twitter share facebook share ۱۳۹۹ خرداد ۲۸ 898

اواخر ماه آوریل، ایالت هسن در آلمان اعلام کرد که به هشت سال همکاری خود با اتحادیه امور اسلامی ترکیه (DITIB) در برگزاری کلاس های دینی در مدارس پایان می دهد. دلیل اصلی این تصمیم این است که DITIB از دولت ترکیه مستقل نیست.

DITIB شعبه ای از اداره امور مذهبی ترکیه به اسم دیانت است که در سراسر جهان از جمله آمریکا تشکیلات دارد و صدها مسجد و هزاران امام جماعت و معلم در این شعبه ها، به کار مشغولند. مهم ترین پایگاه دیانت در اروپاست، زیرا جمعیت بزرگی از مهاجران ترک در این قاره زندگی می کنند و حداقل 5.5 میلیون شهروند ترک، ساکن اروپای غربی هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد «دیانت» می توانید به مقاله ذیل مراجعه کنید:
(«دیانت» نهادی دینی با فعالیت های اقتصادی)

«کمال بوزای» استاد علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه دوسلدورف به مانیتور می گوید: «بعد از دهه 1990 تعلیمات اسلامی وارد مدارس شد. در ایالت هایی که ساکنان ترک پرشمار بودند، DITIB در طراحی برنامه های درسی این کلاس ها و مشارکت با ادارات آموزشی، نقش فعالی ایفا کرد. اما انتقادی که به DITIB صورت می گیرد، ارتباطی با برنامه های دینی آن ندارد، بلکه مربوط به هویت این اتحادیه است که نماینده دولت ترکیه و اجراکننده سیاست های دینی آن به شمار می رود». بوزای اضافه می کند که گرچه ایالت هسن نخستین ایالتی است که به همکاری خود با این اتحادیه پایان داد، می توان پیش بینی کرد که این کار در ایالت های دیگر نیز انجام شود.

دولت ایالت هسن تنها یک دولت از چندین دولت اروپا است که گام هایی را برای مدیریت DITIB و فعالیت اخوان المسلمین برداشته است. در ماه ژوئن سال 2018 اتریش اعلام کرد که هفت مسجد را بسته و امامان جماعتی که از ترکیه پول می گرفتند را اخراج کرده است. فرانسه ماه فوریه تصمیم به ممنوعیت کمک های مالی خارجی به امامان جماعت مساجد و معلمان کلاس های دینی گرفت و آلمان هم خود، آموزش امامان جماعت مساجد کشور را عهده دار شد.

«لورنزو ویدینو» مدیر برنامه «تحقیق در مورد افراط گرایی» در دانشگاه جورج واشنگتن، در مورد اینکه DITIB چطور طی سالها دستخوش تغییر شده است توضیحات مبسوط تری می دهد «از دید مقامات آلمان، این اتحادیه اسلامی با سازمان های دیگری همچون اخوان المسلمین یا Milli Gorus [1] -که مورد نظارت سرویس های امنیتی هستند- فرقی ندارد و با کمال تعجب می بینیم DITIB که زمانی ادعای مخالفت با این دو گروه را داشت، اکنون با هردو همکاری نزدیکی دارد». این تغییر جهت به خوبی نشان می دهد که چرا رویکرد DITIB در سال 2004 در مقایسه با سال 2017 اینقدر متفاوت است. سال 2004، DITIB نخستین راهپیمایی مسلمانان را علیه تروریسم در آلمان ترتیب داد، درحالیکه سال 2017 همین سازمان از پیوستن به راهپیمایی مسلمانان علیه تروریسم اجتناب ورزید.

جنایات سازمان یافته، جاسوسی و استفاده ابزاری از موضوع پناهندگان توسط دولت ترکیه نشان می دهد که قدرت و امکان مانور اردوغان در اروپای غربی بیشتر شده است. هنگامی که سهم آراء مهاجران ترک به عاملی اساسی در انتخابات ترکیه بدل شد، حزب اردوغان به تلاش های خود در بسط پایگاه خود در اروپا شدت بخشید.

از آنجا که اروپا دیگر مثل گذشته از گروههای اسلامگرای میانه رو تقدیر و حمایت نمی کند، DITIB به اخوان المسلمین نزدیک شده و این درحالی است که مرز بین اخوان و گروههای سلفی نیز تقریبا از بین رفته است. یکی از فعالان دانشگاهی ترک-آلمانی که ارتباطش با جامعه ترنس ها، زندگی اش را بارها در معرض خطر قرار داده است، به المانیتور می گوید «نه همه، اما بیشتر مقامات DITIB حامی یهودی ستیزی هستند؛ علیه همجنسگراها نفرت پراکنی می کنند؛ ارزش های مسیحیت را به سخره می گیرند و از همسایگان خود که منتقد اردوغان هستند یا دستورات اسلام را آنگونه که باید رعایت نمی کنند جاسوسی می کنند. DITIB سال 2018 اعلام کرد که دست به بازنگری در ساختار خود خواهد زد و تغییر رویه خواهد داد، اما موفق به این کار نشد. مادامی که آنها از آنکارا دستور می گیرند، موفق نمی شوند و نمی توانند تغییری در رویه خود ایجاد کنند. حتی اگر کمک های مالی ترکیه متوقف شود، هم پیمانی و وفاداری آنان به دولت ترکیه پایان نمی پذیرد».

اما آیا تصمیم دولت هسن در کوتاه کردن دست اردوغان از اروپا مؤثر است؟ به گفته ویدینو «نقشه ای که مخالفان DITIB دارند این است که مقامات آلمان نگرانی های خود را در مورد DITIB بیان کنند یا تصمیماتی برای متوقف کردن همکاری خود با آن بگیرند؛ در پی این اقدام، دولت اردوغان هم با الفاظ تندی که حساسیت جامعه آلمان را بر خواهد انگیخت -مثل نازیسم و فاشیم- واکنش نشان دهد و حملات او باعث ناراحتی در مقامات و مردم آلمان شود». ارزیابی مقامات آلمان این است که DITIB و سایر سازمان های وابسته به ترکیه (که ماهیت اسلامی دارند و با سازمان هایی که مورد ظن اداره امنیت آلمان هستند همچون اخوان المسلمین همکاری نزدیک می کنند) اقدام به گسترش ایدئولوژی ای در میان مسلمانان آلمان می کنند که مشکل ساز است؛ زیرا در بهترین حالت مانع از ادغام شدن مسلمانان در جامعه آلمان شده و در بدترین حالت، تندروی را تبلیغ و ترویج می کنند.

ویدینو پاسخ به این سؤال که در برابر این سازمان ها چه باید کرد را مشکل می داند «مدارا کردن با آنها فضای بیشتری را برای فعالیت در اختیارشان می گذارد و سبب نادیده گرفتن یک خطر بالقوه می شود. قطع ارتباط و تضعیف آنها نیز راحت نیست؛ زیرا اقدامات تلافی جویانه آنکارا را بدنبال دارد و کشورهای غربی را متهم به اسلام هراسی می کند»

المانیتور از برخی مقامات ارشد دولت ترکیه، از واکنش انکارا در قبال تصمیمات کشورهای اروپایی پرسید. به گفته یکی از آنها «ما تازه فهمیدیم که به دو مسجد DITIB در کلن حمله شده است. آنها در جلوگیری از تبعیض و خشونت و بی عدالتی نسبت به مهاجران شکست خورده اند. آنچه مانع از ادغام مهاجران در جامعه آلمان می شود DITIB است یا به حاشیه راندن مهاجران به دلیل تبعیض های سیستماتیک؟!» به گفته مقامات انکارا اگر به DITIB اجازه داده نشود که بخشی از سیستم آموزشی باشد، خانواده ها راههای دیگری برای آموزش اسلام به فرزندان خود پیدا خواهند کرد.

نظر نخبگان سیاسی ترکیه این است که عشق مهاجران ترک به اردوغان واقعی و ذاتی است (و عامل بیرونی مثل وعده پول سبب ایجاد آن نشده است)، لذا محدودیت های وضع شده از طرف جامعه میزبان، مهاجران را بیشتر به سوی اردوغان سوق می دهد.

مسئله این است که جنگ عربستان و امارات علیه اخوان المسلمین، به اروپا نیز کشیده شده است و ریاض و ابوظبی از یکطرف با آنکارا و دوحه از طرف دیگر، بر سر جلب هواداران مسلمان بیشتر در اروپا رقابت می کنند. در سالهای اخیر قطر حمایت مالی خود را از اخوان المسلمین در اروپا توسعه داده و با همکاری ترکیه، موفق شده است شمار بیشتری از مسلمانان و پناهجویان در اروپا را با مواضع خود همراه کند.

یکی از دانشجویان ترک دانشگاه استانبول که در زمینه پناهجویان تحقیق می کند به المانیتور می گوید «از زمان حادثه تیراندازی در مسجدی در نیوزیلند، آنکارا با جدیت روی موضوع برتری نژاد سفید کار می کند و هدفش افشاء آنها و جلوگیری از حملات احتمالی آنها در ترکیه است. این کار به نوبه خود باعث افزایش محبوبیت اردوغان بین مسلمانان، به ویژه آنهایی که در کشورهای غیرمسلمان زندگی می کنند خواهد شد».

*منبع: المانیتور

مترجم: فاطمه رادمهر


[1] یک انجمن سیاسی با نگاهی ملی است که اردوغان عضو آن است

نظر شما