جنگ اسرائیل و حماس که ده هفته است ادامه دارد، به سوریه نیز سرایت کرده است. اسرائیل فرودگاه های دمشق و حلب و پایگاههای نظامی را در مناطق روستایی سوریه، به بهانه بازدارندگی ایران و شبه نظامیان منطقه ای اش بمباران کرده است
در زمانی که اسد در تلاش است تا وضع کشور را بعد از یک دهه جنگ بهبود دهد، ادامه جنگ غزه می تواند منافع دمشق را تهدید کند و دستاوردهای اسد را از بین ببرد؛ بنابراین دمشق باید به دقت پیامدهای جنگ اسرائیل و حماس را بررسی کند
اسد در تلاش برای حفظ قدرت خود در پی بهار عربی سال 2011، مرتکب جنایات جنگی شد. ماه گذشته دادگاهی در فرانسه حکم بازداشت اسد و دیگر دولتمردان و ارتشی های سوریه را به اتهام استفاده از سلاح شیمیایی صادر کرد. با این حال دمشق در تلاش است تا از خشم جهان اسلام و دیگر کشورهای جنوب جهانی علیه اسرائیل -به دلیل جنگ غزه و حمایت بی قید و شرطی که از آمریکا دریافت کرده است- استفاده کند
جاشوا لندیس مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهاما در این باره می گوید: «منفعتی که سوریه از جنگ غزه می برد، آسیبی است که به اعتبار و جایگاه امریکا در جهان عرب وارد شده است. کمک های بی دریغ بایدن به اسرائیل در کشتن فلسطینیان غزه، توان واشنگتن را برای اجماع کشورهای عربی و مسلمان علیه ایران و سوریه کاهش می دهد»
با تمرکز جهان بر بحران غزه، توجه ها به نقض حقوق بشر در سوریه کمتر شده است. به گفته جوزف کچیچیان از اعضای مؤسسه ملک فیصل در ریاض «بعد از یک دهه جنگ در سوریه که با توحش بی سابقه ای همراه بود، دمشق اکنون این فرصت را پیدا کرده است تا با استناد به توحش و بربریت اسرائیل، روی اعمال خود سرپوش بگذارد»
دمشق همچنین از اینکه می بیند گسترش پیمان ابراهیم و عادی سازی روابط اسرائیل و کشورهای عرب متوقف شده، خوشحال است. از زمان حافظ اسد، سوریه برخلاف مصر که سال 1979 اسرائیل را به رسمیت شناخت، با این کار به شدت مخالف بوده است. دمشق نسبت به آینده خوشبین است و از اینکه می بیند معاهده صلح بین اردن و اسرائیل بیش از هر زمان دیگری در معرض شکست قرار گرفته، احساس رضایت می کند
به گفته لندیس: «جنگ غزه جهان عرب را متوجه اهمیت جبهه مقاومت کرده است». جهان عرب در سالهای اخیر ناتوانی جبهه مقاومت را به سخره می گرفت ولی امروز قدرت و اهمیت این جبهه در نظر اعراب بیشتر از همیشه شده است
بحران غزه نه تنها ائتلاف سوریه با شریکانش را مستحکم ترمی کند، که روند آشتی بین اسد و دشمنان سابقش در خاورمیانه را همچون عربستان، سرعت می بخشد. حضور اسد در نشست مشترک سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب در مورد غزه که 11 نوامبر در ریاض برگزار شد، تأییدی است بر این موضوع
کریم بیطار استاد روابط بین الملل در دانشگاه سنت جوزف بیروت می گوید: «در سالهای 2011 تا 2022 شاهد بودیم که کشورهای عربی -اسلامی اسد را طرد کردند. اکنون با گذشت آن دوران، اسد در تلاش است تا خود را به عنوان عضوی از باشگاه کشورهای عربی-اسلامی نشان دهد»
نشست ریاض دومین بار بود که اسد پس از پذیرش مجدد کشورش در اتحادیه عرب در ماه مه، در آن شرکت می کرد. وی در سخنرانی خود در این نشست هشدار داد که شکست کشورهای عرب در انجام اقدامی ملموس علیه اسرائیل، اتحادیه عرب را از معنا تهی می کند. وی افزود تا زمانی که اسرائیل با آتش بس در غزه موافقت نکند، هیچ یک از کشورهای منطقه نباید با تل آویو وارد سیاسی شوند
طنز تلخ ماجرا این است که اسد خود کودکان و غیرنظامیان سوری را با سلاح شیمیایی هدف قرار داد و بیمارستان ها را ویران کرد
درحالی که جنگ غزه به اسد اهرم بیشتری برای بهبود وجهه خود و عادی سازی روابطش با کشورهای عرب می دهد، اما تهدیدهایی را نیز به همراه دارد. از آنجا که تمرکز دمشق روی دور زدن تحریم ها و جذب سرمایه گذاری خارجی برای بازسازی کشور است، اگر این جنگ به یک درگیری گسترده منطقه ای بدل شود، آنوقت برنامه های اسد برای بازسازی کشور به هم می ریزد
به گفته لندیس: «اسد بدنبال سرمایه گذار خارجی و داخلی است؛ برای تحقق این امر کشور به ثبات نیاز دارد. ادامه جنگ به همه یادآوری می کند که سرمایه گذاری در خاورمیانه کاری خطرناک است و سوریه میدان نبرد نیابتی قدرت های منطقه ای و خارجی است»
جنگ غزه اهمیت محور مقاومت به رهبری ایران و نقش کلیدی سوریه در این محور را تقویت کرده است. به گفته جواد حیران نیا مدیر گروه مطالعات خلیج فارس در مرکز مطالعات راهبردی خاورمیانه در ایران: «سوریه در این جنگ نقش لجستیکی ایفا می کند و مسیر اصلی ارسال سلاح و تجهیزات از ایران به حماس و حزب الله است. نیروهای ایرانی نیز در سوریه حضور دارند؛ با شروع جنگ، ایران نیروهای خود را از شمال سوریه به جنوب این کشور منتقل کرد. هدف تهران از حمله به مواضع آمریکا در سوریه این است تا هزینه های افزایش نیروی نظامی آمریکا را در منطقه برای این کشور افزایش دهد و واشنگتن و اسرائیل را تهدید کند که از سرایت جنگ به مناطق دیگر جلوگیری کنند»
باتوجه به وضعیت سوریه به عنوان یک کشور جنگزده که بخش هایی از ان تحت اشغال نظامی خارجی هاست، دمشق باید آسیب پذیری خود را در برابر حمله آمریکا و اسرائیل درک کند. به گفته بیطار: «اگر اسرائیل توان وارد کردن ضربه ای سخت را به حماس و حزب الله در خود نبیند، ضعیف ترین دشمنی که در مقابلش خواهد دید سوریه است. برخی از مردم سوریه بر این گمان هستند که اسرائیل ممکن است به این کشور حمله کند تا ایران را از یکی از متحدان اصلی خود محروم نماید»
اما آن عاملی که باعث شد اسرائیل از اقدام برای سرنگونی دولت اسد در طول جنگ داخلی سوریه چشم پوشی کند، همچنان پابرجاست؛ آن عامل عدم اطمینان از نظام جایگزین است و همین امر ممکن است موجب شود که اسرائیل این بار هم در حمله به سوریه احتیاط کند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما