ریاست جمهوری رئیسی، گامی برای تضعیف احتمال رهبری او است

شورای نگهبان با رد صلاحیت تمام کاندیداهایی که شانسی برای پیروزی در انتخابات داشتند و رقیب ابراهیم رئیسی بودند، راه ریاست جمهوری را برای وی هموار کرد. نظر اغلب کارشناسان بر این است که هدف از ریاست جمهوری رئیسی، فراهم کردن مقدمات برای رهبری وی پس از آیت الله خامنه ای است. اما در صحنه سیاست ایران هیچ چیز قطعیت ندارد؛ در دوران رهبری آیت الله خامنه ای، بسیاری از کسانی که نامزد بالقوه رهبری بودند، به طرق مختلف از لیست کاندیداها حذف شدند.

آیت الله محمود هاشمی شاهرودی رئیس سابق قوه قضائیه، بر اثر تومور مغزی سال 2018 فوت کرد. اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور سابق، یکسال قبل از فوت هاشمی شاهرودی، در حال شنا جان سپرد؛ و صادق لاریجانی یکی دیگر از رئیسان سابق قوه قضائیه، با اتهام فساد روبرو شد. وی که عضو شواری نگهبان نیز هست، تأیید کرد که نیروهای امنیتی مستقیما در پروسه تأیید و رد صلاحیت رقیبان رئیسی، از جمله برادرش علی لاریجانی مداخله کردند.

با رد صلاحیت علی لاریجانی رئیس سابق مجلس، نه تنها اصلی ترین رقیب رئیسی از صحنه رقابت حذف شد، که تأکیدی بود بر اینکه نفوذ و قدرت برادرش صادق در نزاع بر سر جانشینی آقای خامنه ای از دست رفته است. در حال حاضر تنها کسی که در کنار رئیسی شانس بسیاری برای جانشینی آقای خامنه ای دارد، پسر دوم وی مجتبی است.

سه سال پیش نامزدی رئیسی برای رهبری دور از ذهن می نمود، اما امروزه به صراحت از او به عنوان نامزد رهبری یاد می شود و کسب آراء بالا در انتخابات ریاست جمهوری، می تواند به وی در تحقق این آرزو کمک کند.

اما اگر رئیسی تضعیف شده و بی اعتبار گردد، در آن صورت وی نیز از لیست نامزدان رهبری خط خواهد خورد. تمهید پروسه رأی گیری به نحوی که در آن پیروزی رئیسی به آسانی مسجل شده باشد، ممکن است به اعتبار و شهرت وی خدشه وارد کند. به ویژه اگر مشارکت در انتخابات پایین باشد و او نتواند همان پانزده میلیون رأیی که سال 2017 در رقابت با حسن روحانی بدست آورد را مجددا کسب کند. پیروزی در انتخاباتی که همه رقیبان واقعی حذف شده اند، نه تنها هیچ افتخاری ندارد که بدلیل مشارکت پایین مردم، مایه شرمساری است و این امر به شانس وی برای رسیدن به مقام رهبری آسیب خواهد زد.

وقتی نظر شورای نگهبان اعلام شد، اصلاح طلبان و میانه روها به تصمیم این شورا واکنش منفی نشان دادند؛ از جمله حسن روحانی که نسبت به تضعیف انتخابات و آزادی حق انتخاب مردم هشدار داد. برخی در این اظهار نظر صریح تر بودند و رد صلاحیت نامزدان را همچون «انداختن پوست موز زیر پای رئیسی» دانستند، یا از این سخن گفتند که مشروعیت جمهوری اسلامی در خطر است. حسن خمینی از رئیسی خواست «از رقابت های انتخاباتی کنار بکشد»؛ حتی سردبیر سابق روزنامه کیهان مهدی نصیری، رد صلاحیت گسترده نامزدها توسط شورای نگهبان را «سناریویی خواند که برای بی اعتبار کردن رئیسی طرح ریزی شده است». نصیری افزود که شرمساری ناشی از برد در انتخاباتی که هیچ رقیبی در آن وجود ندارد، باعث تشکیل دولتی ضعیف شده و صلاحیت رئیسی را برای بر عهده گرفتن پست های آینده زیر سؤال می برد.

مهمترین واکنش به تصمیم شورای نگهبان را مصطفی تاجزاده داشت که نسبت به وراثتی شدن جایگاه رهبری هشدار داد و از عواقب فاجعه بار احیای سلطنت سخن گفت.

اما نتیجه رد صلاحیت گسترده نامزدان ریاست جمهوری، در کاهش درصد افرادی که در نظرسنجی ها گفته اند در انتخابات شرکت می کنند، نمایان شده است؛ به گونه ای که طبق یافته های مرکز نظرسنجی دانشجویان ایران، دو روز بعد از اعلان نظر شورای نگهبان، درصد افرادی که تا 20 می اعلام کردند در انتخابات شرکت می کنند از 43% سقوط یافت و به 36% در تاریخ 27 می رسید.

*منبع: شورای آتلانتیک

مترجم: فاطمه رادمهر