این تظاهرات که در اعتراض به بیکاری، فساد گسترده و خدمات عمومی ضعیف برپا شده، بزرگترین آن از زمان نخست وزیری عادل عبدالمهدی است. درحالی که اعتراضات گذشته به دعوت گروه صدر انجام می شد، این بار اعتراضات فاقد هرگونه رهبری سازمان یافته بوده و به طور خودجوش و به کمک شبکه های اجتماعی انجام شده است.
بیکاری، فساد اداری و نبود آب و برق از جمله مشکلات عدیده ای است که مردم عراق سالهاست با آن دست و پنجه نرم می کنند. در طول سالهای پس از سقوط صدام، دولت های متعددی با وعده های گوناگون بر سر کار آمدند، اما هیچکدام کاری از پیش نبردند. از این رو هر از گاه، عراق صحنه تظاهرات مردم و درگیری نیروهای امنیتی با معترضان است
شرکت کنندگان در تظاهرات اخیر علاوه بر تاکید بر مطالبات اجتماعی خود و لزوم اصلاحات ساختاری در کشور، علیه ایران نیز شعار دادند و نسبت به سیاست های ایران در عراق ابراز نارضایتی کردند. همین امر برخی از تحلیلگران سیاسی را بر آن داشته است که با ایجاد شبهه در منشأ تظاهرات اخیر، آن را به جریان های بعثی و پان عربیست های افراطی منتسب بدانند و عوامل خارجی را در تشدید آن دخیل ببینند.
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از قیس خزعلی، دبیر کل گردان‌های اهل حق عراق نوشت: «آنچه در تظاهرات اخیر دیده شد دلیلی بر وجود دست‌های خبیثی است که می‌خواهند ثبات عراق را برهم زنند».
علی موسوی خلخالی کارشناس امور خاورمیانه نیز معتقد است شعارهایی که تظاهرات کنندگان علیه کلیت حکومت عراق و ایران سر دادند تردیدها نسبت به بی طرفی و خودجوش بودن این تظاهرات را تشدیده کرده است. به گفته وی «پیش از این تظاهرات، خبرهایی در شبکه های عربی منتشر شد بود مبنی بر این که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا قبل از سفر عادل عبدالمهدی، نخست وزیر این کشور به چین نسبت به انجام این سفر هشدار داده و از او خواسته بود این سفر را انجام ندهد. همچنین عبدالمهدی وزیر دفاع خود را مکلف کرده با وجود مخالفت های تند ایالات متحده برای خرید سامانه دفاع هوایی اس – 400 از روسیه اقدام کند و رایزنی هایی در این رابطه انجام شده است.»
وی با اذعان به اینکه عملکرد دولت در یک ساله اخیر در بسیاری از موارد قابل قبول نبوده و به ویژه در ارائه خدمات به شهروندان و مبارزه با فساد نتوانسته انتظارات را برآورده کند، اضافه می کند «کشوری که سال ها با فساد دست به گریبان بوده و مشکلات متعدد خدماتی و اجتماعی و اقتصادی در آن متراکم شده، نباید از دولتش انتظار داشت یک ساله ره صد ساله برود. به خصوص که عبدالمهدی به اعتراف نمایندگان مجلس و بسیاری از جریان های سیاسی اقدامات موثری در این زمینه ها انجام داده است.»
علی صدرزاده، تحلیلگر مسایل جهان عرب نیز در گفتگو با دویچه وله با بیان اینکه ایران و نیروهای طرفدارش به ویژه حشدشعبی، به شدت مخالف این تظاهرات هستند معتقد است ایران با این که از دولت عادل عبدالمهدی چندان خشنود نیست، اما مایل هم نیست که ثبات نسبی که در عراق به وجود آمده، برهم خورد و این دولت دچار مشکل شود: «چون دولت فعلی می‌تواند در عین حال میان ایران و آمریکا، و ایران و عربستان نقش میانجیگری را بر عهده بگیرد و تا حدودی به خواسته‌های ایران پاسخ دهد. اگر این دولت سقوط کند، این احتمال وجود دارد که تحولات سیاسی عراق چندان به نفع ایران تمام نشود.»
علی صدرزاده به فساد گسترده در عراق اشاره می‌کند و به باور او در چنین وضعی نباید از نارضایتی شدید مردم حیرت کرد. او می‌گوید: «فساد در عراق در جهان ضرب‌المثل شده است. تا به حال حدود ۴۵۰ میلیارد دلار در عراق گم شده است. مردم به شدت نسبت به سیاستمداران عراقی بدبین هستند. زمینه عینی نارضایتی و تظاهرات هم همیشه وجود داشته، چون دولت عراق از تامین نیازمندی‌های مردم از جمله در زمینه انرژی ناتوان است».
صدرزاده همچنین معتقد است که مشکلات عراق پیچیده‌‌اند و بازسازی زیربناهای اقتصادی و فرصت‌های شغلی زمان می‌برد. او می‌گوید: «درست است که وضعیت عراق با فروش نفت نسبت به قبل کمی بهتر شده، اما مردم صبر و حوصله‌ای را که برای اصلاحات لازم است، ندارند. این کشور از نظر سیاسی هم فاقد یکپارچگی لازم است که بتواند به صورت یک دولت منسجم برای حل مشکلات حرکت کند. علاوه بر این، عراق هم به زمین مناقشه ایران و آمریکا تبدیل شده است و هم به زمین مناقشه ایران و عربستان سعودی که این هم به مشکلات ان کشور می افزاید.»
از نظر صدرزاده، ایران پس از سقوط صدام تلاش کرد مدل حکومتی و مدیریتی خود را به عراق نیز صادر کند و این حالا به مشکلی جدی برای ایجاد یک دولت واحد و فراگیر در عراق تبدیل شده است: «درست است که نیروهای پراکنده حشدشعبی برای دفع داعش کمک کرد ولی همین‌ها مانعی هستند برای ایجاد یک دولت متمرکز که لازمه هرگونه اصلاحات اقتصادی است. متاسفانه نیروهای مخالف ایران هم به همین وسیله متوسل شده‌اند. مسئله حشدشعبی تنها به حشدشعبی طرفدار ایران محدود نیست. حشدشعبی‌هایی هم هستند که مخالف ایران هستند. حتی حشدشعبی سنی هم درست شده است.»
علی معموری کارشناس مسائل عراق نیز در مقاله ای که در المانیتور نوشته است، سه تحول اخیر در عراق را سبب افزایش خشم و ناخشنودی معترضان نسبت به ایران می داند:
عامل نخست، برکناری سپهبد عبدالوهاب ساعدی از مقامات ارشد ارتش عراق و فرمانده بخش مبارزه با تروریسم این کشور توسط عادل عبدالمهدی است. سپهبد عبدالوهاب رهبری جنگ علیه داعش را در موصل بر عهده داشت و با موفقیت در این جنگ بین مردم محبوبیت زیادی پیدا کرد. در تظاهرات اخیر نیز بسیاری از معترضان عکس های وی را در دست داشتند و از این طریق نارضایتی خود را از تصمیم نخست وزیر نشان دادند. برخی از احزاب عراقی با اشاره به اینکه این سپهبد عراقی شخصیتی مستقل داشت و از ایران خط نمی گرفت، مداخله ایران را سبب برکناری وی می دانند.
رخداد دوم گفتگوی سفیر ایران در بغداد با تلویزیون دجله عراق بود. او در این گفتگو اعلام کرد که در صورت تهدید ایران توسط امریکا، منافع آن کشور را در خاک عراق هدف حمله قرار می دهد. مردم عراق چنین اظهاراتی را ناظر بر دخالت ایران در امور عراق می دانند.
و اما موضوع سوم انتشار اخباری مبنی بر آزار و دستگیری چند نفر از اعضای کنسولگری عراق در مشهد بود؛ اقدامی که در نهایت منجر به تعطیلی کنسولگری عراق در مشهد شد.
و در پایان آنگونه که علی معموری می نویسد: المانیتور به نقل از منابعی گزارش می دهد که در دیدار فرزند آیت الله سیستانی «محمدرضا سیستانی» با فرمانده سپاه قدس ایران «قاسم سلیمانی»، محمدرضا سیستانی هشدار داده است که اگر ایران همچنان به رفتارهای مخاطره آمیزش در قبال عراق ادامه دهد، دور نیست که مردم ان کشور علیه ایران به پا خیزند.
نظر شما