توافق بحث برانگیز خروج نیروهای آمریکایی در فوریه 2020 بین دولت ترامپ و طالبان در دوحه قطر امضا شد و مقرر شد که نیروهای آمریکایی تا ماه می 2021 به طور کامل افغانستان را ترک کنند. مسئله این است که این خروج زودهنگام می تواند منجر به بروز زنجیره حوادثی شود که در نهایت ایالات متحده را در معرض حملات تروریستی قرار دهد.
از دسامبر 2020، 4500 نیروی آمریکایی در افغانستان حضور دارند. مأموریت این نیروها محدود به این موارد بوده است: مبارزه با تروریست ها، جلوگیری از تبدیل افغانستان به محلی امن برای القاعده، جلوگیری از حملات تروریستی در خاک آمریکا و آموزش و کمک به نیروهای امنیتی افغان.
در روزهای پایانی ریاست جمهوری ترامپ، وی دستور به خروج 2500 نیروی آمریکایی داد و به رغم آنکه کنگره، قانونی برای ممانعت از تصمیم ترامپ تصویب کرد، وی بر اجرای طرح عقب نشینی کامل نیروهای آمریکاییِ باقی مانده در افغانستان، تأکید ورزید. تصمیم خروج، عجولانه، بدون مشورت و بدون فکر و آینده نگری گرفته شد. جو بایدن باید این روند را تغییر دهد و در توافق دوحه به دلایل ذیل تجدیدنظر کند:
1. خروج نیروهای آمریکایی به تقویت تروریسم جهانی میانجامد.
اگر به زایش و گسترش سریع داعش در عراق و سوریه بعد از خروج نیروهای آمریکایی از عراق در اواخر سال 2011 نگاه کنیم، می بینیم که این خطر هست که خروج آمریکایی ها از افغانستان منجر به فاجعه ای مشابه شود و به احیای تروریسم جهانی و تقویت جهادی ها در سراسر جهان بیانجامد.
طالبان و سایر گروههای تروریستی، از خروج نیروهای آمریکایی برای جذب سرمایه و نیرو و گسترش اهداف خود استفاده تبلیغاتی می کنند. با سرازیر شدن پول و کمک های مالی به سمت این گروهها، شبکه های تروریستی در کنار جذابیتی که بابت پیروزی خود در برابر آمریکا بدست آورده اند، از منظر مالی نیز برای آنکه جوانان ناراضی و بیکار خاورمیانه، جنوب آسیا، آفریقا و حتی اروپا را به صفوف خود در آورند، جذابیت خواهند یافت.
مشابه همین اتفاق در عراق رخ داد؛ بعد از آنکه اوباما در اواخر 2011 در اقدامی حساب نشده و نابهنگام، دستور به خروج کامل نیروهای آمریکایی از خاک عراق داد. طبق بررسی ها، این خروج در کنار عوامل دیگر، منجر به ایجاد خلأیی امنیتی شد که در نهایت به ظهور و گسترش داعش انجامید. این گروه تروریستی با توحشی بی مثال، سراسر منطقه را ویران کرد، تهدیدی برای اروپا شد و موج وحشت در تمام جهان براه انداخت. امروزه داعش و گروههای وابسته بدان در بسیاری از بخش های جهان از جمله افغانستان فعال هستند. خروج زودهنگام نیروهای آمریکایی از افغانستان، موجب تهییج و ایجاد انگیزه برای تمام گروههای تروریستی در سراسر جهان خواهد شد.
2. خروج از افغانستان به وجهه نیروهای آمریکایی ضربه خواهد زد.
نیروی نظامی آمریکا از حیث بزرگی و قدرت نخستین در جهان است و هیچ کشوری را یارای رقابت با آن نیست؛ به گونه ای که دوست و دشمن برای این نیروها احترام قائل اند و در عین حال از آن می ترسند. اما تصور کنید که آمریکاییان طبق توافق ترامپ و طالبان –که به منظور راضی کردن یک گروه تروریستی انجام شده- از افغانستان خارج شوند؛ نتیجه برای امنیت ملی آمریکا فاجعه بار خواهد بود.
منتقدان و رسانه ها با تیترهای بزرگ و الفاظی پر آب و تاب، از شکست نظامیان آمریکا بدست یک گروه تروریستی خواهند نوشت. این مسئله اعتبار آمریکا را خدشه دار می کند، به وجهه نظامیان آمریکایی ضربه می زند، روحیه سربازان را تضعیف می کند و بر استراتژیست های نظامی آمریکا تأثیر منفی می گذارد.
3. خروج آمریکایی ها باعث بی ثباتی منطقه ای می شود که مجهز به سلاح هسته ای است.
منطقه جنوب آسیا میزبان برخی از خطرناک ترین گروههای تروریستی است که بدنبال ضربه زدن به آمریکا و غرب هستند. طبق گزارش ها حدود 24 گروه تروریستی مهم، داخل و خارج پاکستان فعال هستند. وقتی نظامیان آمریکایی در افغانستان مستقر باشند، این گروهها همانگونه که در بیست سال گذشته شاهد بودیم، عمدتا مهار می شوند. اما اگر آمریکایی ها از افغانستان خارج گردند، این گروههای مسلح آزاد شده، متحد می شوند، به دستاوردهای بیشتری می رسند و منطقه ای را بی ثبات می کنند که دو رقیب مجهز به سلاح هسته ای یعنی هند و پاکستان در آن حضور دارند. این امر می تواند نظم جهانی را دچار اختلال و هرج و مرج کند؛ لذا به نفع آمریکا است که به حفظ ثبات جنوب آسیا کمک نماید.
4. خروج نیروهای آمریکایی، اروپا و آمریکا را در معرض حملات تروریستی قرار می دهد.
با خروج نیروهای آمریکایی و از بین رفتن موانعِ پیش روی طالبان و القاعده و سایر گروههای تروریستی، این گروهها شروع به طرح ریزی حمله به منافع آمریکا از جمله سفارتخانه ها، کنسولگری ها و شهروندان این کشور در سراسر جهان می کنند. رشد این گروهها الهام بخش سایر شبکه های تروریستی در اروپا و آمریکا می شود و انگیزه حمله به پایتخت های اروپایی و آمریکا را در آنان بالا می برد. بدون حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان، القاعده قدرت و پایگاه عملیاتی خود را باز خواهد یافت و می تواند بار دیگر نقشه حمله به آمریکا و متحدانش را طرح ریزی و سازماندهی کند. در جنگ علیه ترور، افغانستان خط مقدم است و اگر این کشور را از دست دهید، در نقاط دیگر به تروریست ها خواهید باخت.
5. با خروج نیروهای آمریکایی، طالبان توافق صلح را نقض می کند.
خروج نیروهای آمریکایی بر اساس توافقی است که توسط زلمای خلیلزاد فرستاده ترامپ در قطر بسته شد. گرچه افغان ها از کمک های آمریکا سپاسگذار هستند، اما نسبت به این توافق انتقاد دارند و به خلیلزاد بی اعتماد هستند. دولت افغانستان، خلیلزاد را معمار توافقی می داند که افغان ها را در این توافق تسلیم یک گروه تروریستی کرده است. امرالله صالح معاون رئیس جمهور افغانستان هفته گذشته در گفتگو با بی بی سی گفت که توافق دوحه «اشتباهی مهلک» بود زیرا امتیازات بسیاری به یک گروه تروریستی داد و وضعیت آن را با اعطای مشروعیت بین المللی بهبود بخشید.
بر اساس توافق صورت گرفته، طالبان در ازای خروج نیروهای آمریکایی، موظف است روابط خود را با القاعده قطع کند، از خشونت دست بردارد و برای رسیدن به توافقی سیاسی با دولت افغانستان وارد مذاکره شود. اما علیرغم اینکه طالبان هیچکدام از این شرایط را رعایت نکرده است، ترامپ دستور خروج نیروهای آمریکایی را صادر کرد. چند ماه بعد از توافق، سازمان ملل گزارش داد که طالبان روابط خود را با القاعده قطع نکرده و بالعکس همکاری نزدیکی با این گروه دارد. هفته گذشته وزارت خزانه داری آمریکا گزارشی منتشر کرد که در آن آمده بود «القاعده تحت حمایت طالبان قدرت بیشتری در افغانستان یافته است».
همچنین خشونت طالبان افزایش یافته، پیچیدگی و کشندگی آن ده برابر شده و دامنه آن در سراسر افغانستان گسترش پیدا کرده است. اکنون طالبان علاوه بر حمله به نیروها و مواضع دولتی، دست به ترور و هدف گرفتن روزنامه نگاران، فعالان جامعه مدنی، مدافعان حقوق زنان، شخصیت های تلویزیونی، قضات زن، مترجمان فعال در کنار نیروهای آمریکایی، پزشکان و سایر غیرنظامیان می زند و زیرساخت های کشور را تخریب می کند. در اخر اینکه گفتگوهای طالبان با دولت صادقانه نیست و هدف آنان از شرکت در گفتگو، تنها پیشبرد طرح خروج نیروهای آمریکایی می باشد. به گفته سرویس اطلاعاتی افغانستان، طالبان درحال آماده سازی عملیات تروریستی بزرگی در تابستان امسال هستند که هدف از آن، برانداختن دولت و ایجاد امارت اسلامی است.
6. خروج نیروهای آمریکایی، دستاوردهای بیست سال گذشته را از بین می برد.
از منظر اخلاقی، آمریکا نباید متحدان خود –مردم افغانستان- را رها کند. آمریکا و جهان سرمایه گذاری های مالی و جانی بسیاری در طول بیست سال گذشته در افغانستان انجام دادند؛ نزدیک به یک تریلیون دلار در این کشور هزینه شده، هزاران سرباز از آمریکا و کشورهای ناتو کشته شدند و بیش از 50,000 سرباز افغانی بر سر استقرار دموکراسی، حق تحصیل دختران و توانمندسازی زنان برای حضور در جامعه، جان خود را از دست داده اند.
دستاوردهای این بیست ساله، گرچه بسیار، ولی شکننده است. خروج زودهنگام مطمئنا به بازگشت ملایان جهادی طالبان منجر می شود و آن همه فداکاری و دستاوردهایی که به زحمت بدست آمده، به هدر می رود؛ امری که فروپاشی نظم منطقه را کلید زده و به منافع ملی آمریکا آسیب بسیاری وارد خواهد آورد.
گام های بعدی
بایدن باید توافق دوحه را مورد تجدیدنظر قرار دهد. بهتر است توافق جدید، طرحی پنج ساله باشد و مقرر شود که طالبان به آتش بسی کامل تن دهد. در سال اول، آمریکا در همکاری با دولت افغانستان و متحدانش در ناتو، گفتگوهای صلح را از قطر به داخل افغانستان منتقل کند؛ اهمیت این مسئله از ان رو است که مذاکره کنندگان نباید از واقعیت های جاریِ کشور بیگانه باشند و باید در گفتگو با صداقت کامل وارد شوند. جایی همچون دوحه که محلی گرانقیمت برای گذراندن تعطیلات است، مناسب این گفتگوها نمی باشد. دو طرف باید بر سر مشارکت در تشکیل دولت آینده از طریق انتخاباتی عادلانه و آزاد مطابق با جدول زمانی ای که در قانون اساسی افغانستان آمده است، گفتگو کنند. به عنوان بخشی از تلاش برای آشتی ملی، دولت آینده باید اعضای طالبان را نیز شامل شود.
سال دوم باید روند خلع سلاح طالبان و ادغام آن آغاز شود. در سال سوم طالبان باید بتوانند در انتخابات شورایاری محلی، شرکت کنند. تا سال چهارم طالبان که کاملا خلع سلاح شده اند، می توانند در انتخابات سراسری شرکت کرده و در تشکیل دولت مشارکت کنند. طالبان باید موافق حقوق زنان و حقوق بین المللی بشر باشند، روابط خود را با القاعده و سایر تروریست ها قطع کنند و تهدیدی برای سایر کشورها نباشند. آمریکا باید تا پایان اتمام این پروسه، با قدرت در افغانستان بماند و شاهد اجرای این طرح پنج ساله باشد.
بایدن در طول مبارزات انتخاباتی اش، قولی برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان نداده است. هم اکنون هزینه جنگ در مقایسه با چند سال گذشته کمتر شده است و این خود افغان ها هستند که بیشتر در جنگ ایفای نقش می کنند. بنابراین ابقای نیروهای آمریکایی در آن کشور کم هزینه تر از قبل است؛ ضمن اینکه هزینه مهار تهدیدها در افغانستان، از ترک آن کشور و به تبع آن آسیب پذیر شدن آمریکا در برابر حملات و اجبار ایالات متحده برای استقرار مجدد نیروهایش در افغانستان، کمتر می باشد.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما