از اوت 2021 که طالبان کنترل افغانستان را بار دیگر در دست گرفت، هتل لونگان در محله شهر نو کابل بارها شاهد رفت و آمد چینی ها بوده است اما 12 دسامبر داعش خراسان با هدف ایجاد ترس در دل سرمایه گذاران و تجار چینی به این هتل حمله کرد. در نتیجه این حمله 5 شهروند چینی زخمی شدند و تعدادی از افغان ها از جمله نیروهای طالبان جان خود را از دست دادند
روز بعد پکن از طالبان خواست تا امنیت دیپلمات ها و شهروندان این کشور را تضمین کند؛ ضمن اینکه به اتباع چین توصیه نمود تا به سرعت افغانستان را ترک کنند. وانگ ونبین سخنگوی وزارت خارجه چین این اقدام تروریستی را محکوم نمود و با بیان اینکه پکن از این رویداد «عمیقا شوکه شده است» خواستار انجام تحقیقات کامل و اقدام قاطع و فوری از سوی طالبان برای تأمین امنیت شهروندان، مؤسسات و پروژه های چینی در افغانستان شد
این حمله شکستی کامل برای طالبان بود. طالبان همیشه بدنبال این بوده که خود را ضامن امنیت و ثبات افغانستان معرفی کند و به این ترتیب به عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت شناخته شده و بتواند برای شکوفایی اقتصاد کشور سرمایه گذاران خارجی را جذب کند
از زمان تسلط طالبان شماری از کشورها از جمله چین، هند، پاکستان، ایران، روسیه و ترکیه نمایندگی های دیپلماتیک خود را در افغانستان باز نگه داشتند ولی اگر به این نتیجه برسند که دیپلمات هایشان در افغانستان تحت حکومت طالبان امن نیستند، هر آن امکان دارد که سفارت خانه های خود را ببندند و به این ترتیب حاکمان کابل برای فرار از انزوای بین المللی با مشکلات بیشتری مواجه می شوند
حمله تروریستی در هتل لونگان در ادامه حملات اخیر به دیپلمات های پاکستانی و روسی در افغانستان انجام شد. 2 دسامبر داعش خراسان مسئولیت سوء قصد به عبیدالرحمن کاردار پاکستان را بر عهده گرفت؛ سه ماه قبل از آن هم داعش دو دیپلمات روس را در یک بمب گذاری انتحاری بیرون سفارت روسیه در کابل کشت
این حملات نشان می دهد که طالبان نتوانسته امنیت سفارت خانه ها را تأمین کند و این ضربه بزرگی به حاکمان کابل وارد کرده است. احمد شاه کاتوازی دیپلمات سابق افغانستان می گوید: «حمله 12 دسامبر درحالی رخ داد که 11 دسامبر مقامات چینی با معاون وزارت خارجه طالبان دیدار داشتند. در این دیدار مقامات چینی خواهان تشدید تدابیر امنیتی در اطراف سفارت و تأمین امنیت شهروندان چینی شده بودند. حملات داعش خراسان به نهادها و افراد خارجی برای طالبان بسیار نگران کننده است»
طالبان برای شکوفایی اقتصاد افغانستان چشم امید به نقش آفرینی چین دارد. از زمانی که این گروه حکومت افغانستان را بدست گرفته، تلاش زیادی کرده است تا نگرانی های چین را در مورد امنیت تجار و کارگرانی که در این کشور حضور دارند رفع کند. حالا با حمله ماه جاری به هتل و حملاتی که پیشتر صورت گرفته، دولت کابل نگران است که چین این کشور را برای سرمایه گذاری و تجارت امن نبیند. با این وجود به عقیده برخی کارشناسان با توجه به منافع بلندمدتی که چین در افغانستان دارد، تأثیر حمله به هتل لونگان احتمالا موقتی است
جاوید احمد سفیر سابق افغانستان در امارات معتقد است: «طالبان احتمالا دست به یکسری اقدامات اصلاحی زده و می تواند فضا را برای فعالیت شرکت های امنیتی چینی در داخل افغانستان فراهم کند»
به گفته کاتوازای: «گرچه این حمله سبب بهم ریختگی اوضاع شده، ولی چین در درازمدت به تعامل خود با افغانستان ادامه خواهد داد»
اینکه چرا منافع بلندمدت چین در باقی ماندن در افغانستان نهفته است، دو دلیل عمده دارد: نخست مسائل مربوط به اویغورهاست؛ پکن نگران تهدیدی است که جنبش اسلامی ترکستان شرقی برای چین ایجاد می کند. دوم اینکه با توجه به اهداف بزرگ چین از جمله کریدور اقتصادی چین و پاکستان، منابع طبیعی افغانستان اهمیت زیادی برای پکن دارد
رهبران پکن نگران هستند که گروههای شبه نظامی همچون جنبش اسلامی ترکستان شرقی، افغانستان را به پناهگاهی برای خود تبدیل کرده و از آنجا حملاتی را به چین طراحی کنند. پکن مدعی است که اواخر دهه نود و اوایل دهه 2000 زمانی که اولین بار طالبان در افغانستان به قدرت رسید، شاهد چنین حملاتی به خاک خود بود
به گفته احمد: «افغانستان بر خلاف پنج همسایه دیگرش هیچ وجه اشتراکی با چین ندارد، از این رو پکن افغانستان را سرزمینی ناشناخته می بیند. به نظر می رسد که پکن در درجه اول نگران فروش احتمالی سلاح به اویغورها و مشارکت تاکتیکی این گروه با دیگر گروههای شبه نظامی تحت حمایت طالبان است»
مراد اصلان از اعضای هیأت علمی دانشگاه حسن کالیونجو نیز معتقد است: «15000 جنگجوی اویغور در سوریه وجود دارد که می خواهند به چین برگردند. طبیعی است که حضور این تعداد افراد در افغانستان می تواند امنیت چین را تهدید کند»
دولت چین امیدوار است از طریق رابطه با کابل به تفاهماتی در مورد گروههای داعش خراسان و ترکستان شرقی با طالبان برسد. همین عامل به پکن انگیزه می دهد تا به تلاش خود برای حفظ رابطه با طالبان ادامه دهد
به گفته کاتوازی: «چین با افغانستان مرز مشترک دارد. گزارش های مختلف از فعالیت 20 گروه تروریستی در افغانستان خبر می دهد. از بین این گروهها، ترکستان شرقی نگرانی اصلی امنیتی چین است»
دومین مسئله فلزات و معادن کمیاب افغانستان (لیتیوم، جیوه، سریم، روی، نقره، طلا، لانتانیم و غیره) است. ارزش این عنصار کمیاب به 1 تا 3 تریلیون دلار می رسد. این منابع برای اهداف بلندمدت چین مهم است و نشان می دهد که چرا بسیاری از تجار چینی به افغانستان سفرهای مکرر داشته اند. از مهمترین این مواد لیتیوم است که در فناوری های اسکن ماهواره ای و فناوری های دفاعی همچون پهپادهای مسلح کاربرد دارد. البته رابطه چین و طالبان هنوز منجر به پیشرفت در زمینه استخراج منابع نشده است
در بین کشورهای مختلف، چین بیشترین پتانسیل را برای نفوذ در افغانستان از طریق فعالیت های اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری دارد. 9 ماه پیش وانگ یی مشاور دولت و وزیر خارجه چین در نشستی که بین چین، افغانستان و پاکستان برگزار شد، گفت که سه کشور باید در حوزه های امنیتی، توسعه ای و سیاسی همکاری های سه جانبه را افزایش دهند. اما کمک به افغانستان از طریق مشارکت دادن آن در ارتباطات منطقه ای، کاری چالش برانگیز است زیرا علاوه بر مشکلاتی که بین طالبان و دولت پاکستان وجود دارد، افغانستان با کمبود زیرساخت های مناسب مواجه است و با معضلات امنیتی شدید همچون گروههای داعش خراسان و ترکستان شرقی دست و پنجه نرم می کند
در طول دو دهه ای که آمریکا و ناتودر افغانستان حضور داشتند، چین از نقش این کشورها انتقاد می کرد و از خروج آمریکا استقبال نمود ولی با این وجود از مبارزه این کشورها با سازمان های تروریستی و تلاش برای استقرار امنیت در افغانستان سود برد
حالا با حمله به هتل لونگان، چین با چشم انداز جدیدی بعد از خروج آمریکا در افغانستان مواجه شده و باید بدنبال ایجاد محیطی در این کشور باشد که بتواند ضمن آن امنیت و منافع اقتصادی خود را تأمین کند
برای چین مهم نیست که چه بازیگری در افغانستان در قدرت باشد؛ هر گروهی از افغان ها که در قدرت باشند، می توانند به شرط تأمین منافع بلندمدت پکن، روی همکاری این کشور حساب باز کنند. بنابراین گرچه حمله 12 دسامبر شکستی جدی برای طالبان بود اما این گروه می تواند مطمئن باشد که پکن به تعامل با حاکمان اسلام گرای کابل ادامه می دهد زیرا این کار را در خدمت منافع بلندمدت خود می بیند
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما