جمعیت رو به رشد اوکراینی ها و روس ها در ترکیه

از دهه 1990 ترکیه به مقصد اصلی گردشگران و مهاجرانی از اوکراین، روسیه و دیگر کشورهای شوروی سابق بدل شده است؛ اما حمله روسیه به اوکراین در سال 2022 موج بزرگتری از مهاجران از هر دو کشور را روانه ترکیه کرده است. کسانی که از این بحران فرار می کنند، از راههای مختلفی همچون دریافت ویزای طلایی یا درخواست حمایت، برای ورود و ماندن در ترکیه استفاده می کنند. حضور آنها می تواند تأثیر قابل توجهی بر روابط اجتماعی-اقتصادی سه کشور در آینده داشته باشد

اوکراینی ها و روس های ساکن در ترکیه، قبل از سال 2022

در طول جنگ سرد، ترکیه و اتحاد جماهیر شوروی تبادلات بین فردی کمی داشتند. برای مثال داده های دولتی نشان می دهد که سال 1964 تنها 414 توریست از شوروی به ترکیه سفر کردند اما در دهه های پس از فروپاشی شوروی، ترکیه به دلیل زیرساخت های مناسب گردشگری و نزدیکی جغرافیایی به روسیه، به مقصد اصلی گردشگران روس بدل شد

بر اساس گزارش وزارت کشور ترکیه و مؤسسه آمار این کشور، هجوم سالانه گردشگران روس به طور پیوسته افزایش داشته و از 1.3 میلیون در سال 1996 به 7 میلیون در سال 2019 رسیده است که بالاترین رقم در بین تمام ملیت ها است. توریست های اوکراینی نیز به ویژه در تابستان ها به ترکیه هجوم می اورند؛ به طوری که تعداد بازدیدکنندگان این کشور از 93794 نفر در سال 1996 به 1.5 میلیون نفر در سال 2019 رسیده است

طی دو دهه گذشته این هجوم فزاینده شروع به تغییر شکلِ بافت اجتماعی شهرهای مقصد در ترکیه کرده است. روسی به یکی از زبان های رایج در آنتالیا بدل شده و بسیاری از کارکنان بخش گردشگری ترکیه را به تحصیل در زبان روسی سوق داده است. تعداد ازدواج ترک ها با روس ها و اوکراینی ها نیز افزایش یافته است؛ بر اساس گزارش TUIK این دو ملیت در مجموع 10.1% از همسران خارجی را در سال 2016 تشکیل می دادند. علاوه بر این 10117 روس و 7575 اوکراینی تا سال 2012 مجوز اقامت در ترکیه دریافت کردند

هجوم اوکراینی ها و روس ها به ترکیه در طول جنگ

سیاست آنکارا در قبال جنگ را می توان «نه طرفدار اوکراین و نه ضد روسیه» توصیف کرد. در راستای همین سیاست، ترکیه از سال گذشته به مردم هر دو کشور اجازه داده است تا بدنبال اسکان موقت یا دائم در مرزهای ترکیه باشند

تا ماه سپتامبر ترکیه میزبان حداقل 145000 پناهنده اوکراینی بود. از ان زمان تاکنون تعداد پناهجویان به 46000 نفر کاهش یافته است (یا به اوکراین بازگشته اند و یا به کشورهای دیگر نقل مکان کرده اند). اکثر این افراد در شهرهای بزرگ (همچون استانبول، آنکارا، ازمیر) و استان های ساحلی (آنتالیا و موغلا) ساکن شده اند. 7130 نفر درخواست پناهندگی داده اند و بقیه به شکل های مختلف همچون اجازه اقامت کوتاه مدت یا بلند مدت، راههایی برای سکونت در ترکیه یافته اند

آنکارا همزمان درهای خود را به روی آن دسته از مهاجران روس باز کرده است که بدنبال فرار از تحریم ها، فرار از دولت پوتین یا انتقال زندگی و دارایی های خود به خارج از کشور هستند. در میان آنها روس های ثروتمند (از جمله الیگارش هایی همچون رومن آبراموویچ و دیمیتری کامنشچیک) و مخالفان حکومت از روزنامه نگاران مشهور گرفته تا افراد مرتبط با الکسی ناوالنی -رهبر مخالفان روسیه- حضور دارند

ویزای طلایی

برای روس ها و اوکراینی ها رایج ترین راه برای تضمین اقامت طولانی یا دائمی در ترکیه، ویزای طلایی است که در آن دولت در ازای سرمایه گذاری های کلان، اجازه اقامت یا شهروندی اعطا می کند. برای اینکه فرد از این مسیر واجد شرایط دریافت پاسپورت ترکیه شود، باید حداقل 500000 دلار در بانک های دولتی ترکیه سپرده گذاری کند یا به همین میزان اوراق قرضه دولتی بخرد و یا حداقل 50 شغل در ترکیه ایجاد کند. همچنین خرید املاک و مستغلات به ارزش حداقل 400000 دلار به متقاضی این امکان را می دهد که ظرف 120 روز تابعیت ترکیه بگیرد

اتباع خارجی می توانند از سه راه دیگر –خرید املاک و مستغلات با ارزش کمتر، راه اندازی کسب و کار در ترکیه، سرمایه گذاری با مبلغ کمتر- مجوز اقامت کوتاه مدت بگیرند (این مجوز پنج ساله است و امکان تمدید دارد). برای اینکه متقاضی بتواند درخواست دهد تا مجوز اقامتش تبدیل به تابعیت شود، باید به شکل قانونی هفت سال متوالی در ترکیه سکونت داشته باشد

مجوزهای اقامت کوتاه مدت

بر اساس گزارش اداره مهاجرت ترکیه، در حال حاضر 40872 اوکراینی اجازه اقامت کوتاه مدت دارند. این رقم در پایان سال 2022 به 46804 بود که نشان دهنده کاهش تعداد مهاجران اوکراینی از سپتامبر است. اداره مهاجرت در مورد مجوزهای اقامت کوتاه مدتی که پیش از جنگ به اوکراینی ها داده شده، اطلاعاتی منتشر نکرده است زیرا تا سال 2022 اوکراینی ها جزء ده ملیتی نبودند که به ترکیه مهاجرت می کردند اما اکنون انها در رتبه دهم قرار دارند

قبل از جنگ اوکراین، عراقی ها بیشترین مجوز اقامت کوتاه مدت در ترکیه را داشتند و روسیه در رتبه پنجم بود؛ ولی سال 2022 تعداد روس هایی که در ترکیه اقامت کوتاه مدت داشتند نسبت به کل دارندگان این نوع اقامت، از 4.8% به بیش از 10% افزایش یافت. در حال حاضر 145092 روس دارای این وضعیت هستند که نسبت به 145715 تن در سال 2022 کاهش اندکی داشته است. این کاهش احتمالا ناشی از تعداد زیاد روس های ثروتمندی است که پاسپورت ترکیه را دریافت کرده و سپس به کشور ثالت رفته اند یا به روسیه بازگشته اند.

خرید املاک و مستغلات

طبق داده های TUIK خرید خانه در ترکیه توسط اوکراینی ها بین سال های 2021 تا 2022 افزایش چشمگیر 106.4 درصدی را تجربه کرد و از 1246 خانه به 2572 خانه افزایش یافت. این رشد احتمالا در سال 2023 ادامه خواهد داشت

خرید خانه توسط روس ها نیز در طول جنگ افزایش یافت. در سالهای 2019-2021 در میان خریداران خارجی، روس ها پس از ایرانیان و عراقی ها در جایگاه سوم قرار گرفتند؛ ولی سال 2022 به صدر فهرست صعود کردند و تقریبا 25% از کل خریداران خارجی را تشکیل دادند. (خانه های خریداری شده توسط روس ها رشد 208.3درصدی را تجربه کرد و از 5379 خانه در سال 2021 به 16582 خانه در سال 2022 رسید). با توجه به 5723 خانه دیگری که تا ماه گذشته خریداری شده، این روند با ادامه جنگ ادامه خواهد یافت 

رشد خرید املاک و مستغلات توسط روس ها و اوکراینی ها، تقاضای داخلی در ترکیه و به تبع آن قیمت ها را به شدت افزایش داده و باعث شده است که بسیاری از ترک ها نتوانند در مناطقی که می خواهند خانه بخرند. برای مثال در انتالیا قیمت اجاره در برخی موارد بیش از 300% افزایش یافته است و تقریبا از هر ده مشتری اجاره، هفت نفر روس یا اوکراینی هستند

نتیجه

از لحاظ تاریخی ترکیه مقصدی برای مهاجرت از بخش هایی از اروپا از جمله سرزمین های سابق عثمانی در بالکان و اطراف دریای سیاه بوده است. اما مهاجرت روس ها و اوکراینی ها به ترکیه، پدیده ای نسبتا جدید است. اکنون که تعداد مهاجران روس و اوکراینی به ترکیه افزایش یافته، آنها می توانند در طول زمان جامعه اسلاوی قابل توجهی در آنجا ایجاد کنند؛ رویدادی که به تنوع جمعیتی، فرهنگی و اجتماعی در ترکیه انجامیده و پلی بین سه کشور بزنند

منبع:انستیتو واشنگتن

مترجم: فاطمه رادمهر