آقای خامنه ای در نخستین دیدارکه با مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران پس از تشکیل دولت داشت، دو اولویت اصلی کشور را کاهش تورم و کاهش قیمت ها اعلام کرد
پزشکیان نیز در نخستین گفتگویی که با رسانه ها داشت، گفت که امیدوار است رشد اقتصادی به هشت درصد برسد و تورم به 30% کاهش پیدا کند. وی افزود که برای رسیدن به این هدف به 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز است؛ نیمی از این مبلغ می تواند از سوی سرمایه گذاران و تاجران ایرانی تأمین شود ولی برای تأمین نیم دیگر (100 میلیارد) به سرمایه گذار خارجی نیاز است و بدون پایان تحریم ها، ایران نمی تواند به این هدف برسد
پزشکیان برخلاف دیگر مقامات ارشد ایران از جمله رهبر، آسیب های بزرگی را که تحریم ها به اقتصاد ایران وارد کرده است، پنهان نمی کند. در این میان اقتصاد مقاومتی هیچ تأثیر مثبت محسوسی نداشته و بیشتر به فقیرترین قشر جامعه آسیب وارد کرده است
در آستانه آغاز سال تحصیلی، وزارت آموزش و پرورش ایران اطلاعات نگران کننده ای منتشر کرد که نشان می داد 167 هزار دانش آموز ابتدایی، ترک تحصیل کرده اند و این درحالی است که عدد واقعی بسیار بیشتر است
بر اساس براوردهای مرکز پژوهش های مجلس، در سال 2023 حدود یک میلیون دانش آموز در مقاطع مختلف، ترک تحصیل کرده اند. علاوه بر این مشکل، به گفته وزارت آموزش و پرورش مدارس با کمبود 176000 معلم مواجه هستند و تلاش می شود تا معلمان بازنشسته و دانشجویان متقاضی معلمی که هنوز تحصیل خود را به پایان نرسانده اند، استخدام شوند
همچنین اطلاعات منتشر شده توسط کمیسیون آموزش مجلس نشان می دهد که حدود 14 میلیون دانش آموز، از خانواده هایی هستند که برای تأمین نیازهای اولیه خود مشکل دارند و این بدان معنی است که بسیاری از این دانش آموزان به جای رفتن به مدرسه، مجبور هستند کار کنند
گزارش های وزارت بهداشت نیز مطلوب نیست. از دوم اوت پرستاران در اکثر شهرهای ایران خواهان افزایش دستمزد و بهتر شدن شرایط کاری خود هستند و برای تحقق خواسته های خود دست به اعتصاب زده اند. آنها می خواهند حقوقشان هم طراز با تورم افزایش پیدا کند –تورم درحال حاضر بالای 40% است- آنها همچنین خواهان استخدام پرستار بیشتر، پرداخت اضافه کاری و بازپرداخت هزینه های سفر هستند
بر اساس اعلام شورای عالی نظام پرستاری، ماهانه 150 تا 200 پرستار از ایران مهاجرت می کنند و حدود 20% از دانشجویان دانشکده پرستاری می گویند که قصد مهاجرت دارند
موارد فوق تنها دو نمونه از تأثیر بحران اقتصادی ایران بر کیفیت زندگی ایرانیان است. پرستاران، معلمان و دیگر متخصصان علاقه ای به مسائل سیاسی از جمله بحث انتقام ایران از اسرائیل به دلیل ترور اسماعیل هنیه ندارند و صرفا خواهان بهبود شرایط زندگی خود هستند
پزشکیان که به لطف آراء اصلاح طلبان به ریاست جمهوری رسیده، با صحنه سیاست ایران به خوبی آشناست. او با چشمان باز وارد میدان شده و فعلا حمایت رهبر را دارد. این واقعیت که هر 19 عضو کابینه پزشکیان (به ادعای خود او) تأیید آقای خامنه ای را پیش از جلسه تعیین صلاحیت گرفته بودند، نشان می دهد که بین رهبر و رئیس جمهور هماهنگی و تفاهم وجود دارد
سخن اخیر آقای خامنه ای که با اشاره به غرب به ویژه امریکا گفت «باید به دشمن مشکوک باشیم ولی مذاکره با ان مانعی ندارد»، سخن کم اهمیتی نیست. این بیانیه چراغ سبزی به پزشکیان و دولتش بود تا گام هایی را که برای رفع تحریم ها لازم است بردارند
پزشکیان در مدت کوتاهی که از روی کار امدنش می گذرد، اشاراتی مبنی بر قصد مذاکره با کشورهای غربی و آمریکا را داشته است؛ اما این امر مستلزم این است که ایران طرح جدیدی را برای برنامه هسته ای خود ارائه دهد که برای غرب و کشورهای امضا کننده برجام قابل قبول باشد
در این زمینه تهران اظهاراتی داشته است ولی به سختی می توان از این اظهارات گام های عملی را استنباط کرد. عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران به تازگی گفت: «ازسرگیری مذاکرات هسته ای دیگر موضوعیت ندارد». وی افزود که ایران قصد دارد از یک استراتژی جدید «نظامی و دیپلماتیک» رونمایی کند تا به توافق جدیدی دست یابد که امکان لغو تحریم ها را فراهم نماید
وی در مورد منظور خود توضیح بیشتری نداد ولی این حقیقت که او با تأیید رهبر به عنوان وزیر امور خارجه منصوب شده، امر مهمی است. عراقچی که به زبان انگلیسی مسلط است، در مذاکرات برجام روابط نزدیکی با مذاکره کنندگان آمریکایی داشت و ازسوی محافظه کاران ایران متهم بود که برخلاف اصول انقلاب عمل می کند و می خواهد ایران تسلیم آمریکا باشد
اکنون نه تنها عراقچی در پست بسیار مهمی مشغول به کار شده، که جواد ظریف وزیر امور خارجه سابق که ریاست تیم مذاکره کننده ایران در توافق برجام را برعهده داشت، اکنون از سوی رئیس جمهور پست معاونت راهبردی ریاست جمهوری را عهده دار است
بنابراین اگر آقای خامنه ای تصمیم به تغییر سیاست ایران بگیرد، زوج عراقچی و ظریف می توانند جان تازه ای به مذاکرات بدمند. شاید پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل که دو هفته دیگر در نیویورک برگزار می شود، در زمینه حرف هایی برای گفتن داشته باشد
در همین حال ایران نگران تحولات خاورمیانه است و سیاست محتاطانه ای را با هدف اجتناب از جنگی تمام عیار –به ویژه جنگ با لبنان- دنبال می کند. تهران می ترسد که حلقه آتشی که برای دفاع از خود ایجاد کرده، نتیجه معکوس داشته باشد و نه تنها لبنان –مهمترین دارایی ایران در منطقه- که خود نیز آسیب ببیند؛ به ویژه که ایران حمایت هیچ کشور قدرتمندی را پشت خود نداد (برخلاف اسرائیل که از حمایت بی چون و چرای آمریکا برخوردار است). چین مهمترین شریک تجاری ایران است ولی متحد نظامی نیست؛ ایران به روسیه نیز اعتماد کامل ندارد
هم اکنون مذاکرات تهران و مسکو بر سر قرارداد همکاری راهبردی جدیدی که قرار است جایگزین قرارداد 20 سال پیشِ بین دو کشور شود، به تعویق افتاده و اخیرا روسیه با حمایت از ایجاد کریدور زنگزور -که با گذر از مرز ایران و ارمنستان، آذربایجان را به نخجوان متصل می کند- خشم ایران را برانگیخته است. این کریدور امکان تردد آزاد را بین اذربایجان و ترکیه فراهم می کند. بر اساس توافق صلحی که با میانجیگری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان بدست آمد، این کریدور مورد نظارت روسیه و آذربایجان خواهد بود؛ حال آنکه ایران خواهان کنترل کریدور توسط ارمنستان است
ایران می ترسد که این کریدور دسترسی این کشور را به ارمنستان و اروپا مسدود کند. نگاه تهران به کریدور زنگزور مانند نگاه اسرائیل به کریدور فیلادلفی است که در امتداد مرز نوار غزه و مصر قرار دارد. به این ترتیب می بینیم که در موضوعی به این بااهمیتی، روسیه در کنار ایران نبوده است
ایران برای نشان دادن نارضایتی خود از رفتار روسیه، پیام تبریک گرمی به اوکراین به افتخار روز استقلال این کشور فرستاد. ایران علیرغم فروش موشک و پهپاد به روسیه، این کشور را کشوری می بیند که منافع ایران را در قفقاز تهدید می کند، به اسرائیل اجازه حمله به سوریه را می دهد و از امارات متحده عربی در موضوع اختلاف بر سر سه جزیره، حمایت می کند
این هفته علی مطهری نماینده سابق مجلس در نامه ای به پزشکیان نوشت: «روسیه هرگز منافع ایران را در نظر نگرفته است؛ به ویژه اکنون که درگیر جنگ با اوکراین است». با وجود این بحران های امنیتی و اقتصادی، جنگ غزه و لبنان می تواند بار اضافه ای بر دوش ایران باشد و منافع استراتژیک و اقتصادی این کشور را با تهدیدات فزاینده ای روبرو کند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما