تشدید نابرابری با رشد گردشگری در خاورمیانه

گردشگری در خاورمیانه به عنوان یک بخش اقتصادی مهم به رشد خود ادامه می دهد. این صنعت هم برای کشورهای ثروتمند ابزاری مهم برای رشد اقتصادی بوده و هم برای کشورهای فقیری که از بحران اقتصادی در رنج هستند، به وسیله ای برای دسترسی به ارزهای خارجی بدل شده است.

سال 2022 خاورمیانه بیشترین تعداد افراد ورودی از کشورهای خارجی را داشت. بخش گردشگری و حمل و نقل از سال 2021 تا 2022، 46.9% به افزایش تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه کمک کرده و در مجموع درآمدی 107 میلیارد دلاری برای آنها بدنبال داشته است. به گزارش یاتا، خطوط هوایی کشورهای خاورمیانه نیز شاهد افزایش 157.4 درصدی ترافیک در سال 2022 نسبت به سال 2021 بوده و ظرفیت آن 73.8% افزایش یافته است. به گفته سازمان جهانی گردشگریِ سازمان ملل، این روند در سه ماهه اول سال 2023 ادامه پیدا کرده است.

مجله فوربس تأکید کرد که بخش گردشگری کمک قابل توجهی به رشد و توسعه اقتصادی منطقه کرده است و منطقه به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در بین توریست های جهان بدل شده است.

گردشگری نقش مهمی در تحقق اهداف و برنامه های پادشاهی های خلیج فارس و کسب درآمد برای آنها دارد. امارات از چند سال پیش بدنبال تبدیل شدن به یکی از قطب های بین المللی گردشگری بوده است و انتظار می رود که صنعت گردشگری در سال 2023، 10% از اقتصاد این کشور را تشکیل دهد. اخیرا عمان توسعه گردشگری را به یکی از ستون های اقتصادی خود تبدیل کرده است و قصد سرمایه گذاری 5.4 میلیارد دلاری در این صنعت را دارد. پروژه های در دست احداث در عمان شامل 12 مجتمع گردشگری و 124 هتل است.

میزبانی رویدادهای مهم تفریحی و ورزشی نیز در استراتژی رونق گردشگری کشورهای خلیج فارس، نقش مهمی ایفا می کند. از آن نمونه می توان به استقبال از مسابقات فرمول 1 بحرین و جام جهانی 2022 قطر اشاره کرد. قرار است دوحه سال 2027 میزبان جام جهانی بسکتبال باشد و ریاض بازی های آسیایی زمستانه 2029 را میزبانی کند.

عربستان همچنین چند فوتبالیست مشهور از جمله کریستیانو رونالدو و کریم بنزما را با هدف گسترش نفوذ سعودی در ورزش بین المللی و تقویت شانس خود برای میزبانی جام جهانی، خریداری کرده است.

توسعه بخش گردشگری یکی از عناصر اصلی چشم انداز 2030 عربستان است که هدف آن تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور می باشد. ریاض قصد دارد سال 2030 به 100 میلیون بازدید کننده در سال برسد و 315000 اتاق را برای پذیرایی از انها افتتاح نماید. حتی یک خط هوایی جدید (ریاض ایر) در مارس 2023 راه اندازی شد که هدف آن جابه جایی مسافر از 100 مقصد بین المللی است.

عربستان همچنین در تلاش برای جذب سرمایه گذاری در شهرهای بزرگی مانند نئوم، پروژه دریای سرخ و پروژه قیدیا است که قرار است یک مرکز سرگرمی بین المللی باشد. در مجموع پادشاهی برنامه ریزی کرده است که در دهه آینده یک تریلیون دلار در بخش گردشگری سرمایه گذاری کند. اکثر این پروژه ها در خلیج فارس بدنبال جذب گردشگران ثروتمند هستند که قدرت خرید بالایی دارند.

برخلاف پادشاهی های ثروتمند خلیج فارس، سوریه و لبنان هر دو با بحران عمیق اقتصادی مواجه هستند و بیش از 80% جمعیت آنها زیر خط فقر زندگی می کنند. گردشگری در لبنان از دیرباز یکی از ستون های اصلی اقتصادی این کشور بوده و تقریبا 19.1% از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می داده است.

در سوریه گردشگری قبل از بهار عربی در سال 2011 سریع ترین رشد را در بین بخش های اقتصادی کشور داشت. سال 2010، 9.45 میلیون نفر به سوریه سفر کردند؛ گردشگری دومین منبع ارز خارجی پس از صادرات نفت بود و 13.7% از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می داد.

بحران اقتصادی در لبنان بر وضعیت گردشگری در این کشور نیز تأثیر گذاشته است؛ با این وجود بر اساس ارقام گزارش شده در سال 2022 توسط ولید نصار وزیر گردشگری لبنان، در تابستان گذشته کمتر از 1.72 میلیون گردشگر وارد این کشور شدند و حدود 5 میلیارد دلار هزینه کردند. بر اساس برآوردها لبنان می تواند در طول سال 2023، حداقل 2.2 میلیون بازدید کننده و درآمدی کمتر از 9 میلیارد دلار داشته باشد.

علیرغم بیش از یک دهه جنگ و ویرانی، حکومت سوریه بدنبال تبدیل کردن گردشگری به یکی از منابع درآمدی کشور است و به این منظور هتل های لوکس جدیدی را به ویژه در مناطق ساحلی و حلب ساخته است.

صنعت توریسم برای سوریه اهمیت زیادی دارد. این کشور به منابع ارزی خارجی دسترسی چندانی ندارد و در چنین شرایطی مهمانان خارجی هتل ها از جمله کسانی هستند که به دلار خرج می کنند. دولت سوریه همچنین بدنبال جذب سوری هایی است که در خارج زندگی می کنند. وزیر گردشگری سوریه محمد رامی تخمین زد که سال 2023 تعداد گردشگران این کشور به حدود 2.5 میلیون نفر از جمله حدود یک میلیون مهاجر سوری برسد. شتاب اخیر در عادی سازی روابط با عربستان و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب، چشم انداز بازگشت گردشگران خلیج فارس به سوریه را افزایش داده است.

با این حال در هر دو کشور سوریه و لبنان، بیشتر اماکن گردشگری، قابل استفاده برای مردم محلی نیست و تنها قشر ثروتمند یا کسانی که در خارج زندگی می کنند و قدرت خرید بالایی دارند، می توانند به این مکان ها بیایند. به عنوان مثال در لبنان اکثر سواحل، خصوصی شده و برای استفاده از ان باید از 3 تا 40 دلار هزینه کرد؛ بنابراین اکثر مردم لبنان تنها امکان استفاده از چند ساحل عمومی معدود را دارند.

در سوریه برای مثال در شهر ساحلی لاذقیه، اتاق های یک یا دو نفره در هتل های پنج ستاره، از 54 تا 100 دلار قیمت دارد. همه اینها درحالی است که میانگین حقوق ماهانه کارمندان دولت حدود 23 دلار است. حتی مکان های مقرون به صرفه تر برای اکثر سوری ها در دسترس نیستند. هزینه کلبه های لاذقیه و طرطوس با ظرفیت چهار نفر برای یک شب، کمتر از 31 دلار نیست که نیمی از حقوق ماهانه یک کارمند دولت را شامل می شود.

کوتاه سخن اینکه توسعه بخش گردشگری در سراسر خاورمیانه به شکلی است که تنها جوامع ثروتمند و خارجی ها را مدنظر دارد و طبقه کارگر و کسانی را که فاقد قدرت خرید هستند، نادیده می گیرد.

منبع: العربی الجدید

مترجم: فاطمه رادمهر