افسانه‌ی افشاگر چینی

افکار عمومی در ایالات متحده، چین را مقصر ابتلا به بیماری کوئید 19 می‌دانند؛ چرا که از یکسو این ویروس از چین سفر خود را به سایر نقاط جهان آغاز کرد و از سوی دیگر، رئیس جمهور و وزیر امور خارجه امریکا، با متهم كردن چین به مخفی کردن خبر شیوع این بیماری و ایفای نقش آگاهانه در انتشار ویروس، بر آتش خشم و انزجار مردم امریکا از چین می دمند.

یکی از دلایلی که با استناد به آن، آمریکا، چین را در انتشار کرونا مقصر می داند، سرنوشت غم‌انگیز دکتر ووهان لی است. دکتر لی، همان پزشکی است که با مشاهده این ویروس در بیمارستان ووهان -بیمارستانی که در آن کار می کرد- خبر را اعلام کرده و به مردم هشدار داد. وی در ابتدا توسط مسئولان چینی مورد توبیخ قرار گرفت، ولی وقتی آشکار شد که در موضعگیری خود جدی است، دولت چین لحن خود را تغییر داد و شجاعت او را تحسین کرد. مشکل اینجاست که پذیرش خطر توسط دولت چین دیر صورت گرفت و گمان می رود که اگر دولت چند روز زودتر هشدار دکتر لی را جدی گرفته بود، جهان به این بیماری همه‌گیر وحشتناک دچار نمی‌شد.

اما همه آنچه که گفتیم، اخباری است که رسانه ها منتشر می کنند و با واقعیت، تطابق کامل ندارد. بله، دکتر لی جوان شجاعی بود، اما وی اولین پزشکی نبود که انتشار کرونا را گزارش داد، بلکه ژانگ جیسیان، مدیر 54 ساله بخش‌ تنفسی و مراقبت‌های ویژه در بیمارستان ایالتی هوبئی واقع در ووهان بود که در تاریخ 27 دسامبر، سه روز قبل از اقدام دکتر لی، وجود یک ویروس ناشناخته را در بدن یک خانواده سه نفره که از سینه پهلو رنج می‌بردند، تشخیص داد و بلافاصله گزارشی را به بیمارستان خود ارائه داد؛ مسئولان بیمارستان نیز در 29 دسامبر با کمیسیون بهداشت ووهان تماس گرفتند. برخلاف روایتی که غرب از این داستان ارائه کرده است، واکنش اولیه‌ی مقامات محلی، هرچند خالی از خطا نبود، اما از سرعت عمل لازم برخوردار بود.

یک روز بعد، در 30 دسامبر، کمیسیون بهداشت ووهان فوراً به کلیه‌ی مؤسسات پزشکی تحت نظارت خود نسبت به شیوع یک ذات‌الریه (پنومونی) جدید هشدار داد. در طی چند ساعت، دولت مرکزی برای انجام تحقیقات و سازماندهی واکنش لازم به همه‌گیری احتمالی، کارگروهی تخصصی از کمیسیون بهداشت ملی را به محل اعزام کرد.

این تیم در ساعت 1 بعد از ظهر31 دسامبر خود را به محل رساندند. در آن روز، کمیسیون بهداشت ووهان درباره 27 مورد پنومونی با منشأ ناشناخته، اعلامیه‌ای صادر کرد. در این اعلامیه آمده است: «تاکنون هیچ موردی از موارد انتقال آشکار انسان به انسان یا عفونت کارمندان پزشکی کشف نشده است.» و همین نکته، اشتباهی بود که چین می تواند بابت آن مورد پیگرد قانونی قرار گیرد.

با توجه به پروتکل‌های استاندارد در رابطه با بیماری‌های عفونی، سازمان بهداشت جهانی بلافاصله در تاریخ 31 دسامبر در جریان امور قرار گرفت و همان روز اطلاعات مرتبط با شیوع بیماری را، در صفحه‌ی اخبار این سازمان با عنوان «بررسی موارد پنومونی ناشی از علت ناشناخته در شهر ووهان» قرار داد. به عبارت دیگر، سازمان بهداشت جهانی فقط دو روز پس از ارائه‌ی گزارش اولیه‌ی ژانگ به بیمارستان، زنگ خطرجهانی را به صدا درآورد.

از آن جا که لی، چشم پزشک بود، برای تشخیص بیماری‌های حاد تنفسی آموزش ندیده بود و با این بیماران سروکاری نداشت، لذا وی و چند تن از پزشکان دیگر احتمالاً اعلامیه‌ی فوری کمیسیون بهداشت ووهان را در تاریخ30 دسامبر مشاهده کرده بودند. قابل درک است که همگی آنان از شدت نگرانی، پس از مشاهده‌ی این خبر، از طریق پیامک موضوع را قبل از ساعت 6 بعد‌از‌ظهر برای دوستانشان ارسال کردند. این گونه بود که پلیس، لی را در اول ژانویه به دلیل انتشار شایعه توبیخ كرد، ضمن اینکه این موضوع، در آن زمان هم به قدری نگران کننده نبود که به نظر می‌رسید. در آن زمان، هیچ کس، از جمله ژانگ و لی، هیچ بینشی در مورد ماهیت واقعی بیماری نداشتند. روشن است که در چنین شرایطی پلیس ووهان نیز مخالف پیامهای به ظاهر هشدار دهنده‌ای بود که در جامعه ایجاد نگرانی و وحشت می‌کرد. اما لی به دلیل شایعه‌سازی، دستگیر نشد و بی‌آنکه مجازات شود، متأسفانه، در 6 فوریه در اثر کرونا درگذشت. در همان روز، ژانگ رسماً مورد تقدیر و تحسین مقامات قرار گرفت.

با توجه به آنچه گفته شد، نظریه توطئه دولت ترامپ رنگ می‌بازد، زیرا کوئید19 ویروس جدیدی است که قبلاً هرگز جهان با آن روبه‌رو نبوده است. مقامات محلی چینی درست به اندازه هرکسی که در اولین برخورد با علائم این بیماری گیج شده و دچار اشتباه می‌شود، مدتی گیج و مبهوت شدند.

از دیگر سؤالات مطرح از سوی ایالت متحده درباره‌ی واکنش چینی‌ها در مهار کرونا این است که چرا آنها قبل از سال نو قمری چینی مانع از برپایی کارناوالهای خیابانی و مسافرت‌ از ووهان به بیرون نشدند؟

پاسخ این است که هنگامی که مقامات بهداشت ملی چین به ماهیت واگیردار ویروس پی بردند، ووهان در 23 ژانویه سال 2020 خاموش و قرنطینه شد. به علاوه، برخلاف اتهام مخفی‌کاری که دولت ترامپ متوجه چین می‌سازد، هیچ‌گونه تعمدی در مخفی کردن موضوع از سوی چینی‌ها به چشم نمی‌خورد؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد که مدیر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های چین (CDC) در عرض یک هفته پس از گزارش اولیه ژانگ، موضوع را به همتای آمریکایی خود اطلاع داد و هماهنگی بسیار نزدیکی بین مسئولان بهداشت عمومی دو کشور برقرار بود.

جالب آنکه واکنش چینی‌ها در مهار کرونا، بسیار بهتر و سریع تر از واکنش آمریکا است؛ در حالی که از گزارش اولیه‌ی ژانگ تا تعطیلی ووهان 27 روز فاصله بود، در ایالات متحده از اولین تشخیص رسمی کوئید 19 در20 ژانویه تا اعلام وضعیت اضطراری ملی توسط ترامپ در 13مارس، دقیقاً دو برابر مدت زمان مشابه در چین (54 روز) طول کشید.

*منبع: project syndicate

مترجم: ط. مکارمی