اسرائیل آزادانه در حریم هوایی سوریه و لبنان فعالیت می کند؛ به قلب تأسیسات هسته ای ایران حمله می نماید، نزدیک دمشق و در مرز سوریه-عراق بمب می زند و حریم هوایی بیروت را نقض می کند. با این وجود در برابر موشک هایی که به شکل تصادفی یا عمدی از غزه پرتاب می شود در امان نیست. در اتفاقی جالب نیز دیدیم که در روزهای اخیر موشک سوریه در سی کیلومتری رآکتور هسته ای دیمونا فرود آمد و سیستم های اسرائیلی نتوانستند آن را رهگیری کنند.
این امر نشان می دهد سخنان تهدیدآمیز و حملات پیش گیرانه اسرائیل حتی اگر باعث حذف رؤسای سازمان های کشورهای دشمن، دانشمندان و تجهیزات نظامی و هسته ای شود، تغییر چندانی در تهدید استراتژیکی که علیه کشور وجود دارد، ایجاد نمی کند. درواقع توافقات رسمی همچون توافقی که بین اسرائیل و کشورهای عربی امضا شد یا توافقات غیررسمی همچون توافق بین حماس و اسرائیل است که ضریب امنیت اسرائیل را بالا برده است.
سوریه مثال خوبی از کشور دشمن اسرائیل است که علیرغم حضور ایران، دیگر تهدیدی استراتژیک تلقی نمی شود. این امر به خاطر محدودیت توان و ظرفیت نظامی این کشور نیست بلکه روابط بین سوریه و اسرائیل، با توافقات بین اسرائیل و روسیه و توافق اخیر اسرائیل با کشورهای عرب به ویژه امارات و بحرین –که در حال تجدید رابطه خود با اسد هستند- تقویت شده است.
«تد دویچ» رئیس دموکرات کمیته خارجی مجلس در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، در جلسه ای که در خصوص استراتژی آمریکا در مورد سوریه برگزار شده بود، از کارشناسان پرسید «آیا دورنمایی برای ترک سوریه توسط روسیه، ایران، ترکیه و در نهایت اسد وجود دارد؟» برخی از کارشناسان، دستیابی به این هدف را غیرواقعی می دانند و معتقدند که از سرگیری مداخله آمریکا در سوریه، با توجه به سیاست بایدن مبنی بر بازگرداندن نیروها به خانه و نقش پررنگ روسیه در آن کشور، به رؤیا می ماند
اسرائیل هم، توان شکل دهی به سیاست واشنگتن در مورد سوریه را ندارد. لذا از نظر سرویس های اطلاعاتی اسرائیل، گرچه وضعیت موجود ایده آل نیست، اما بهترین چیزی است که کشور می توانست بدان دست یابد. به نظر می رسد که نظام اسد بدنبال جنگ مستقیم یا غیرمستقیم با اسرائیل نیست و جواب حملات این کشور به ایرانیان در سوریه را نمی دهد. در کنار پرهیز حکومت سوریه از جنگ، شاهد هستیم که هماهنگی نظامی و هوایی بین اسرائیل و روسیه به خوبی انجام می شود، استقرار حزب الله در بلندی های جولان در خاک سوریه متوقف شده است و ایران نیز گرچه تا آنجا که اسرائیل می خواهد عقب نشینی نکرده، اما تغییراتی در صفوف خود داده و از میزان نیروهایش کاسته است.
به گفته یکی از مشاوران نهاد اطلاعاتی اسرائیل «هرگونه تغییرات استراتژیک در سوریه، می تواند ما را با مسائل دشواری روبرو کند. ما نمی دانیم که جایگزین احتمالی اسد کیست و اصلا شرایط جایگزینی او مهیا است یا نه؟ نمی دانیم که چه رژیمی بر سر کار خواهد آمد؟ کدام کشورها بر رژیم جدید تأثیر خواهند گذاشت و استراتژی رژیم جدید در قبال اسرائیل چه خواهد بود؟»
این کارشناس اضافه کرد که بحث در مورد تغییر رژیم، دیگر در اولویت مقامات اطلاعاتی یا دولت اسرائیل نیست. موضوع تغییر رژیم زمانی در محافل اسرائیل مطرح شد که روسیه مذاکرات صلح آستانه را برای یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه بین نظام اسد و شورشیان آغاز کرد. اسرائیل در ابتدای جنگ داخلی سوریه، به این موضوع علاقه مند بود و نمایندگان اسرائیل با شخصیت های مخالف، در زمینه کمک نظامی و امکان کمک به سرنگونی حکومت ملاقات می کردند.
اما وقتی اسد بیشتر بخش های سوریه را با کمک روسیه پس گرفت و مخالفان، تقسیم شدند و تحت دو رهبری جدا قرار گرفتند، اسرائیل به این نتیجه رسید که بهتر است به جای تلاش برای تغییر رژیم، با ارگان هایی که می توانند در جهت تأمین منافع این کشور کمک کنند تماس برقرار کند و برای مثال جلوی استقرار نیروهای هوادار ایران را در درعا و صویدا بگیرد.
روسیه نیز با موضع اسرائیل (در عدم تغییر رژیم) شریک و همراه است و فعالیت های خود را برای پیشبرد راه حل دیپلماتیک کاهش داده است. در عوض به حملات هوایی خود علیه شورشیان ادامه می دهد؛ برای نمونه ماه گذشته پالمیرا را بمباران کرد و مدعی شد که 200 تروریست را در این حملات کشته است. از قبایل مسلح در شرق سوریه نیز -که با حکومت توافقاتی کرده اند- حمایت می کند.
سیاست روسیه به اسد کمک کرده تا کنترل خود را بر بسیاری از مناطق کشور بدست آورد. روسیه همچنین از معدود کشورهایی است که از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در 26 می حمایت کرده و گفته که همه احزاب باید قانون اساسی سوریه را که متضمن زمان بندی انتخابات و دوران ریاست جمهوری است، رعایت کنند. اسد در صورت پیروزی در انتخابات می تواند هفت سال دیگر در قدرت باقی بماند
طبق قانون، این آخرین دوره ای است که اسد می تواند نامزد انتخابات شود اما مسئله این است که تغییر قانون اساسی به خواست رئیس جمهور، اتفاق بی سابقه ای نیست
سوری های خارج از کشور نیز ممکن است بتوانند رأی دهند، اما حکومت اعلام کرده است که سوری های ساکن خارج، از جمله 6 میلیون پناهنده، تنها در صورت داشتن سند رسمی خروج از کشور می توانند در انتخابات شرکت کنند. با این شرط اکثر سوری های خارج امکان رأی دادن را از دست می دهند؛ این درحالی است که احتمالا اکثر کردها انتخابات را تحریم کنند و میلیون آواره داخلی نیز نتوانند در پایگاههایی که برای انان تعیین شده، حاضر گشته و رأی دهند
استهزاء این انتخابات توسط جامعه بین الملل، اسد و روسیه را تحت تأثیر قرار نمی دهد. آنان این پروسه را سندی دال بر مشروعیت حکومت و قانونمند بودن کشور می دانند.
یکی از دلایل حمایت روسیه از اسد این است که حکومت اسد اجرای توافقات اقتصادی بسیاری که در سالهای اخیر بین دو کشور امضا شده را تضمین می کند. از جمله این قراردادها، حق استخراج نفت و گاز است که با شرایطی عالی به روسیه واگذار شده است. این قرار داد شامل توافقی است که ماه گذشته برای اکتشاف نفت و گاز در منطقه انحصاری اقتصادی سوریه در دریای مدیترانه امضا شد.
توافق اخیر، بحران شدیدی بین ترکیه و یونان، قبرس و اتحادیه اروپا و سوریه و لبنان ایجاد کرده است. این کشورها می گویند که مرز منطقه انحصاری اقتصادی، هنوز مورد توافق قرار نگرفته و با ورود روسیه به زمین بازی، ممکن است تقسیم شکننده حقوق دریای مدیترانه به هم بخورد.
واشنگتن در این خصوص موضعی نگرفته و تنها اظهارنظری که بایدن در این زمینه کرده، این بوده است که مشاورانش سخت در حال بررسی مجدد سیاست های آمریکا در خاورمیانه هستند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما