مخالفان نظام بحرین یک دهه بعد از قیام نافرجام

ده سال از آغاز اعتراضات بحرین گذشته و حالا ادعای حمایت ایران از مخالفان -که آن زمان داستان پردازی نظام برای سرکوب معترضان به نظر می رسید- به واقعیت بدل شده است. این امر نه تنها برای حکومت بحرین بلکه برای آمریکا که ناوگان پنجم خود را در این کشور مستقر کرده، نیز نگران کننده می باشد.

قیام مردم بحرین در مارس 2011 آغاز شد و برخلاف قیام هایی که در دیگر کشورهای عربی رخ داد، بدون خشونت بود. رهبری معترضان بحرینی را جمعیت اسلامی وفاق (که گروهی میانه رو است) عهده دار بود. این گروهِ شیعه سالها در صحنه سیاست بحرین حضور داشت و با دولت همکاری می کرد. علیرغم صلح آمیز بودن اعتراضات، مقامات بحرینی این روایت را از طریق رسانه ها انتشار دادند که اعتراضات، جنبشی خشونت طلبانه است و ایران در آن دخالت دارد. تأکید بر نقش ایران در شکل گیری و دامن زدن به اعتراضات، باعث شد که سنی هایی که در کنار شیعیان در راهپیمایی شرکت می کردند، خیابان ها را ترک کنند؛ همچنین حکومت با ترویج این روایت، ورود نظامیان سعودی به بحرین برای سرکوب معترضان را امری منطقی جلوه داد و بر خشم انقلابیون افزود.

اما آنچه زمانی پروپاگاندای دولتی تلقی می شد، امروز رنگ واقعیت به خود گرفته است. یکی از دلایل گرایش معترضان به خشونت را، می توان ادامه سیاست های تبعیض آمیز علیه اکثریت شیعه و عدم اصلاحات سیاسی در حکومت دانست. آنگونه که یکی از رهبران میانه روی اعتراضات ساکن در انگلستان در گفتگو با ما می گوید «از همان ابتدا گفتیم که انتخابات آزاد، احترام به حقوق بشر و دولتی دموکراتیک می خواهیم؛ اینها خواسته اغلب بحرینی ها است. ما مخالف خشونت هستیم، اما رژیم هزاران نفر را زندانی کرده، برخی را اعدام نموده و ما را سلب تابعیت کرده است»

نزدیک به 70% جمعیت بحرین را شیعیان تشکیل می دهند اما حکومت از قرن 18 در دست خاندانی سنی مذهب است و دهه ها است که سیاست هایی تبعیض آمیز علیه شیعیان اعمال می کند. طبق گزارش کمیسیون ایالات متحده در امور آزادی مذهبیِ بین المللی «حکومت بحرین به طور کلی به اقلیت های دینی برای برگزاری مراسم عبادی و مناسک دینی آزادی می دهد؛ اما شیعیان تحت تبعیض سیستماتیک قرار دارند و علیرغم اینکه از آزادی در انجام مناسک مذهبی برخوردار هستند، مدتها است که با مشکلات عدیده ای در زمینه اشتغال، مشارکت سیاسی، آزادی بیان، ترفیع رتبه در ارتش و ساخت مسجد و حسینه دست و پنجه نرم می کنند»

ائتلاف جوانان 14 فوریه به دو گروه تقسیم شده است: کسانی که خواهان تغییرات مسالمت آمیز هستند و کسانی که از به کارگیری خشونت دفاع می کنند. رهبری غیرمتمرکز معترضان، بر اعتصاب و اعتراض و تلاش هایی از این دست در داخل بحرین تأکید داشته و باعث برخوردهای خشونت باری با نیروهای امنیتی شده است. برخی از بحرینی ها ائتلاف 14 فوریه را که فعالیتش در داخل کشور ممنوع شده، قلب تپنده انقلاب می دانند؛ چون گرچه سازماندهی این ائتلاف ضعیف است، اما در روستاها و محله های شیعه نشین بحرین نفوذ دارد.

با ممنوع شدن حزب وفاق در سال 2016 زمینه برای فعالیت سازمان های رایکال فراهم شد و برخی از آنها در عراق و لبنان مستقر شدند. چند عامل در توسعه گروههای رادیکال نقش داشت که از آن جمله، تأمین بودجه این گروهها به شکل مستقیم و غیرمستقیم از طرف ایران و حمایت شیعیان منطقه بود.

گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا و اظهارات برخی از رهبران اپوزیسیون دال بر این مطلب است که بودجه برخی از این گروهها توسط ایران تأمین می شود؛ همچنین برخی از رهبران معارض در ایران و عراق مستقر هستند؛ توسط شبه نظامیانِ مورد حمایت ایران پشتیبانی می شوند و طرفدار سرنگونی حکومت بحرین هستند. به گفته منابع عراقی برخی از شیعیان بحرینی که به عراق رفته بودند، برای جنگ علیه داعش به حشد شعبی ملحق شدند و همچون هزاران شیعه عراقی، به فتوای آقای سیستانی در سال 2014 لبیک گفته و برای جنگ با داعش سلاح در دست گرفتند.

فعالیت گروههای معارض بحرینی که از ابزار قهری علیه حکومت استفاده می کنند، برای مخالفانِ صلح طلب مشکل ایجاد کرده و باعث بی اعتبار شدن آنان شده است. یکی از رهبران مخالف در گفتگو با ما می گوید «حکومت از گروههایی که دست به خشونت می زنند، استفاده کرده و همه مخالفان حتی جمعیت وفاق را طرفدار خشونت معرفی می کند. همچنین برای توجیه عدم انجام اصلاحات در کشور، به خشونتی که از طرف برخی گروههای معارض صورت می گیرد استناد می کند. دیده ام که در ملاقات های بین مقامات بحرین با دولت های اروپایی از جمله انگلیس، از این دستاویز استفاده می شود»

افزایش گروههای خشونت طلب، چالشی برای تمام کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از جمله بحرین، در تلاش برای کاستن از نفوذ ایران در جوامع عربی است. ادامه مخالفت ها با حکومت بحرین، بر روابط بین بحرین و قطر نیز تأثیر منفی گذاشته و آن را متشنج کرده است. بحرین دبیرکل جمعیت وفاق شیخ علی سلمان را متهم به جاسوسی برای قطر –که با ایران روابط نزدیکی دارد- کرد و به حبس ابد محکوم نمود. سال 2017 عربستان، بحرین، امارات و مصر، قطر را متهم به کمک به افراد و گروههای تروریستی در بحرین کردند.

شاید بتوان خشن ترین گروه معارض دولت بحرین را در حال حاضر تیپ اشتر دانست. آمریکا آگوست 2018 این تیپ را در شمار گروههای تروریستی قرار داد و یکسال قبل از آن عربستان، امارات، بحرین و مصر این کار را کرده بودند. اعلام تروریست بودن «قاسم مؤمن» رهبر تیپ اشتر توسط وزارت خارجه آمریکا، بخشی از سیاست دولت ترامپ برای اثبات تلاش های ایران برای بی ثبات کردن کشور های عربی بود.

در وبسایت این گروه آمده است «تیپ اشتر در واکنش به بی عدالتی ای که مردم بحرین با آن دست به گریبان هستند و دهه ها است در شرایطی زندگی می کنند که گروهی بادیه نشین (آل خلیفه) بر گرده آنان نشسته اند، ایجاد شد. خاندان حاکم با زور اسلحه وارد کشور شدند و صدها بحرینی را کشتند، حقوق مردم را نقض کردند و به هتک مقدسات ادامه می دهند» در این وبسیات آمده است که آیت الله خامنه ای رهبر معنوی آنان است و مبارزات آنها می تواند الهام بخش سایر شیعیانی باشد که تحت حکومت سنی ها زندگی می کنند.

گروه دیگری که کمتر شناخته شده است و از سرنگونی حکومت بحرین دفاع می کند، سرایا المختار می باشد. این گروه سال 2013 تأسیس شد و اغلب از آن با نام مقاومت اسلامی بحرین نام برده می شود. وزارت خزانه داری و وزارت خارجه آمریکا قبل از آنکه ترامپ کاخ سفید را ترک کند، این گروه را که از ایران بودجه می گیرد، تحریم کردند.

کوتاه سخن اینکه: با گذشت یک دهه از انقلاب بحرین، عدم اصلاحات سیاسی و اقتصادی، مهمترین عاملی شد که به افزایش گروههای معارض تندرو انجامید و ناامیدی گسترده در جامعه بحرین، ابزاری در دست این گروهها شد تا با استفاده از آن به جذب نیرو به ویژه از بین جوانان بحرینی بپردازند.

به این ترتیب روایت نادرستی که سال 2011 از دخالت ایران در اعتراضات سخن می گفت، تحقق یافت. اکنون ایران در آینده بحرین نقش ایفا می کند و احتمالا از این نقش و نفوذ، برای پیشبرد برنامه منطقه ای خود استفاده نماید.

*منبع: هیل

*مترجم: فاطمه رادمهر

این مقاله صرفا ترجمه ای از مقاله اصلی می باشد و نشر آن به معنای تأیید اظهارات نویسنده نیست.