مصر نگران از مسری بودن انقلاب سوریه

بلافاصله پس از اینکه شورشیان اسلامگرا، بشار اسد رئیس جمهور سوریه را سرنگون کردند، هشتگی در شبکه های اجتماعی مصر براه افتاد با این عنوان «دیکتاتور نوبت توست»

از زمان سرنگونی اسد در 8 دسامبر، رهبران مصر با نگرانی رویدادهای سوریه را دنبال می کنند و به خوبی می دانند که آتش انقلاب می تواند گسترش یابد

هر دو کشور سوریه و مصر از زمان قیام های بهار عربی که اواخر 2010 آغاز شد، تاریخ پرتلاطمی داشته اند. انقلاب سوریه تقریبا 14 سال بعد از آغاز، با سقوط اسد به اوج رسید. انقلاب مصر سبب برکناری حسنی مبارک شد و در اولین انتخابات آزاد آن کشور، یک حزب سیاسی اسلامگرا به قدرت رسید؛ ولی سیسی دو سال بعد با کودتای نظامی قدرت را به دست گرفت. او و رهبران هم فکرش به ویژه در خلیج فارس، نسبت به روی کار آمدن گروههای اسلامگرا –مشابه آنچه در سوریه اتفاق افتاد- نگاه خوبی ندارند

به گفته گروههای حقوق بشری مصری، چند روز بعد از فرار اسد به روسیه، نیروهای امنیتی مصر حداقل 30 پناهجوی سوری ساکن در قاهره را که سقوط اسد را جشن گرفته بودند، دستگیر کردند

مقامات مصری همچنین بعد از سرنگونی اسد، سفر سوری ها را به مصر دشوارتر کرده اند و آنها را ملزم به دریافت مجوزهای امنیتی نموده اند

سیسی در هفته های اخیر سخنرانی های غیرمعمولی در دفاع از سوابق خود داشت. او ماه دسامبر یک هفته پس از سقوط اسد گفت: «دست های من هرگز به خون کسی اغشته نشده و هرگز چیزی را که مال من نبوده است، نگرفته ام»

به نظر می رسید که او با انجام این کار قصد دارد بین خود و رهبر مخلوع سوریه تفاوت قائل شود. این درحالی است که سابقه حقوق بشری سیسی نقاط تاریک بسیاری دارد. این سابقه شامل کشتاری است که نیروهای نظامی مصر تحت رهبری او انجام دادند و به گفته گروههای حقوق بشری، حداقل 817 نفر را که نسبت به قدرت رسیدن سیسی در سال 2013 معترض بودند، کشتند

از زمانی که شورشیان سوری، اسد را سرنگون کردند و قدرت را به دست گرفتند، مصر چندین نفر را از جمله مدیر یک گروه برجسته حقوق بشری، همسر یک کاریکاتوریست سیاسیِ زندانی و یک کاربر تیک تاک که ویدئوهایی در انتقاد از سیسی منتشر می کرد، دستگیر کرده یا تحت پیگرد قرار داده است. تخمین زده می شود که دهها هزار زندانی سیاسی که بسیاری از آنها اسلامگرا هستند، در زندان های مصر به سر می برند

خانم مبروک کارشناس امور مصر در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، می گوید: « وخامت اوضاع اقتصادی در مصر، سیسی را در موقعیتی آسیب پذیر قرار داده است. مصری ها خواهان قیام مسلحانه نیستند ولی به دلیل نارضایتی های گسترده، کوچک ترین جرقه ای می تواند به اعتراضاتی بزرگ تبدیل شود»

مشهودترین تلاش برای تشویق مردم مصر به تأسی از سوری ها، از جانب احمد منصور مصری است که سالها پیش کشور خود را ترک کرد تا در کنار شورشیان سوری بجنگد. بعد از سرنگونی اسد او بارها به صورت آنلاین از دمشق علیه سیسی سخن گفت. وی در ویدئویی که از شبکه ایکس منتشر شد، در مورد سیسی گفت: «تو ارزش یک گلوله را داری»

این تهدید، مجریان تلویزیون های مصر را که اغلب در برنامه های شبانه به طرفداری از دولت صحبت می کنند، به تلاطم انداخت. یکی از آنها به نام احمد موسی، از رهبران جدید سوریه خواست تا علیه احمد منصور وارد عمل شوند و موضع خود را روشن کنند که آیا «با حملات و تهدیداتی که علیه مصر صورت می گیرد موافق هستند یا خیر»

اندکی پس از جنجالی که منصور براه انداخت، مقامات جدید سوریه او را به همراه چند تن از همکارانش دستگیر کردند. بر اساس بیانیه ای که جنبش ضد سیسی (جنبشی که منصور آن را تأسیس کرده است) صادر نمود، وی در راه دیدار با وزیر دفاع موقت سوریه بازداشت شد

مشخص نیست که آیا مقامات مصری برای دستگیری او فشار وارد کرده اند یا خیر. جنبش ضد سیسی از مقامات سوریه خواست تا منصور را آزاد کنند و گفت که اعتراض و مخالفت با حکومت سیسی، حق مردم مصر است؛ همان حقی که مردم سوریه از ان علیه اسد استفاده کردند

در حال حاضر وضعیت منصور نامشخص است؛ اما ساکت کردن منصور به سکوت و خاموش شدن حرکت های اعتراضی دیگر مصریان منجر نخواهد شد. بسیاری از مردم مصر در پی بحران های اقتصادی متمادی، نسبت به سیسی دید منفی پیدا کرده اند. بخش زیادی از این بحران ناشی از جنگ های اوکراین و غزه بوده است؛ اما برخی از مشکلات کشور هم ریشه در سوء مدیریت و هزینه های بیش از حد دولت دارد. بدهی بالای مصر و از دست رفتن بخشی از درامد کشور، سبب شده است تا ارزش پول ملی سقوط کند، برخی از کالاها کمیاب شود و تورم افزایش یابد

این مشکلات، جمعیت 111 میلیون نفری مصر را در شرایط سختی قرار داده است، به طوری که تقریبا از هر سه نفر، یک نفر در فقر زندگی می کند

سیسی انتقادات را رد می کند. او در سخنرانی اخیر خود گفت که کشور در زمان به قدرت رسیدنش در سال 2013 در وضعیت مالی بدی قرار داشت و رشد سریع جمعیت، تأمین نیاز شهروندان را دشوار کرده بود. سیسی ادعا می کرد که می تواند رفاه و شکوفایی را برای مصر به ارمغان آورد؛ ولی وعده های او هیچگاه محقق نشد

به گفته خانم مبروک: «درحالی که مردم نارضایتی جدی دارند، سیسی تلاش می کند تا وجود مشکلات و نارضایتی ها را بی اهمیت و کمرنگ جلوه دهد»

سیسی برای برکناری اخوان المسلمین –حزب سیاسی اسلام گرایی که پس از انقلاب 2011، ریاست جمهوری را در دست گرفت- از نیروی نظامی استفاده کرد و با این کار بسیاری از مردم را از خود دور نمود؛ ولی بسیاری نیز وی را به همین خاطر به عنوان ناجی و قهرمان ستایش کردند

سیسی سال های بعد را صرف نابودی اخوان المسلمین در مصر کرد و این گروه را تهدیدی برای قدرت خود می دانست. مقامات مصری هزاران نفر از اعضای اخوان و مظنونین به هواداری از این گروه را تحت تعقیب قرار دادند و انها را تروریست خواندند. این اقدامات باعث شد عده ای از مصری ها از کشور فرار کنند و اسلام گرایی سیاسی تضعیف شود؛ ولی سیسی و حامیانش همچنان به خطرات اسلام سیاسی اشاره می کنند و نیروهای اخوان را هدف قرار می دهند

با این اوصاف طبیعی بود که مقامات مصری بعد از ظهور برق آسای هیأت تحریر شام –گروه اسلام گرایی که قدرت را در سوریه در دست گرفت- زنگ هشدار را به صدا دراورند

به گفته تحلیلگران، مصر علاقه چندانی به اسد نداشت؛ ولی همان ثبات شکننده ای که با حکمرانی اسد ایجاد شده بود را، بر هرج و مرج و درگیری که لیبی، سودان و غزه را فراگرفته و مصر را احاطه کرده است ترجیح می داد

به همین دلیل مصر در ایجاد رابطه با سوریه جدید، با احتیاط رفتار نموده و برخلاف سایر کشورهای عربی، هنوز با مقامات سوری جلساتی در سطح بالا برگزار نکرده است

به گفته منابع مطلع، مقامات مصری به طور خصوصی از دولت های دیگر خواسته اند تا نسبت به رهبران جدید سوریه محتاط باشند و تحریم های این کشور را به سرعت لغو نکنند

بدر عبدالعطی وزیر امور خارجه مصر، از شریکان منطقه ای و بین المللی خود خواسته است تا اطمینان حاصل کنند که «سوریه به منبع بی ثباتی منطقه ای و بهشتی برای گروههای تروریستی بدل نمی شود»

محمود بدر فعال مصری طرفدار دولت که در تقویت جنبش اعتراضی ضد اخوان المسلمین نقش داشت و راه را برای صعود سیسی هموار کرد، بعد از آنکه دمشق بدست هیأت تحریر شام افتاد، در شبکه ایکس نوشت «هیأت تحریر و اخوان المسلمین تفاوتی باهم ندارند»

وی با استناد به عکس های منتشر شده که رهبر هیأت تحریر شام را در کنار یکی از اعضای برجسته مصری اخوان نشان می داد، گفت: «همه این گروهها بخشی از یک شبکه هستند و هیچکس نمی تواند ما را قانع کند که اینگونه نیست»

گرچه احساسات ضد اسلامی در میان مصری ها همچنان قوی است ولی احساسات ضد سیسی نیز رو به فزونی گرفته است. به گفته برودریک مک دونالد دانشیار مرکز مطالعات افراط گرایی در کینگز کالج لندن: «پیروزی اسلامگرایان سوریه در بدترین زمان ممکن برای سیسی اتفاق افتاده است»

منبع: نیویورک تایمز

مترجم: فاطمه رادمهر