا مجال بازآفرینی ذهنی آن صحنه را برای بیننده فراهم می سازد. اما در تصویرسازی سینمایی سعی می شود تمام عناصر بکار گرفته شود تا آنچه تصویر می شود به عنوان رویدادی واقعی و حقیقی به شمار بیاید و جایگزین تمام تصاویر گذشته ذهن مخاطب شود.
- عدم رجوع و بی توجهی برخی فیلم سازان در حوزه دین به نظرات علمای اعلام و متخصصین رسانه در باب دین و برگزار نکردن پیش نمایش هایی از تولیداتشان برای فرهیختگان و فعالان رسانه ای در حوزه ها و دانشگاهها و عدم بهره برداری یا استفاده ناصحیح و ناقص از متون دینی در تصویرسازی ها، سؤال برانگیز است.
- بالابودن صرف آمار بیننده در یک اثر مذهبی، به منزله موفق بودن آن اثر به شمار نمی رود و انچه در این میان اهمیت دارد، تصویرسازی صحیح و منطبق یا برآمده از متن و اثرگذار در ذهن و روح مخاطب در جهت تعالی روحی و معنوی او است.
- اگر نشان ندادن تصویر قهرمانان و معصومین به ماندگاری آثار دینی ضربه وارد می نماید، پس راه ماندگاری اثری چون «رسالت» یا «روز واقعه» چیست؟! که با وجود عدم به تصویر کشیدن بسیاری از شخصیت های صدر اسلام، بیننده بارها و بارها به پای این فیلم ها می نشیند.
- در پاسخ به ایرادات وارده توسط مخالفان رستاخیز، باید بگوییم:
- آنان رسانه ایران را با رسانه غربی مقایسه کردند که مقایسه درستی نیست، هرکس می تواند در حد توان خود سعی کرده و اثر گذار باشد
- درست است که اثر تصویر سازی سینما بیش از تعزیه می باشد، ولی اینگونه نیست که تصویرسازی سینما و تلویزیون حتی در صورت پسندیده نشدن جایگزین تصاویر گذشته ذهن مخاطب شود، شاید به صورت مقطعی این اتفاق بیفتد ولی پایدار نخواهد بود.
- بله ما نیز تأیید می کنیم که فیلمسازان ما در حوزه دینی باید زیر نظر متخصصان امور دینی کار کرده و در راستای تصویر سازی صحیح و اثرگذار در ذهن و روح مخاطب عمل کنند. اما برخی فعالان صنعت سینما بر این باورند که مشکل، وجود آرای متضاد و بیگانه بودن روحانیت با هنر و سینما است. به عقیده آنان تا زمانیکه تعریف سینما برای روحانیون شفاف نشود راه به جایی نخواهیم برد.
- در موفقیت فیلم های نامبرده شکی نیست اما به عنوان مثال فیلم رسالت بیشتر به جنگ ها و غزوات پیامبر اسلام می پردازد و از به تصویر کشیدن بسیاری از ابعاد زندگی ایشان در سینما مغفول مانده است.
ورای انتقادات انجام شده و حرف های موافقین و مخالفین فیلم، باید ابتدا به این سؤال پاسخ داد که آیا این اعتراضها ریشه های روایی و مذهبی دارد؟ چون اگر پاسخ منفی باشد دیگر در جامعه ای که قوانین آن بر مبنای اسلام پایه ریزی شده، نظرات شخصی را نمی توان بر قانون اولویت داده، حاکم کرد.
ایت الله سید جعفر شیرازی، در این زمینه می فرماید:
نشان دادن چهره همراه با فیلمنامه قوی، نه تنها اشکال ندارد، بلکه سبب افزایش محبوبیت قهرمان، در ذهن و روح مخاطب می شود.
ایشان اضافه می کند که سابقا در تعزیه ها چهره ها نمایش داده می شد و هیچ اثر سوئی نداشت، یا در فیلم مریم مقدس چهره حضرت عیسی علیه السلام که از انبیای اولوالعزم می باشند، نمایش داده شد و موجب محبوبیت بیشتر ایشان شد و هیچ اعتراضی هم از جانب نهادهای دینی و مذهبی در بر نداشت. مگر فرقی بین حضرت مسیح و سایر شخصیتهای دینی است؟ ما حضرت عیسی علیه السلام را از خود می دانیم و مسلمانان نسبت به مسیحیان اولی به حضرتش هستند. خدا در آیه 68 سوره آل عمران می فرماید: إِنَّ أَوْلَي النَّاسِ بِإِبْراهيمَ لَلَّذينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنينَ«البته نزدیکترین مردم به ابراهیم ( از نظر اصول و فروع شریعت ) کسانی هستند که از او ( در عصر شریعتش ) پیروی کردند ، و نیز این پیامبر ( محمد صلّی اللَّه علیه و آله ) و کسانی که ( به او ) ایمان آورده اند و خدا یاور و سرپرست مؤمنان است.»
یا در سریال حضرت یوسف چهره حضرت نمایش داده شد (که البته گاهی مضامین برخلاف شئونات اسلامی پیامبران بود) اما هیچ اعتراضی نشد.
البته نظر ایشان مطابق بر نظر برخی از مراجع بنام مانند آیت الله سید ابوالقاسم خویی و مراجعی که هم اکنون در قید حیات اند، همچون آیت الله سیستانی و دیگر مراجع عظام می باشد. اکثر مراجع متفق القول اند که صورت گری یا صحنه سازی از زندگانی حضرات معصومین علیهم السلام و دیگر شخصیت های مقدس، با حفظ حرمت جایز می باشد.
هنر هفتم بهترین راه برای تبلیغ فرهنگ اسلامی
جهان اسلام از نقش سینما و تلویزیون در انتقال فرهنگ، به تصویر کشیدن روح والای انسانی، ارزش های اسلامی و مفاهیمی مانند «خدا» غافل مانده است. در سینماهای جهان تا به امروز بیش از 250 فیلم درباره حضرت عیسی، 120 فیلم راجع به حضرت موسی، 80 فیلم درباره سایر پیامبران و 40 فیلم با موضوع بودا تولید شده است اما تنها شاهد فیلم رسالت با محوریت زندگی حضرت محمد(ص) بودیم.
به راستی جای بسی تأسف است در زمانی که دشمنان از صنعت سینما به عنوان ابزاری برای جنگ نرم و نفوذ فکری و فرهنگی در کشورهای اسلامی استفاده می کنند، این صنعت در ایران و سایر کشورهای اسلامی، تنها در راستای ترویج پوپولیسم و تجمل گرایی مورد استفاده قرار گرفته است و علی رغم برگزاری سمینارهای مختلف به تاثیر آن در شناخت اسوه های اسلام به جهانیان توجهی نمی شود. در این میان اعمال سلایق شخصی و برخوردهای تندی از این دست با معدود فیلمسازانی که اقدام به ساخت فیلم های ارزشی و مذهبی می کنند، نتیجه ای جز تردید و بیزاری از فعالیت در این عرصه در بر نخواهد داشت.
نظر شما