این روزها، رهبری جهان در دست برلین است

در آغاز ماه آوریل، بیمارستان علوم پزشکیِ شهر ینا در آلمان، دو پزشک، دو دستیار پزشک و مقداری لوازم پزشکی را به ناپل ایتالیا اعزام کرد. چند روز پیش هم، ارتش آلمان بیماران فرانسوی و ایتالیایی را به بیمارستانهای آلمان آورد. اینها، تنها بخش کوچکی از کمکهای آلمان به متحدانش از زمان شیوع کروناست.

البته، واکنش اولیه‌ی آلمان در قبال شیوع کرونا در کشورهای همسایه، چندان خوشایند نبود. ایتالیا -اولین کشور اروپایی که با موج شیوع کرونا و پیامدهای وحشتناک پس از آن مواجه شد- از مرکز اضطراری اتحادیه اروپا درخواست خرید تجهیزات پزشکی کرد، اما دولت آلمان، همچون سایر دولت‌های اتحادیه اروپا، از ارسال هرگونه کمک به ایتالیا خودداری نمود. چندی بعد، در اوایل ماه مارس، دولت آلمان قانون ممنوعیت صادرات وسایل ضروری پزشکی از جمله ماسک، دستکش‌ و لباس‌های محافظ را وضع کرد.

تا 14 مارس، ایتالیا هیچگونه کمک پزشکی از متحدان خود در اتحادیه اروپا دریافت نکرده بود؛ تا این که دو روز بعد، وزارت امور اقتصادی و انرژی آلمان اعلام كرد كه دولت، تحویل 400000 ماسك به ایتالیا را به تصویب رسانده است. چیزی نگذشت که سایر کشورها به تأسی از آلمان وارد عمل شدند و وسایل پزشکی را از سراسر قاره اروپا روانه ایتالیا کردند.

پیش از آنکه آلمان برای کمک به ایتالیا وارد صحنه شده و ابتکار عمل را به دست بگیرد، چین مقادیری دارو و تجیهزات بهداشتی به ایتالیا فرستاده بود و این کار را در مورد کشورهای دیگری همچون صربستان نیز انجام داده بود. البته ایتالیا در قبال اقلام ارسالی چین، پول پرداخت کرده و آنها را خریده بود اما پکن تا توانست از این کار استفاده تبلیغاتی کرد و وجهه ای انسان دوستانه از خود به نماش گذاشت. چیزی نگذشت که روسیه نیز 100 پزشک و مقادیری تجهیزات پزشکی به ایتالیا فرستاد.

اولین مسئولیت هر دولتی مراقبت از مردم خود است، از این رو است که آلمان صادرات کالاهای پزشکی را ممنوع کرد و سایر کشورها نیز مرزهای خود را با ایتالیا بستند. اما این اقدامات که در اوایل ماه مارس و درست زمانی روی داد که ایتالیا در مواجهه با بحران کرونا به زانو درآمده بود، آسیب بزرگی به اتحادیه اروپا زد و قدر و منزلت روسیه و چین را پیش چشم مردم بالا برد.

نظرسنجی جدیدی که توسط سازمان ایتالیایی SWG صورت گرفته، تحول تکان‌دهنده نگرش ایتالیایی‌ها نسبت به سایر کشورها را نشان می‎دهد؛ 52 درصد از ایتالیایی‌هایی که در این نظرسنجی مورد سؤال قرار گرفتند، چین را کشور دوست خود می‌دانند؛ این رقم، در مقایسه با سال گذشته، جهش چشمگیر 42 درصدی داشته است. به همین ترتیب 32 درصد روسیه را کشور دوست برمی‌شمارند که این رقم در مقایسه با سال گذشته، 15 درصد افزایش را نشان می دهد. این در حالی است که تنها 17 درصد از پرسش شوندگان، ایالات متحده را کشور دوست قلمداد می‌کنند، نسبتی که در مقایسه با سال گذشته 29 درصد کاهش یافته است. جالب تر آنکه در پاسخ به این سؤال که کشور متخاصم کدام است؟ 45 درصد از پرسش شوندگان، آلمان، 38% فرانسه و 17% انگلیس را کشور متخاصم معرفی کرده بودند.

شاید اگر آلمان بلافاصله به درخواست کمک پزشکی ایتالیا پاسخ می‌داد، اکنون این همه نارضایتی از این کشور در میان ایتالیایی ها وجود نداشت. البته این نارضایتی ریشه در سال 2012 و بحران مالی منطقه یورو دارد، بحرانی که موجب شد ایتالیایی ها احساس کنند آلمان در قبال آنها با قساوت رفتار می کند و مشکلات و رنج مردم این کشور برایش مهم نیست.

البته آلمان ملزم به ارسال مقادیر عظیم تجهیزات پزشکی به ایتالیا نبود، با این وجود این کشور به ارسال تجهیزات اکتفا نکرد و 22 بیمار ایتالیایی و فرانسوی مبتلا به کرونا را که وضعیت بسیار وخیمی داشتند، با هواپیماهای ارتش به آلمان منتقل نمود. همچنین علی‌رغم این که شمار مبتلایان به کرونا در آلمان اندکی از انگلیس بالاتر است، این کشور 60 عدد دستگاه تنفس مصنوعی به انگلستان اهدا کرد.

به مرور، کمک های آلمان به همسایگانش فزونی گرفت؛ به طوریکه طبق اعلام وزارت خارجه آلمان، این کشور تا به امروز، 229 بیمار خارجی مبتلا به کرونا (44 نفر از ایتالیا ، 55 نفر از هلند و 130 نفر از فرانسه) را در بخش مراقبت‌های ویژه تحت درمان قرار داده و 7.5 تن لوازم پزشکی (از جمله دستگاه تنفس مصنوعی) به ایتالیا و 25 دستگاه تنفس مصنوعی به فرانسه اهدا کرده است. مؤسسه دولتی رابرت کخ، مؤسسه کنترل و پیشگیری از بیماری کشور، کیت های تست کرونا را به کشورهای در حال توسعه ارسال نموده است. پزشکان شاغل در بیمارستان‌های زنجیره‌ای فرسنیوس هلیوس در آلمان به همراه 50 دستگاه تنفس مصنوعی برای کمک به بیماران مبتلا به کرونا عازم اسپانیا شدند. حتی هنگامی که کرونا برای اولین بار در چین شیوع یافت، این آلمانی‌ها بودند که بیش از 14 تن تجهیزات پزشکی به پکن فرستادند. مهمتر از همه آنکه، وزارت همکاری و توسعه اقتصادی آلمان، 1.15 میلیارد یورو به کشورهای در حال توسعه برای مهار ویروس کرونا اختصاص داد، تا این بودجه را جهت تقویت سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی یا تأمین اقتصادی افرادی همچون شاغلان در صنعت گردشگری که در دوران قرنطینه آسیب دیده‌اند، مصرف کنند.

کمک به سایر کشورها در بحران کرونا، منحصر به آلمان نبود و کشورهای دیگری همچون چین، روسیه، آمریکا و تایوان نیز با درک ضرورت ژئوپلیتیکی این مسئله، وارد میدان شده و به ارسال ماسک و سایر ملزومات پزشکی به کشورهای آسیب دیده پرداختند.

اما دلیل اینکه چرا 50% ایتالیایی ها، علیرغم کمک های بی شماری که آلمانی‌ها انجام دادند، این کشور را دشمن خود می دانند، این است که آلمان برخلاف چین و روسیه، کمک های خود را رسانه ای نکرد و تبلیغ مناسبی در این زمینه انجام نداد؛ لذا این اقدامات بین مردم چندان به چشم نیامد.

پیشتر، آمریکا در بحران های جهانی نقش رهبری را ایفا می کرد و به عنوان مثال، در طول همه‌گیری ابولا در سال 2014، اعزام سرباز و پزشک به نقاط آسیب دیده آفریقا، برعهده‌ی ایالات متحده بود. اما این بار چنین رهبری وجود ندارد و خلأ موجود، وضعیتی را ایجاد کرده است که در آن کشورها برای تهیه تجهیزات پزشکی، واکسن کرونا و تحقیقات دارویی با یکدیگر رقابت می کنند.

صنعت پزشکی دارویی آلمان 200 هزار کارمند استخدام کرده است که این رقم بسیار بیشتر از سایر کشورهای اروپایی است و با توجه به این امر، آلمان می تواند در این حوزه نقش پیشرو را بازی کند. اگر جهان بخواهد بحران بعدی را با تلفاتی کمتر از این بحران مدیریت کند، بایسته است که هماهنگی و اتحاد بیشتری بین کشورها به وجود آید و این مهم مستلزم آن است که یک کشور، رهبری سایر کشورها را برعهده گرفته و در عین این که وظیفه خود را انجام می‌دهد، دیگران را تشویق و دلگرم کند. کمک های آلمان در بحران کرونا، الگویی برای چنین رهبری در آینده ارائه می‌دهد.

اگر بحران بعدی جهان، سیاسی و نظامی باشد، حساب باز کردن روی آلمان کار عاقلانه ای نیست، اما اگر بحران آتی یک بیماری همه گیر یا بلایای طبیعی باشد، می‌توان مطمئن بود که در برلین پتانسیل کافی برای رهبری و کمک‌رسانی وجود دارد.

*منبع: فارین پالیسی

مترجم: ط. مکارمی