ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، بناست در دیدار هفته آینده خود با دونالد ترامپ در کاخ سفید، درباره حمایت امارات از نیروهای شبهنظامی «نیروهای واکنش سریع» (RSF) در سودان با رئیسجمهور آمریکا گفتوگو و بر او فشار وارد کند؛ این را چندین مقام عرب و غربی به «میدل ایست آی» گفتهاند.
این اقدام که پس از تماس تلفنی هفته گذشته میان محمد بن سلمان و عبدالفتاح البرهان، فرمانده «نیروهای مسلح سودان» (SAF) صورت میگیرد، نشانهای نادر از ورود مستقیم ولیعهد عربستان و ترامپ به پرونده سودان است.
تا امروز، جنگی که از آوریل ۲۰۲۳ شعلهور شده، در عرصه دیپلماسی در سایه موضوعاتی همچون نسلکشی اسرائیل در غزه، تنشها با ایران و پیوستن تدریجی سوریه به اردوگاه همپیمان آمریکا قرار گرفته بود.
اما سقوط شهر «الفاشر» در دارفور شمالی به دست نیروهای RSF ــ شهری که در آن، نیروهای RSF مرتکب کشتار گسترده و تجاوز شدهاند ــ جنگ سودان را دوباره در مرکز توجه قرار داده است.
امارات در طول جنگ از RSF حمایت کرده و برای این کار از مسیرهایی در جنوبشرقی لیبی، چاد و بندر «بوساسو» در ساحل پونتلند سومالی استفاده کرده است. ابوظبی همچنان همه این اتهامات را رد میکند.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه رجوع کنید به: عملیات مخفی امارات در جنگ سودان
چندین منبع که جنگ سودان را زیر نظر دارند به «میدل ایست آی» گفتند دادههای داخلیشان نشان میدهد که «جنگ اطلاعاتی» بین حسابهای وابسته به امارات و حسابهای نزدیک به عربستان در شبکههای اجتماعی از هماکنون آغاز شده است. حسابهای وابسته به امارات تلاش میکنند خبرنگاران و نهادهایی را که درباره جنایات RSF گزارش میدهند بیاعتبار کنند، در حالی که حسابهای نزدیک به عربستان همان گزارشها را تقویت و بازنشر میکنند.
یک منبع سودانی که در جریان جزئیات تماس محمد بن سلمان و البرهان قرار دارد گفت، البرهان به ولیعهد عربستان گفته که پایان جنگ در سودان بدون فشار آمریکا بر امارات ممکن نیست. به گفته این منبع، محمد بن سلمان نیز قول داده که این موضوع را با ترامپ مطرح کند.
یک دیپلمات عرب در منطقه به MEE گفت که ابوظبی انتظار دارد سفر محمد بن سلمان به واشنگتن باعث شود چنین فشاری علیه امارات شکل بگیرد.
یک مقام غربی آگاه از برنامههای گفتوگو درباره سودان به MEE گفت: «او (ولیعهد سعودی) فرصت را مناسب میبیند تا بین ترامپ و محمد بن زاید شکاف ایجاد کند.»
محمد بن زاید، حاکم ۶۴ ساله امارات، و محمد بن سلمان، ولیعهد ۴۰ ساله سعودی، زمانی بسیار نزدیک بودند. هر دو کشور پادشاهیهایی هستند که شرکای مهم امنیتی و اقتصادی آمریکا محسوب میشوند. خانوادههای آلسعود و آلنهیان نیز با سرمایهگذاریهای گسترده، رابطه نزدیکی با ترامپ برقرار کردهاند و بهویژه با جرد کوشنر، داماد ترامپ، روابط بسیار گرم دارند.
حدود ده سال پیش، امارات و عربستان با هماهنگی یکدیگر قطر را محاصره اقتصادی کردند و در جنگ داخلی یمن نیز در کنار هم دخالت نظامی داشتند. نیروهای سودانی هم ــ عمدتاً از RSF ــ در یمن برای ائتلاف تحت رهبری عربستان و امارات جنگیدند. منابع سودانی به MEE گفتهاند که تعداد کمی از همین نیروها هنوز در عربستان و نزدیک مرز یمن حضور دارند.
دیپلماتهای منطقه میگویند که عربستان و امارات اکنون بیشتر شبیه رقیب یکدیگر شدهاند؛ بهویژه در یمن، جایی که امارات از یک دولتِ جداییطلب در جنوب حمایت میکند؛ دولتی که با دولتِ بهرسمیتشناختهشده و مورد حمایت عربستان در تضاد است.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه رجوع کنید به: عربستان و امارات؛ وقتی ولیعهدها اختلاف پیدا می کنند
پس از ناکامی در سرنگونی حوثیها ــ گروهی که حملاتشان به کشتیها در دریای سرخ محبوبیتشان را در منطقه افزایش داده ــ ریاض تلاش کرده با آنها به یک سازش برسد.
با این حال، دیپلماتهای عرب و آمریکایی میگویند که پادشاهیهای خلیج فارس معمولاً تمایلی ندارند اختلافاتشان را در کاخ سفید علنی کنند.
جلب حمایت آمریکا برای محاصره قطر یک استثنا بود؛ اقدامی که اکنون دو کشور سعی میکنند از آن عبور کرده و روابطشان را ترمیم کنند.
اما دولت ترامپ مانند دیگر دولتها کار نمیکند.
رئیسجمهور آمریکا به دیپلماتهای ردهپایین خود بیاعتماد است و همین باعث میشود ارتباطگیری مستقیم در سطح بالا اهمیت بیشتری پیدا کند. عربستان و ترکیه مجبور شدند شخصاً با ترامپ برای لغو تحریمها علیه سوریه لابی کنند. همچنین رهبران عرب و مسلمان در نشست سالانه سازمان ملل، رو در رو از ترامپ خواستند برای توافق آتشبس در غزه اقدام نماید.
تصمیم ولیعهد عربستان برای گفتوگوی مستقیم با ترامپ درباره سودان، نشاندهنده درک او از نحوه کار این دولت آمریکاست. اما کارشناسان میگویند این تصمیم همچنین بازتابدهنده انزوای امارات در جنگ سودان می باشد.
مصر، که معمولاً شریک نزدیک امارات محسوب میشود، اکنون در کنار ترکیه حمایت نظامی خود از ارتش سودان (SAF) را افزایش داده است.
حسین ابیش، پژوهشگر «مؤسسه دولتهای عرب خلیج» در واشنگتن، به MEE گفت: «وقتی مصر و عربستان درباره یک مسئله همسو شوند، در واقع یک اجماع عربی شکل گرفته است. در موضوع سودان، و برخی موارد دیگر، امارات برخلاف این اجماع حرکت میکند.»
ابیش افزود: «عربستان و امارات امروز راحتتر اختلافاتشان را بیان میکنند، چون نگرانی کمتری درباره تهدید ایران دارند. وقتی احساس خطر از ایران کاهش یابد، دیگر نیازی نمیبینند در همه مسائل همنظر باشند؛ به همین خاطر احساس آزادی بیشتری برای رقابت دارند.»
سودان درست در آنسوی دریای سرخ و روبهروی عربستان است؛ اما امارات در میدان جنگ بسیار فعالتر بوده است.
میدلایستآی در ژانویه ۲۰۲۴ گزارش داده بود که امارات از طریق شبکهای پیچیده از مسیرها و متحدان در لیبی، چاد و اوگاندا، به RSF سلاح میرساند.
در گزارشهای جدیدتر نیز از وجود دو پایگاه اماراتی در داخل سودان و همچنین استفاده از بندر «بوساسو» در سواحل سومالی برای انتقال تجهیزات به RSF پرده برداشته شد.
جنگ سودان در آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد، زمانی که تنشهای دیرینه میان «نیروهای مسلح سودان» (SAF) به رهبری البرهان و «نیروهای واکنش سریع» (RSF) به رهبری محمد حمدان دقلو (حمیدتی) ــ فرمانده سابق شبهنظامیان جنجوید و متحد نزدیک امارات ــ به جنگی تمامعیار تبدیل شد.
عربستان پس از آغاز جنگ، خود را در نقش میانجی قرار داد. دیپلماتهای عرب و غربی میگویند ریاض این بحران را فرصتی برای بازسازی وجهه دیپلماتیک خود پس از مداخله خونینش در یمن میدید.
در واقع، یک مقام سابق آمریکایی به MEE گفت که عربستان آنقدر از مداخله امارات در سودان خشمگین بود که ابتدا حاضر نبود ورود ابوظبی را به گروه موسوم به «چهارجانبه» ــ شامل آمریکا، مصر و عربستان برای میانجیگری در جنگ ــ بپذیرد.
به گفته این مقام سابق، سعودیها پس از فشارهای شدید واشنگتن، با حضور امارات موافقت کردند.
در تماس تلفنی محمد بن سلمان و البرهان، فرمانده سودانی گفت که RSF تبدیل به «یک ماشین کشتار» شده و بدون حمایت امارات قادر به این کار نبوده است. البرهان ــ که نیروهایش نیز به ارتکاب جنایات جنگی متهم هستند ــ در این تماس استدلال کرد که جنگ سودان «میان دو ژنرال» نیست و سپس به شرح جنایات گسترده RSF در سراسر کشور پرداخت.
منابع متعدد سودانی و غربی به MEE گفتهاند که ترجیح واقعی ریاض در طول جنگ، تکیه بر «ثبات نسبی» است که ارتش سودان (SAF) میتواند فراهم کند.
دیپلماتهای عرب و آمریکایی معتقدند موضوع اصلی گفتوگوهای ولیعهد در سفر به آمریکا سودان نخواهد بود؛ بلکه موضوعات مهمتر شامل قراردادهای تسلیحاتی، هوش مصنوعی و انرژی هستهای است.
تا امروز دهها هزار نفر در جنگ سودان کشته شدهاند و حداقل ۱۳ میلیون نفر آواره شدهاند. نیروهای RSF به ارتکاب کشتار گسترده، تجاوز، و حتی نسلکشی در دارفور متهم شدهاند. ارتش سودان (SAF) نیز به ارتکاب جنایات جنگی متهم است.
نظر شما