پیامدهای یک تورنمنت منطقه ای

حل مشکلات عراق در گرو ریشه کن شدن فساد و فرقه گرایی

پس از دهه ها جنگ، محاصره و اشغال، به ندرت می توان مردم عراق را خوشحال دید؛ مردان و زنانی که با هم بخندند و چیزی باشد که آنها را متحد کند. با این حال هزاران عراقی در افتتاحیه جام خلیج فارس دور هم جمع شدند و میزبانی عراق را به نظاره نشستند.

مراسم افتتاحیه نمایشی از وحدت و تاریخ تمدن کشور بود و نورپردازی خیره کننده ای در استادیوم انجام شده بود. شرکت برق عراق اعلام کرد که روشنایی راههای منتهی به ورزشگاه و مناطق اطراف را با تأسیسات جدید تأمین کرده است. مقامات ارشد محلی بر کار شرکت برق نظارت داشتند اما این اقدامات این سؤال را ایجاد می کند که چرا این نظارت و تمهید در زمان های دیگر انجام نمی شود؟ آیا پس از پایان مسابقات، منطقه بار دیگر در تاریکی فرو خواهد رفت؟

اگر ارگان های دولتیِ مسئول می توانند الزامات فیفا را برای میزبانی این مسابقات در مدت زمان کوتاهی برآورده کنند، چرا همین تلاش را برای تأمین برق مورد نیاز شهروندان عراقی در 20 سال گذشته انجام نمی دهند؟ آیا این اقدامات تنها برای حفظ وجهه است؟ ظاهرا فوتبال به وسیله خوبی برای حفظ وجهه و پنهان کردن واقعیت زندگی فلاکت بار اکثر مردم عراق بدل شده است.

واقعیت بصره این است که این شهر مانند سایر استان ها و شهرهای عراق از جمله بغداد مملو از زباله وخیابان های تاریک است. مردم محلی از مسئولان خواستند از شهر دیدن کنند تا خود از نزدیک وضعیت را ببینند و بفهمند که قطعی برق به معنی فلج شدن زندگی روزمره، کمبود خدمات پزشکی و عدم توسعه اقتصادی است.

مردم بصره با کمبود آب آشامیدنی به دلیل شوری، خشکسالی و افزایش دما مواجه هستند. آلودگی آب، کودکان را تهدید به ابتلا به بیماری های گوناگون می کند. فساد و دست درازی به منابع دولتی مانع از تکمیل بیش از 90 پروژه تصفیه و شیرین سازی آب شده است. همه اینها در حالی است که 80% بودجه دولت با فروش نفت و گاز بصره تأمین می شود.

شرایط نابسامان بصره به قطع آب و برق و آلودگی محدود نیست و مردم از وخامت اوضاع امنیتی رنج می برند. در بصره نیز همچون دیگر استان های عراق درگیری شبه نظامیان –که به احزاب دولتی مرتبط هستند- و اختلافات قبیله ای، یکی از معضلات بزرگ است و کسانی که نسبت به این امر اعتراض کنند در معرض خشونت و تهدیدات جانی قرار می گیرند. گزارش های سازمان ملل آدم ربایی، قتل معترضان و بی اعتنایی مسئولان را تأیید می کند. این خشونت ها عمدتا از سوی افراد مسلح ناشناس صورت می گیرد و بازرسانی که مأمور رسیدگی به پرونده های حساس می شوند با تهدید به انتقام گیری مواجه هستند. برای مثال یکی از افسران اطلاعاتی که از سوی دادگاه بصره مسئول رسیدگی به پرونده های موسوم به «جوخه مرگ» شده بود، توسط عناصر مسلح ناشناس به قتل رسید.

بصره با مردمان سخاوتمندش از بی عدالتی رنج می برد و این مشکلات تنها زمانی حل می شود که ویروس فساد و فرقه گرایی از سراسر عراق ریشه کن گردد.

*منبع: میدل ایست مانیتور

خلیج فارس و شکاف ملی بین ایران و عراق

هفته گذشته بیست و پنجمین دوره جام خلیج فارس برای اولین بار پس از 44 سال در عراق به میزبانی بصره و با حضور هشت کشور آغاز شد. با توجه به ممنوعیت چند دهه ای میزبانی مسابقات بین المللی فوتبال که فیفا از زمان حمله عراق به کویت بر این کشور وضع کرده بود، میزبانی این مسابقات برای عراقی ها اهمیت زیادی داشت؛ به ویژه که عراق سالها است درگیر جنگ، خشونت فرقه ای، بی ثباتی و فساد گسترده است. اما میزبانی این رویداد ورزشی این فرصت را در اختیار عراق قرار داده تا وجه خود را در سطح منطقه و جهان بهبود ببخشد

مراسم افتتاحیه با آتش بازی و اجرای تئاتری همراه بود که تاریخ 5000 ساله این کشور را نشان می داد. تیم میزبان هم عملکرد خوبی داشت و پس از تساوی بدون گل در بازی افتتاحیه مقابل عمان، با شکست دو بر صفر عربستان و شکست پنج بر صفر یمن، در صدر گروه خود قرار گرفت

اما جام خلیج فارس با جنجال هایی نیز همراه بود نخستین حاشیه، درگیری با هیأت کویتی در بخش VIP استادیوم بصره پیش از مراسم افتتاحیه بود. طبق گزارش ها این درگیری بعد از ممانعت از ورود نماینده امیر کویت به محوطه پیش آمد اما حاشیه مهمتر نامگذاری جام به عنوان خلیج عربی به جای نام تاریخی آن «خلیج فارس» بود که منجر به مناقشه دیپلماتیک بین ایران و عراق شد

پس از آنکه محمد سودانی نخست وزیر عراق در مراسم افتتاحیه و مقتدی صدر در شبکه های اجتماعی از این جام با عنوان خلیج عربی یاد کردند، تهران اعتراض خود را نسبت به استفاده از این نام جعلی نشان داد و از بغداد خواست بابت استفاده از این نام عذرخواهی کند. در همین راستا ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران اعتراض تهران را به بغداد ابلاغ کرد

دو روز بعد با احضار سفیر عراق در ایران در اعتراض به استفاده از نام جعلی خلیج عربی، تنش بین دو کشور علیرغم روابط استراتژیک و برادرانه تهران و بغداد تشدید شد. امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران گفت: «پس از استفاده مقامات عراق از نام جعلی برای خلیج فارس، سفیر عراق را به وزارت امور خارجه احضار کردیم و حساسیت ملت بزرگ ایران را در مورد استفاده دقیق و کامل نام خلیج فارس به طرف عراقی منتقل نمودیم»

چند ده سال است که بین ایران و کشورهای عرب شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان مناقشه وجود دارد. سال 2010 بازی های همبستگی کشورهای اسلامی که قرار بود در تهران برگزار شود به تعویق افتاد و پس از مخالفت فدراسیونِ بازی های همبستگی با نام خلیج فارس در لوگوی بازی ها، این مسابقات لغو گردید. همان سال ایران به خطوط هوایی بین المللی نسبت به استفاده از عبارت خلیج عربی در نقشه های پرواز هشدار داد و از ورود این هواپیماها به حریم هوایی کشور جلوگیری کرد

اختلافات ژئوپلیتیک تهران و کشورهای شورای همکاری در ماه گذشته بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. در جریان سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به عربستان بیانیه مشترکی صادر شد که در آن طرفین خواهان حل و فصل مناقشه ایران و امارات بر سر جزایر سه گانه شده بودند. ایران این بیانیه را اقدامی غیردوستانه علیه تمامیت ارضی خود و برخلاف سیاست همیشگی پکن برای عدم مداخله در امور داخلی کشورهای دیگر تلقی کرد و نماینده چین را در اعتراض احضار نمود

با این حال اختلاف اخیر تهران و بغداد از این حیث حائز اهمیت است که پیوندهای فرهنگی و مذهبی بین دو کشور وجود دارد و عراق به خاطر نفوذ ایران در این کشور به عنوان حیاط خلوت تهران تلقی می شود

وجود این شکاف احساسات عمیق ناسیونالیستی در بین دو طرف را آشکار کرده است. حتی برخی از سرسخت ترین سکولارهای ایرانیِ مخالف جمهوری اسلامی با اطلاق نام خلیج عربی به جای خلیج فارس مخالف هستند. عمق این احساسات به حدی است که می تواند جایگزین روابط استراتژیک ایجاد شده بین دو کشور شود

در اوج جنگ ویرانگر ایران و عراق در دهه هشتاد، آقای خمینی در ابتدا امیدوار بودکه سربازان شیعه ارتش عراق در کنار نیروهای ایرانی قرار بگیرند اما این امر محقق نشد. البته عدم تحقق این امر لزوما نه به خاطر وفاداری سربازان شیعه به رژیم که برای جلوگیری از اشغال عراق توسط ایران بود

اکنون بعید است که مناقشه بین ایران و عراق بر سر نام خلیج فارس تشدید شود اما نشان دهنده اختلافات قومی و ملی گرایانه ای است که هنوز بین دو کشور وجود دارد. این موضوعی است که ممکن است رقیبان ایران در جنوب خلیج فارس برای ایجاد شکاف بین ایران و عراق از آن استفاده کنند و در تلاش برای فاصله گرفتن بغداد از تهران، درصدد احیای هویت عربی در عراق برآیند. یکی از اعضای ارشد جنبش صدر به نام عصام حسین در صحبت از مناقشه اخیر گفت: «ایران از نزدیک شدن عراق به همسایگان عرب خود عصبانی است و می ترسد که این نزدیکی به همکاری های اقتصادی و سیاسی انجامیده و به قیمت کاهش نفوذ ایران در عراق تمام شود»

منبع: میدل ایست مانیتور

مترجم: فاطمه رادمهر