هنگامی که «لیندا منوحین» بغداد را به مقصد بیت المقدس ترک کرد، تصور نمی کرد که 40 سال بعد ایفاگر چنین نقش مهمی در پیوند بین اسرائیل با جهان عرب از جمله عراق باشد. وی که چندین رسانه و شبکه اجتماعی از جمله صفحه فیسبوک عرب زبانِ وزارت خارجه اسراییل را اداره می کند، هر روز با مردم کشورهای عربی در ارتباط است؛ اگر آنها خواهان گفتگو با متخصصان پزشکی و معلمان زبان عبری باشند، این ارتباط را بینشان برقرار می کند و با ارائه اطلاعاتی در مورد اسراییل، یهودیت و یهودیانی که زمانی در کشورهای عربی زندگی می کردند، تلاش می کند که شباهت ها و ارزش های مشترک بین ملت عرب و یهود را نشان دهد.
اسراییل با کشورهای عربی روابط دیپلماتیک رسمی ندارد، البته با اردن و مصر معاهده صلح امضا کرده است، اما تعامل مردم با یکدیگر بسیار کم اتفاق می افتد؛ با این وجود تغییر منافع منطقه ای از جمله نگرانی های مشترک در خصوص رشد نفوذ ایران در خاورمیانه، برخی از موانع بین دو طرف را رفع کرده و این امید را ایجاد کرده است که روزی اسراییل بتواند خود را به کشورهای منطقه قبولانده و دشمنی بینشان را به دوستی بدل کند.
در سالهای اخیر شاهد اتفاقات مهمی بودیم، از جمله دیدار نخست وزیر اسراییل نتانیاهو از عمان، افتتاح کنیسه در دوبی و ابوظبی و شرکت اسراییل در رویدادهای ورزشی و تجاری با میزبانی کشورهای عربی؛ حتی در یکی از رویدادهای ورزشی در پایتخت یکی از کشورهای عربی، سرود ملی اسراییل نواخته شد.
ظهور رسانه های اجتماعی که توسط دولت اسراییل یا به ابتکار فردی یهودیان ایجاد و اداره می شود، بخشی از این روند است. این رسانه ها توجه میلیون ها نفر از مردم منطقه را جلب کرده است؛ مردمی که گرچه از عملکرد اسراییل خشمگین هستند ولی در عین حال در مورد این کشور کنجکاو می باشند.
به گفته «یوزی رابی» مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقای «موشه دایان» در دانشگاه تل آویو: «منطقه خاورمیانه در حال گذار است و بخش فزاینده ای از جوانان عرب، دیگر از اینکه با اسراییلی ها گفتگو کنند ترسی ندارند». به گفته رابی حدود 60% از جمعیت خاورمیانه زیر 30 سال هستند و نسبت به والدین خود در مورد جهان خارج کنجکاوی بیشتری دارند: «سالها دیکتاتوری های خاورمیانه به مردم تلقین می کردند که اسراییل مقصر مشکلات و وضع موجود است، اما الان بیشترِ مردم می دانند که مشکل از اسراییل نیست».
در وزارت خارجه، خانم منوحین بخشی از تیم ده نفره ای است که کار تولید محتوا را برای دو صفحه فیسبوک، حساب توئیتر، اینستاگرام و یک کانال یوتیوب عرب زبان انجام می دهد. این سیستم عامل ها هر هفته در مجموع حدود 10 میلیون بازدیدکننده و دنبال کننده در سراسر منطقه دارند و بسیاری از ویدئوهایی که در این صفحات منتشر می شود، وایرال شده و دست به دست می چرخد.
بخش دیپلماسی دیجیتال در ارتباط با جهان عرب که دومین بخش از نظر بزرگی در وزارت خارجه اسراییل است، از مسائل سیاسی و بحث های مربوط به اشغال سرزمین های فلسطینی اجتناب کرده و صرفا به نمایش زندگی و فرهنگ مردم اسراییل می پردازد. یکی از ویدئوهای محبوب وایرال شده ی این بخش، ویدئویی از دو جوان اسرائیلی یکی یهودی و دیگری عرب است که در حال مقایسه کلمات مشابه در زبان عبری و عربی هستند. در یکی دیگر از ویدئوهای محبوب، از اسراییلی ها می پرسند که کدام کشور عرب را دوست دارند ببینند؟
به گفته «خاخام میلر» که صفحه فیسبوک و کانال یوتیوبی را در مورد یهودیت در کشورهای عرب زبان اداره می کند: «شمار یهودیان در جهان عرب رو به اتمام است؛ مردم دیگر همسایه یا دوستی یهودی ندارند که بتوانند سوالات خود را از او بپرسند، لذا رابطه بین دو ملت در شبکه های اجتماعی اتفاق می افتد». صفحات خاخام میلر در شبکه های مختلف اجتماعی صدهزار دنبال کننده دارد و با بارگذاری ویدئوهایی در این صفحات، اطلاعاتی پیرامون سنت های یهودیان همچون شبات (روز تعطیل هفتگی «شنبه» در آئین یهود) و کوشر (غذای پاک در آئین یهود) به مردم می دهد. اخیرا هم مصاحبه هایی با یهودیانی داشته است که پیشتر در کشورهای عربی زندگی می کردند و اکنون ساکن اسرائیل هستند. خاخام میلر از دلتنگی این یهودیان برای عراق و مصر و سوریه می گوید؛ دلتنگی برای زمانی که این کشورها جوامعی چندملیتی و کثرت گرا بودند.
«هند حازم» یکی از ساکنین شمال عراق از فالوورهای میلر است؛ وی در گفتگویی تلفنی از این می گوید که پست های میلر در شبکه های اجتماعی در شناخت یهودیان و اسراییل منبعی موثق برای اوست: «شبکه های اجتماعی، رسانه های مهم و حتی کتاب ها، اطلاعات دقیقی پیرامون یهودیان و اسراییل به مردمی که در جهان عرب زندگی می کنند نمی دهند». به گفته حازم، پیشتر شرایط فرق می کرد: «در آغاز قرن بیستم اینکه با یهودیان دوست یا همسایه باشید امری عادی بود، اما الان بین مردم جدایی افتاده است؛ من شانس اینکه با آنان رودررو صحبت کنم ندارم».
اقدامات «محمد سعود» بلاگر ساکن عربستان که در شبکه های اجتماعی علناً روابط با اسراییل را تبلیغ می کند، واکنش هایی را برانگیخته است. وی که اوایل سال 2019 با انتشار تصاویر دیدار خود از اسراییل و ملاقاتی که با نتانیاهو داشت چندین مقاله در خصوص رابطه با اسراییل نوشت، در گفتگو با واشنگتن پست اظهار کرد: «چیزهایی که سالها در مورد اسراییل و یهودیان شنیده بودم کاملا با واقعیت موجود تفاوت داشت، از آنجا که هیچ یهودی ای در عربستان نیست، کسی نبود تا سوالاتم را از او بپرسم و بفهمم که واقعا چه چیزی بین یهودیان و مسلمانان در جریان است». وی افزود که بعد از بازدید از اسراییل فهمیده است که «یهودیان دشمن ما نیستند». سعود در یکی از مقالات خود چنین نوشته است: «درگیری بین اسراییل و فلسطینیان بر سر زمین است و ربطی به دین ندارد، یهودیان و فلسطینیان باید در بین خود به توافقی برسند».
برای خانم منوحین که در سن 20 سالگی غیر قانونی از عراق خارج شد، ظهور راههای ارتباطی جدید با جهان عرب چیزی کمتر از زلزله نیست: «وقتی در عراق بودم، اسراییل کشوری کوچک و فاقد مشروعیت بود، مردم معتقد بودند که این کشور به زودی از بین می رود و همه یهودیان به دریا ریخته خواهند شد؛ اما الان خوشحالم که شناخت جهان عرب از اسراییل افزایش یافته است. در پایان روز باید به جای دانه هایی که برداشت می کنید به دانه هایی که کاشتید نگاه کنید؛ ما داریم دانه می کاریم و مطمئنم که این دانه ها به زودی رشد خواهد کرد و ثمر خواهد داد.»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما