فوت خلیفه بن‌سلمان آل‌خلیفه باسابقه‌ترین نخست‌وزیر جهان در سال 2020 گروهی را عزادار و گروهی دیگر را مسرور ساخت. برادرزاده وی سلمان بن‌حمد آل‌خلفه جای او را گرفت. شاهزاده سلمان که ولیعهد بحرین نیز هست، به عنوان پلی بین سنی‌ها و شیعیان تلقی می‌شد. سال 2011 زمان که مقامات کشور با حمایت سعودی و امارات اعتراضات شیعیان را سرکوب کردند، او خواستار گفتگو بین دو طرف شد. رهبران شیعه که در زندان و زیر شکنجه بودند، امید داشتند که شاهزاده سلمان زندانیان را آزاد کند، به شیعیان حقوق برابر با سنی‌ها دهد و حتی قانونی علیه تبعیض تصویب کند
اما هیچکدام از این اتفاقات نیافتاد؛ الوفاق گروه اصلی اپوزیسیون شیعه در سال 2016 به دلیل تزریق روح تنفر در نسل جدید ممنوع شد (اتهامی که به‌راحتی می‌توان به دولت نیز منسوب کرد) و رهبر الوفاق شیخ علی سلمان و صدها تن دیگر از اعضای این گروه در پشت میله‌های زندان هستند. این درحالی است که طبق پیش‌بینی مقامات و منتقدان دولت، بدون توافق با شیعیان، کشور بار دیگر صحنه آشوب و اعتراض خواهد شد. بدترین سناریوی ممکن نیز این است که خشونت در بحرین به استان نفت‌خیز و شیعه‌نشین عربستان که فقط 20 کیلومتر با بحرین فاصله دارد و در سال‌های اخیر شاهد ناآرامی‌هایی بوده است، سرایت کند
بهبود روابط شیعه و سنی در بحرین هیچگاه کار آسانی نبوده است. حمد عیسی پادشاه کشور با افرادی احاطه شده که ترجیح می‌دهند او با مشت آهنین حکومت کند. یکی از این افراد ناصر برادر کوچکتر شاهزاده سلمان است که مشاور امنیت ملی و پسر مورد علاقه وی نیز می‌باشد. همچنین دو پسرعموی شاه، خالد وزیر دربار سلطنتی و خلیفه از چهره‌های نظامی کشور نیز، رویکرد سختی در برابر شیعیان دارند. در همسایگی بحرین عربستان و امارات هستند که با هر نشانه‌ای از دموکراسی مخالفت می‌کنند. در این میان قدرت‌های غربی نیز از فشار خود برای انجام اصلاحات در بحرین دست برداشته‌اند
برای آگاهی بیشتر از موانع پیش‌روی نخست‌وزیر در کاهش تنش‌های فرقه‌ای و بهبود وضعیت شیعیان به اینجا مراجعه کنید
در بین خود شیعیان هم دودستگی و اختلاف وجود دارد. آیت‌الله عیسی قاسم رهبر معنوی الوفاق چند سال پیش از لندن به قم نقل مکان کرد؛ به نظر می‌رسد که او قصد دارد این گروه را به اهرم ایران در بحرین بدل کند. برخی از شیعیان، خاندان آل‌خلیفه را که قرن‌ها پیش از عربستان آمدند، بیگانه می‌دانند. گروهی دیگر از شیعیان تمایل بیشتری برای تعامل و گفتگو با رژیم دارند؛ عبدالله الغریفی روحانی شیعه، سال گذشته با شاه دیدار کرد اما به شخصیت‌های میانه‌رو غالبا به چشم خائن نگاه می‌شود
شاهزاده سلمان مطمئنا می‌تواند کارهای بیشتری انجام دهد. گرچه رئیس پارلمان سال گذشته برخی از اختیارات نخست‌وزیر را محدود کرد، اما وی همچنان اختیارات زیادی دارد. شاهزاده جلسات هفتگی کابینه را اداره می‌کند و در وب‌سایت او نوشته شده که بحرین «به تحقق اهداف بلندپروازانه خود ادامه داده و برای منتفع شدن همه تلاش می‌کند»
در این میان آینده مالی کشور چندان روشن نیست. مردم معمولی در سال‌های اخیر رنج ریاضت اقتصادی را متحمل شده‌اند؛ به ویژه شیعیان که از کمک‌های دیگر کشورهای خلیج فارس بهره کمتری برده‌اند. به گفته یک تاجر شیعه ساکن منامه «گرسنگی و فرصت‌های محدود، می‌تواند سبب برانگیختن موج اعتراضی دیگری در کشور شود»
شاهزاده سلمان به خاطر تلاشی که برای واکسینه شدن همه مردم اعم از سنی و شیعه در برابر کرونا کرد، مورد تحسین قرار گرفت. از زمان نخست‌وزیری او برخی از زندانیان آزاد شده‌اند و گفته می‌شود که شکنجه کمتری صورت می‌گیرد اما حتی مشاوران و نزدیکانش نیز می‌گویند که وی باید تحرک بیشتری داشته باشد. او بیشتر وقت خود را در کاخ سپری می‌کند. ناکامی وی در آرام کردن تنش‌های شیعه و سنی، بحرین را با مشکل مواجه خواهد کرد. به گفته تاجر شیعه اهل منامه «شکاف‌های فرقه‌ای نسبت به ده سال قبل بهتر نشده؛ فعلا کشور آرام است اما ما به آرامش قبل از طوفان عادت داریم»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما