استراتژی چین در قبال اوکراین

شی جین پینگ این هفته به مسکو سفر کرد تا با پوتین دیدار کند. این دیدار پس از تماس تلفنی اخیر بین وزیران خارجه چین و اوکراین صورت گرفت. پس از میانجیگری موفق پکن بین عربستان و ایران، این کشور اکنون درصدد میانجی گری بین روسیه و اوکراین است. از دیدگاه حزب کمونیست، این میانجیگری با توجه به هدف چین که سلطه اقتصادی و ایدئولوژیکی و نظامی در جهان است، گامی ضروری می باشد

غرب به حمایت از اوکراین ادامه می دهد؛ اگر چین مداخله نکند، روسیه به زودی شکست می خورد و این همان جایی است که چین بیشترین ضرر را می بیند زیرا نه تنها متحدش در روسیه سقوط خواهد کرد، که فرصت اقتصادی بازسازی اوکراین را نیز از دست رفته خواهد دید. برای حفظ فرصت سرمایه گذاری چین، اکنون بهترین زمان برای ایفای نقش میانجیگری است. چین مشتاق است تا هر چه زودتر این نقش را بر عهده بگیرد و از موفقیتی که در میانجیگری بین عربستان و ایران بدست آورد استفاده کند

بر اساس اطلاعاتی که پکن ماه ژانویه منتشر کرد، چین بر پیشرفت دیپلماتیک روی سه موضوع متمرکز شده است: جنگ روسیه و اوکراین، درگیری اسرائیل و فلسطین و جنگ نیابتی ایران و عربستان. از بین این سه موضوع، روابط دیلپماتیک ایران و سعودی از ده مارس با میانجیگری چین از سر گرفته شده است

در مورد اوکراین پکن در صدد است با استفاده از کارت اقتصاد، کیف را راضی کند تا نقش این کشور را به عنوان میانجی بپذیرد. هدف چین از میانجیگری در این نزاع سه چیز است: حفظ رژیم پوتین، بدست اوردن فرصت اقتصادی بازسازی اوکراین و ارتقای موقعیت رهبری خود در جهان

روابط اقتصادی چین با اوکراین قبل از حمله روسیه بسیار قوی بود؛ سرمایه گذاران چینی و دولت اوکراین بین سالهای 2017 و 2019 چندین توافق نامه همکاری (از جمله توافق ساخت موتور هواپیما) امضا کردند. چین سال 2019 از روسیه به عنوان شریک تجاری اصلی اوکراین پیشی گرفت. سال 2021 حجم کل تجارت دوجانبه به 19 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال 2013 افزایشی 80 درصدی داشت. در یازده ماه اول سال 2021 ارزش قراردادهای جدید امضا شده توسط شرکت های چینی در اوکراین، نزدیک به 7 میلیارد دلار بود. در سالهای 2020 و 2021 اوکراین و چین چندین توافقنامه برای تقویت همکاری در زمینه ساخت و ساز و تقویت زیرساخت ها امضا کردند. اوکراین ماشین آلات، تجهیزات و کالاهای مصرفی مختلفی از چین وارد می کند و چین از اوکراین مواد معدنی، ذرت، روغن آفتابگردان، موتور هواپیما و قطعات موشکی می خرد

اوکراین همزمان که با روسیه می جنگد، باید به بازسازی خود فکر کند و در این زمینه چین می تواند شریک مهمی برای اوکراین باشد؛ این بدان معناست که چین می تواند پیشنهادی به رئیس جمهور اوکراین ارائه دهد که او توان رد آن را نداشته باشد. زلنسکی کمک اقتصادی چین را رد نمی کند؛ با توجه به این امر چین می خواهد اوکراین را وادار کند تا نقش پکن را به عنوان میانجی به رسمیت بشناسد. به عبارت دیگر چین به اینکه در این جنگ حق با چه کسی است کاری ندارد و صرفا بدنبال این است که با استفاده از اهرم اقتصادی خود، سیاست چماق و هویج را دنبال کرده و منافع خود را پیش ببرد

در این راستا 18 فوریه دیپلمات ارشد چین وانگ یی طرح صلح اوکراین را در کنفرانس امنیتی مونیخ ارائه کرد و با وزیر خارجه اوکراین دیدار نمود. کمتر از یک هفته بعد در 24 فوریه وزارت خارجه چین موضع این کشور در مورد حل و فصل سیاسی بحران اوکراین را منتشر کرد. همان روز چین سندی را منتشر کرد که حاوی دستورالعمل مالیاتی سرمایه گذاران چینی در اوکراین بود. اوایل ماه مارس رسانه های چین مصاحبه هایی با احزاب مختلف از جمله رئیس پارلمان اوکراین انجام دادند تا نشان دهند که طرف اوکراینی از سرمایه گذاری اقتصادی چین استقبال می کند

هفته گذشته پکن غیرمستقیم از طریق رسانه های بزرگ خارجی همچون وال استریت ژورنال اعلام کرد که آقای شی برای اولین بار پس از جنگ اوکراین با زلنسکی گفتگو کرده است. 16 مارس وزیر خارجه چین تلفنی با همتای اوکراینی خود گفتگو کرد. وی در این تماس گفت که روابط دو کشور شتاب خود را به خوبی حفظ کرده و افزود که چین مایل است برای ارتقای روابط پایدار و بلند مدت با اوکراین همکاری کند. وزیر خارجه اوکراین نیز گفت که چین شریکی مهم برای اوکراین و قدرتی مهم در صحنه جهانی است و افزود که اوکراین مشتاق تقویت همکاری های اقتصادی با چین است.

در ادامه وزیر خارجه چین گفت «این کشور خود را متعهد به پیشبرد گفتگوهای صلح می داند؛ نگران تشدید بحران و از کنترل خارج شدن اوضاع است و امیدوار است همه طرف ها آرام، منطقی و خویشتندار باشند و مذاکرات صلح را در اسرع وقت از سر بگیرند. چین به ایفای نقش سازنده برای توقف جنگ، کاهش بحران و بازگرداندن صلح ادامه می دهد»

قصد چین بدون شک ادامه روابط خوب با اوکراین است و اوکراین هم نقش چین را در بازسازی اینده خود مهم و حیاتی می داند؛ با این حال چین برای موفقیت استراتژی خود با چند مانع اساسی روبرو است: نخست اینکه از زمان اغاز جنگ، چین موضعی ظاهرا بی طرف اتخاذ کرده است اما همه می دانند که پکن در کنار روسیه است و هرگز روسیه را به خاطر تجاوزش به اوکراین محکوم نکرده است؛ حتی از استفاده از کلمه جنگ پرهیز دارد. دوم اینکه چین فاقد حمایت گسترده جامعه بین الملل (از جمله از سوی سازمان ملل) است؛ سوم اینکه تردید وجود دارد که چین بتواند شرایطی را برای آتش بس ارائه دهد که دو طرف را راضی کند، از جمله در مورد زمین های اشغال شده اوکراین توسط روسیه به ویژه کریمه. اوکراینی ها مصمم هستند تمام خاک خود یا حداقل دونباس را پس بگیرند. در مورد کریمه ،روسیه این شبه جزیره را نقطه ای حیاتی برای خود می داند ولی دادن ان به روسیه چین را در تنگنا قرار می دهد. وضعیت کریمه برای اوکراین شبیه به تایوان برای چین است؛ پس از انجا که پکن حاکمیت ارضی تایوان را انکار می کند، باید کریمه را نیز بخشی از اوکراین واحد بداند

در نهایت اینکه بر اساس گزارش ها، سازمان های طالاعاتی امریکا تأیید کرده اند که چین به روسیه تسلیحات می دهد. اطلاعات بدست آمده توسط پولیتیکو نشان می دهد که این کشور 1000 تفنگ، پهپاد و زره پوش از طریق ترکیه و امارات به روسیه فرستاده است. همه اینها باعث می شود که آمریکا، اتحادیه اروپا، ناتو و.. به چین به عنوان میانجی اعتماد نداشته باشند

منبع: دیپلمات

مترجم: فاطمه رادمهر