هیچ کشوری به اندازه ترکیه از یک سوریه باثبات سود نمی برد و نیز هیچ کشوری به اندازه ترکیه از به هم ریختن اوضاع سوریه آسیب نمی بیند. ترکیه خانه بیش از سه میلیون آواره سوری است، لذا بدنبال برقراری آرامش در سوریه است تا آوارگان به کشور خود برگردند. علاوه بر اینها هیچ قدرت خارجی به اندازه ترکیه ،برای سوریه برنامه ندارد. ترکیه می خواهد خودمختاری کردها را در شمال سوریه از بین ببرد، به ساخت ارتش جدید سوریه کمک کند و نفوذ خود را در آن کشور بازپس گیرد
مقامات ترکیه ادعاهای دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا را مبنی بر اینکه ترکیه پشت سقوط بشار اسد و حملات شورشیان سوری بوده است، رد کردند ولی نشانه های زیادی وجود دارد که گویای نقش بزرگ ترکیه در سوریه جدید است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به سوریه پیشنهاد کمک به تدوین قانون اساسی جدید این کشور را داده است. هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه از نخستین مقامات بلندپایه خارجی بود که پس از به قدرت رسیدن هیأت تحریر شام، از دمشق دیدار کرد. پس از آن بازرگانان ترکیه رهسپار سوریه شدند و تنها یک روز بعد از ورود شورشیان به دمشق، شرکت های بزرگ ساختمانی و سیمان ترکیه شاهد افزایش سهام خود بودند. شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاین پروازهای خود را به سوریه از 23 ژانویه از سر گرفت
در نتیجه حملاتی که اردوغان علیه کردها در شمال سوریه انجام داد، بخش هایی از این کشور به اشغال ترکیه درآمد و اکنون گروه های شورشی سوری که توسط دولت اردوغان حمایت مالی می شوند، این مناطق را اداره می کنند. ترکیه به این مناطق خدمات اولیه همچون آموزش و مراقبت های بهداشتی ارائه می دهد
اگر اکنون به استان ادلب سفر کنید، بخش هایی از شمال شرق آن را با ترکیه اشتباه خواهید گرفت؛ مغازه ها محصولات ترکی می فروشند، بسیاری از مشاغل تنها لیر ترکیه می پذیرند. برق به صورت شبانه روزی از ترکیه تأمین می شود و این درحالی است که در دمشق، مردم تنها چهار ساعت در روز برق دارند. ترکیه قصد دارد سال آینده برق حلب را تأمین کند. در جاده ادلب، سیم کارت های سوریه کار نمی کند و رانندگان تاکسی از سیم کارت های ترکیه استفاده می کنند. اما با توجه به اینکه دولت جدید سوریه به متحد کردن کشور متعهد شده است، ادامه اشغال شمال سوریه برای ترکیه سخت تر و توجیه ناپذیرتر می شود
بعید است ترکیه نیروهای خود را به زودی خارج کند و دولت جدید سوریه نیز هنوز از ترکیه چنین درخواستی نکرده است؛ در عوض ترکیه تهدید کرده است که حملات جدیدی را علیه یگان های حفاظت خلق (ی.پ.گ) که مورد حمایت آمریکا هستند اغاز خواهد کرد. هدف ترکیه این است که جنگجویان غیرسوری ی.پ.گ سوریه را ترک کنند و این گروه خلع سلاح شود. در این میان هیأت تحریر شام خواهان جنگ با کردها نیست و از امکان ادغام نیروهای ی.پ.گ در ارتش جدید سوریه صحبت می کند. در همین خصوص احمد شرع، از ترکیه برای ادغام ی.پ.گ در ارتش زمان خواسته است. فعلا ترکیه تحت فشار آمریکا، عملیات نظامی خود را متوقف کرده است اما صبر این کشور تا ابد ادامه نخواهد داشت
اطرافیان شرع بیشتر نگران 90000 سرباز ارتش ملی سوریه هستند که از نیروهای نیابتی ترکیه تشکیل شده اند و تعدادشان از نیروهای هیأت تحریر شام بیشتر است. این نیروها متهم به اخاذی، آدم ربایی و سایر موارد نقض حقوق بشر به ویژه علیه غیرنظامیان کرد در مناطق تحت اشغال ترک ها شده اند و اخیرا برخی از آنها در حمله به علویان در نزدیکی لاذقیه و حمص دست داشته اند
دولت اردوغان به دولت جدید سوریه در این زمینه قول کمک داده است؛ این می تواند به معنی فشار وارد آوردن به ارتش ملی سوریه برای انحلال و تحت کنترل دمشق قرار گرفتن باشد. ترکیه می تواند کمک مالی به ارتش ملی سوریه را متوقف کند و در عوض این پول را به بودجه دولت و ارتش جدید تزریق نماید. به عقیده تحلیلگران، متحد کردن گروههای مسلح سوریه زر یک چتر، بدون حمایت ترکیه تقریبا غیرممکن است
هیأت تحریر شام خود را دست نشانده ترکیه نمی داند؛ شرع مشتاق دریافت کمک و حمایت از همه طرف ها است. عربستان هم اکنون درحال ارسال کمک به سوریه است و پیشنهاد داده است که به عنوان تأمین کننده اصلی نفت، جانشین ایران شود. ریاض می تواند در بازسازی سوریه بسیار بیشتر از ترکیه هزینه کند و امیدوار است که در ازای این هزینه، سود ببرد. ترکیه می خواهد ارتش جدید سوریه را اموزش داده و تجهیز کند ولی به گفته یکی از مقامات رسمی، یکی دیگر از کشورهای خاورمیانه پیشنهاد بهتری از ترکیه ارائه کرده است. این مقام با اشاره به ترکیه می گوید: «ما ممنون ترکیه هستیم ولی لزومی نمی بینیم که روابط خود را به یک کشور خاص محدود کنیم»
به گفته دارین خلیفه کارشناس گروه بین المللی بحران: «فعلا مقامات ترکیه حداقل به شکل علنی به حاکمیت و دولت سوریه احترام می گذارند و سعی نمی کنند آنها را برای انجام اقدامات خاص تحت فشار قرار دهند». اما همین حضور گسترده ترکیه در سوریه، باعث نگرانی برخی از کشورهای عربی شده است. سعودی ها ترکیه را رقیب خود در رهبری بر جهان سنی می دانند و امارات و مصر از حمایت اردوغان از اسلام گرایان خشمگین هستند. از آنجا که حمایت ترکیه از اسلام گرایان یک دهه پیش باعث ایجاد بن بست در روابط این کشور با جهان عرب شد، این بار اردوغان مراقب خواهد بود تا بار دیگر آتش اسلام گرایی سیاسی را شعله ور نکند. رژیم سابق سوریه از پان عربیسم حمایت می کرد ولی در نهایت به پایگاه ایران در جهان عرب بدل شد، این بار همسایگان سوریه اجازه نمی دهند که این کشور از زیر نفوذ ایران خارج شود و به اغوش ترکیه بیفتد
ترکیه اسرائیل را مانع اصلی جاه طلبی های خود در سوریه می داند. دولت اردوغان اسرائیلی ها را به خاطر تصویب شهرک سازی های جدید در بلندی های جولان و حملاتی که بسیاری از زیرساخت های نظامی باقی مانده سوریه را ویران نمود، محکوم کرد. درخواست های وزیر خارجه اسرائیل برای همکاری بیشتر با کردهای سوریه، نگرانی های آنکارا را مبنی بر حمایت اسرائیل از ی.پ.گ علیه ترکیه، افزایش داده است
در همین حال گزارش اخیر دولت اسرائیل حاوی این هشدار بود که نفوذ فزاینده ترکیه در سوریه، می تواند دو کشور را در مسیر برخورد قرار دهد. گرچه جنگ بین یکی از بزرگترین قدرت های ناتو و اسرائیل بعید است ولی این تنش نشان دهنده پیامدهای مهمی است که ترکیه با ان روبرو است. اگر سوریه جدید به شکوفایی برسد، ترکیه بیش از هر کشور دیگری از آن نفع می برد و اگر هرج و مرج بدان بازگردد، ترکیه بیشترین آسیب را خواهد دید
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما