رسانه های جهان در مورد صلح اسرائیل و عربستان چه می گویند؟

پنج عامل تأثیرگذار در برقراری روابط بین اسرائیل و عربستان

در میانه خبرها درباره تلاش های دولت بایدن برای ایجاد توافق عادی سازی بین سعودی و اسرائیل، من با چند تحلیلگر امور منطقه تماس گرفتم و از انها خواستم نظر خود را در مورد تحولات درحال وقوع و چشم انداز پیشرفت توافق بگویند

یکی از ناظران به من گفت: «موفقیت تلاش های بایدن منوط به این است که بتواند راستگراترین دولت اسرائیل را متقاعد کند که فلسطینیان نیز انسان هستند و از سوی دیگر موافقت دو سوم نماینده کنگره آمریکا را با خواسته های امنیتی عربستان بدست آورد»

دستیابی به توافق برقراری رابطه بین عربستان و اسرائیل، موفقیتی بزرگ است و اگر به درستی انجام شود دستاوردهای ژئوپلیتیکی مثبتی برای خاورمیانه دارد

اما همانند صعود به اورست، این تلاش نیاز به آمادگی، وجود یک نقشه راه روشن و تیمی باتجربه دارد. بدون ابزار مناسب می توان در موقعیت خطرناکی قرار گرفت که ممکن است به فاجعه ختم شود اما اگر برنامه ریزی مناسب وجود داشته باشد و تیم آماده باشد، شانس موفقیت افزایش می یابد

در ادامه به بررسی پنج عامل می پردازیم که موفقیت تلاش های بایدن منوط به درنظر گرفتن این عوامل است

1.روابط آمریکا و عربستان خوب و باثبات باشد. یکی از شروط مهم عربستان برای پذیرش عادی سازی رابطه با اسرائیل، مسائل امنیتی و فعالیت هسته ای غیرنظامی است. پذیرش این خواسته ها توسط آمریکا، منوط به بهبود روابط و تعمیق همکاری های واشنگتن و ریاض در زمینه های اقتصادی، فناوری، انرژی و زیرساختی می باشد

اما ما می بینیم که شرایط برعکس است؛ بی اعتمادی بین دو کشور وجود دارد و رابطه فیمابین آنها نیاز به درمان دارد. گزارش ها نشان می دهد که تیم بایدن درحال مذاکره با نمایندگان کنگره روی حداقل دو موضوع کلیدی هستند: فروش تسلیحات و همکاری هسته ای غیرنظامی با عربستان. در عربستان نیز بحث هایی پیرامون قابلیت اعتماد به آمریکا وجود دارد؛ به ویژه که واشنگتن تمایل دارد از منطقه خاورمیانه خارج شود و در سال های اخیر نسبت به تهدیدات امنیتی علیه سعودی بی تفاوت بوده است

پیشرفت توافق اسرائیل و عربستان با میانجیگری آمریکا، مستلزم رفع تمام چالش های موجود در روابط آمریکا و عربستان نیست اما باید تلاش گسترده ای در داخل دو کشور برای ایجاد روابطی پایدارتر صورت گیرد

2.روابط آمریکا و اسرائیل نیز خوب و باثبات باشد. یکی دیگر از روابطی که از کسری اعتماد رنج می برد، رابطه آمریکا و اسرائیل است که دلیل عمده آن به شخصیت نتانیاهو بر می گردد. بسیاری از میانه روها در حزب دموکرات و دولت بایدن، نتانیاهو را فردی غیرقابل اعتماد می دانند ولی مشکل، عمیق تر از مسائل فردی است

نگرانی ها در مورد تحرکات اخیر دولت دست راستی اسرائیل و به خطر افتادن دموکراسی در این کشور، بحث های داغی را در مورد روابط آمریکا و اسرائیل -به ویژه بین یهودیان آمریکا- برانگیخته است. به این مسئله اضافه کنید برخی از اقداماتی که اسرائیل در منطقه و جهان انجام داده و همسو با سیاست های آمریکا نبوده است که از جمله آن جنگ اوکراین و رابطه با چین می باشد

تحرکات اخیر اسرائیل در کرانه باختری و بیت المقدس، پیشرفت توافق ابراهیم و تعمیق رابطه با کشورهای عرب را کند کرده و تلاش های دولت بایدن را تضعیف کرده است

3.عامل فلسطین. موضوع فلسطین اغلب بی اهمیت تلقی می شود این درحالی است که در چهل سال اخیر، تلاش های دیپلماتیک آمریکا برای نزدیکی اعراب و اسرائیل به خاطر همین مسئله با شکست مواجه می شد. این واقعیت که میلیون ها فلسطینی همچنان در بلاتکلیفی به سر می برند، مانع از حرکت به سوی خاورمیانه ای باثبات تر و مرفه تر شده است. هر توافقی که فلسطینیان را در این معادله نادیده بگیرد، مزایای بالقوه حاصل از توافق را محدود می کند

هم اکنون مذاکراتی بین فلسطینیان و سعودی ها در حال انجام است و دولت بایدن تلاش کرده است تا موضع فعال تری در تعامل با تشکیلات خودگران اتخاذ کند

به نظر می رسد که عربستان به دلایل مختلف، نسبت به امارات و بحرین و مراکش با سرعت کمتری برای عادی سازی رابطه با اسرائیل قدم برخواهد داشت. نخستین دلیل این است که عربستان در پنج سال گذشته در سیاست منطقه ای خود در قبال یمن، لبنان و قطر اشتباهات جبران ناپذیر زیادی داشته و همین اشتباهات او را در سیاست خارجی محتاط تر کرده است. عربستان می داند که در صورت حرکت سریع به سمت عادی سازی بدون در نظر گرفتن مسئله فلسطین، با خطراتی مواجه خواهد شد که از جمله آن مخالفت از داخل کشور و انتقاد شدید از سوی کشورهای عرب مسلمان است و می خواهد از این خطرات اجتناب کند. دومین دلیل این است که عربستان نگران سوء استفاده بازیگران منطقه ای همچون ایران و شبکه های نیابتی اش همچون حزب الله لبنان است

4.شرایط ژئوپلیتیکی منطقه. تحولاتی در خاورمیانه در حال رخ دادن است که برخی از آنها نوید کاهش تنش را می دهد و برخی دیگر بالعکس نگرانی هایی را از وقوع بی ثباتی گسترده تر در منطقه ایجاد می کند. به عنوان مثال عربستان و سایر کشورها همچون امارات گام هایی را برای کاهش تنش با ایران برداشته اند و این درحالی است که ایران به اقدامات بی ثبات کننده خود در منطقه ادامه می دهد. از سوی دیگر ادامه برنامه هسته ای ایران و فقدان تعاملات دیپلماتیک برای حل و فصل آن، منطقه را وارد شرایط پیش بینی ناپذیری کرده است

البته شرایط منطقه مانع از پیشرفت در روابط اسرائیل و سعودی نیست ولی هدف از مطرح کردن این عامل این است که تأکید کنیم در هر حرکت دیپلماتیک برای نزدیکی عربستان و اسرائیل، باید پیامدهایی که این تحول بر دیگر بخش های خاورمیانه دارد را در نظر بگیریم

5.گروه بندی های سیاسی در آمریکا و تقویم انتخاباتی. آخرین عامل، سیاست امریکا و تقویم انتخابات 2024 است. بر اساس گزارش ها انتخابات یکی از انگیزه های بایدن در تلاش برای عادی سازی رابطه بین اسرائیل و عربستان است. برخی در تیم بایدن فکر می کنند که عادی سازی، می تواند شانس انتخاب مجدد بایدن را افزایش دهد و از سوی دیگر در عربستان نیز برخی فکر می کنند که با یک رئیس جمهور دموکرات بهتر می توانند به توافق برسند و لذا بهتر است با دموکرات ها معامله کنند. ولی آیا جمهوری خواهان اجازه خواهند داد که بایدن این موفقیت را به نام خود ثبت کند؟

منبع: مؤسسه خاورمیانه

آمریکا برای عادی سازی روابط سعودی و اسرائیل فشار می اورد ولی موانع عمده همچنان باقی است

یک مقام اسرائیلی این هفته گفت که امریکا و عربستان در مراحل اولیه مذاکره برای عادی سازی روابط ریاض و تل آویو هستند

تزاچی هانگبی مشاور امنیت ملی اسرائیل در جمع خبرنگاران با اشاره به مذاکره ریاض-واشنگتن گفت: «ما می دانیم که دو طرف در خصوص این موضوع جدی هستند. انتظار این است که اوایل دسامبر پیش نویس یک توافق بدست آید»

برقراری روابط رسمی بین عربستان و اسرائیل می تواند ژئوپلیتیک خاورمیانه را تغییر دهد و دستاوردی بزرگ در سیاست خارجی بایدن در آستانه انتخابات سال 2024 باشد. ریاض و تل آویو گرچه از دیرباز دشمن سرسخت یکدیگر بودند اما در سالهای اخیر بی سروصدا در مسائل امنیتی و تجاری با یکدیگر مشارکت داشته و برای مقابله با ایران همکاری کرده اند

بایدن اواخر ماه ژوئیه در یک کارزار انتخاباتی، یک روز بعد از آنکه جیک سالیوان مشاور امنیت ملی او در دومین سفر رسمی خود وارد ریاض شد، از پیشرفت مذاکرات سخن گفت ولی حقیقت این است که همچنان موانعی جدی پیش روی توافق وجود دارد. هانگبی تصریح کرد که اسرائیل حاضر به دادن امتیاز در موضوع تشکیل کشور فلسطین نیست و از سوی دیگر ریاض بدنبال تضمین های امنیتی قابل توجهی از واشنگتن است که می تواند آمریکا را بیش از پیش درگیر خاورمیانه کند

نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل سال گذشته عادی سازی رابطه با عربستان را به موضوع اصلی مبارزات انتخاباتی خود تبدیل کرد و قول داد که توافق ابراهیم گسترش یابد. اما این امید تاکنون محقق نشده است و سایر کشورهای خاورمیانه از ان پیروی نکرده اند. اگر عربستان توافق را امضا کند، این احتمال وجود دارد که باقی کشورهای منطقه نیز از آن پیروی نمایند

اما به نظر می رسد که بن سلمان درحال انجام چانه زنی های سختی است و از امریکا تسلیحات و یک پیمان امنیتی به سبک ناتو می خواهد. چنین پیمانی واشنگتن را ملزم به پاسخ نظامی در صورت حمله به خاک عربستان می کند. سال 2019 دو میدان نفتی اصلی سعودی توسط حوثی ها مورد حمله قرار گرفت

عربستان همچنین خواهان کمک به توسعه یک برنامه هسته ای غیرنظامی است. ریاض می خواهد خود اقدام به غنی سازی اورانیوم کند؛ درحالی که واشنگتن توافقی مشابه با امارات را ترجیح می دهد و از ریاض می خواهد که به جای غنی سازی، سوخت رآکتور را وارد نماید. در مورد نقشی که آمریکا در برنامه هسته ای ریاض قرار است ایفا کند، اختلاف نظر وجود دارد. گرچه سعودی ها گفته اند همکاری با واشنگتن را در زمینه انرژی هسته ای ترجیح می دهند، ولی دیگر کشورها همچون روسیه و چین نیز اعلام آمادگی کرده اند

در مورد موضوع فلسطین روشن نیست که ریاض تا چه اندازه حاضر به سازش با اسرائیل است. مقامات اسرائیلی نشان داده اند که حاضر نیستند تن به تشکیل کشور فلسطین دهند. فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان ماه ژوئن بر خواسته تشکیل کشور فلسطین تأکید کرد ولی افزود که عادی سازی رابطه با اسرائیل به نفع منطقه است. اسرائیل همچنین نشان داده است که در مورد اورشلیم سازش نمی کند؛ این درحالی است که فلسطینی ها بیت المقدس شرقی را پایتخت خود می دانند

الی کوهن وزیر امور خارجه اسرائیل به سایت خبری ایلاف متعلق به عربستان گفت: «موضوع فلسطین مانعی برای صلح با عربستان نخواهد بود و اسرائیل اقداماتی را برای بهبود اقتصادی فلسطین انجام خواهد داد. این صلح رابطه دنیای یهود و اسلام را تغییر می دهد»

مذاکرات بین واشنگتن و ریاض با سرد شدن روابط بین آمریکا و اسرائیل همزمان شده است. دولت بایدن به شکل غیرمعمولی در انتقاد از برنامه های قضایی نتانیاهو موضع گرفت و بارها شریکان تندرو او را در ائتلاف محکوم کرد. از جمله این شریکان تندرو، وزیر دارایی بزالل اسموتریچ است که از الحاق کرانه باختری به اسرائیل دفاع می کند

اسموتریچ میلیاردها شِکِل برای گسترش شهرک های یهودی در سرزمین های اشغالی تخصیص داده و به این ترتیب راه حل دو کشور را که سنگ بنای سیاست خارجی آمریکا است، عملا غیرممکن کرده است. وی همچنین جلوی انتقال صدها میلیون شِکِلی که برای شهرهای فلسطینی اسرائیل تخصیص داده شده است را گرفته و مدعی شده است که این پول اغلب به سازمان های جنایتکار و تروریستی می رسد

مجموعه ای از حملات نظامی اسرائیل در کرانه باختری و ظهور گروههای جدید شبه نظامی فلسطینی، سال گذشته را به یکی از خونبارترین سال های این منطقه در دهه های اخیر بدل کرد

هانگبی سود حاصل از توافق عادی سازی را متوجه فلسطینیان می داند و می گوید با این توافق، عربستان سرمایه گذاری بیشتری در پروژه های زیرساختی فلسطین خواهد کرد. اما ریاض مالکی وزیر خارجه فلسطین معتقد است «هرچه مردم فلسطین از این توافقات منفعت اقتصادی بردند کافی است؛ آنها کشور می خواهند»

وی احتمال احیای گفتگوهای صلح اسرائیل و فلسطین را در دولت فعلی اسرائیل رد کرد ولی افزود که تشکیلات خودگران از ورود عربستان و چین برای حل مسئله فلسطین استقبال می کند

آلون پینکاس دیپلمات سابق اسرائیلی می گوید: «واشنگتن امیدوار است با فشار روی اسرائیل و عربستان برای رسیدن به توافق، از نفوذ راست افراطی در اسرائیل بکاهد، گسترش شهرک های یهودی را کند نماید و دولت را مجبور به عقب نشینی از طرح قضایی خود کند. هیچکس انتظار تشکیل کشور فلسطین را در کوتاه مدت ندارد اما با طرح این مسئله در گفتگوها با عربستان، می توان نتانیاهو را مجبور به توقف گسترش شهرک سازی کرد»

اما هر توافقی باید با اکثریت دوسوم در سنای آمریکا تصویب شود. این درحالی است که جمهوری خواهان احتمالا از دادن یک پیروزی تاریخی به بایدن در پیش از انتخابات جلوگیری کنند

کربی روز چهارشنبه گفت علیرغم حمایت بایدن از تلاش های سالیوان و برت مک گورک هماهنگ کننده امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی، هنوز هیچ چارچوبی برای توافق عادی سازی وجود ندارد

متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه نیز با اشاره به اینکه موضوعاتی بین سه کشور در دست بحث است، اذعان کرد «این روند طولانی و دشوار است»

منبع: واشنگتن پست    

آیا عربستان می تواند روابط خود را با اسرائیل عادی کند؟

اسرائیل خواهان عادی سازی روابط با عربستان است. گرچه انگیزه های مختلفی پشت این عادی سازی قرار دارد ولی جذابیت اقتصادی عربستان عامل اصلی است

عربستان با چشم انداز اقتصادی قوی و ثروت زیادی که دارد، می تواند شریکی خوب برای اسرائیل باشد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل روز دوشنبه در مصاحبه با بلومبرگ نسبت به عادی سازی روابط با عربستان ابراز خوشبینی کرد و به ایجاد یک کریدور اقتصادی بین قاره ای که سعودی را به اروپا متصل می کند اشاره نمود

اما قبل از عادی سازی، باید به یک موضوع پرداخته شود: فلسطین. منتقدان معتقدند که هرگونه پیشرفت در روابط بین اسرائیل و عربستان، پس از حل و فصل مناقشه فلسطین-اسرائیل حاصل خواهد شد. اما نخست وزیر اسرائیل موضع متفاوتی دارد؛ وی در گفتگو با بلومبرگ این مسئله که عدم حل مناقشه فلسطین می تواند به ایجاد مشکل در روابط اسرائیل-عربستان منجر شود را رد کرد

از سوی دیگر آمریکا تأکید می کند که منافع فلسطینی ها باید در مذاکرات بین عربستان و اسرائیل مد نظر قرار گیرد. اما چرا آمریکا اینقدر برای عادی سازی رابطه اسرائیل و عربستان تلاش می کند؟ پاسخ در نگرانی اقتصادی واشنگتن نهفته است. ثبات دلار آمریکا در خطر است؛ اگر محمد بن سلمان اعلام کند که می توان نفت را با ارزهای دیگری غیر از دلار مورد معامله قرار داد، می تواند باعث شود که کشورهای دیگر نیز چنین تصمیمی بگیرند و برتری دلار متزلزل گردد

به همین دلیل آمریکا مشتاق است تا روابط اقتصادی خود را با عربستان تقویت کند و از اقتصاد در حال رشد و منابع عظیم سعودی برای منافع اقتصادی خود بهره برداری نماید. اما برای این کار ابتدا باید روابط خود را با بن سلمان بهبود ببخشد. در همین راستا دولت بایدن به اسرائیل فشار وارد می کند تا رفتار خود را در قبال عربستان بهتر نماید و به خواسته های این کشور تن دهد

تجاوز اسرائیل به فلسطینی ها، نگرانی قابل توجهی در مجامع بین الملل ایجاد کرده است. اسرائیلی ها خانه های فلسطینیان را تخریب می کنند و آنها را به کوچ اجباری وا می دارند. یهودیان راست افراطی فلسطینیان را می کشند. اوضاع به قدری از کنترل خارج شده که حتی کاخ سفید برای کشتن یک دختر 19 ساله فلسطینی توسط شهرک نشینان، از واژه ترور استفاده کرده است. متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه به صراحت گفت که استفاده از کلمه ترور اشتباه نبوده است

بنابراین وقتی یکی از متحدان اصلی اسرائیل جو بایدن، نگران خشونت فزاینده علیه فلسطینیان است، چرا عربستان باید این تجاوز را نادیده بگیرد و چشم خود را ببندد؟ ریاض آنچه را در اسرائیل می گذرد به دقت زیر نظر دارد؛ پس اسرائیلی ها نمی توانند انتظار داشته باشند که بن سلمان بر سر اجساد فلسطینی با لبخند با نتانیاهو دست دهد

از سوی دیگر ایران نگران عادی سازی احتمالی روابط اسرائیل و عربستان است. ایران از دیرباز رقیب دو کشور بوده ولی اکنون تهران و ریاض به سوی اتحاد بایکدیگر پیش می روند و این موضوع قطعا می تواند روی موضع ریاض تأثیر بگذارد. حتی اگر عربستان بخواهد تجاوز اسرائیل به فلسطینیان را نادیده بگیرد، ایران می تواند این موضوع را مکررا به بن سلمان یادآوری نموده و مانع از برقراری رابطه آنها شود. به همین دلیل است که آمریکا تلاش می کند به اسرائیل بفهماند در مذاکره با عربستان باید منافع فلسطینیان را نیز در نظر بگیرد

به نظر می رسد که بهبود رابطه با عربستان برای اسرائیل اینقدر اهمیت دارد که حاضر شده است سیاست های خود را در مورد فلسطینیان مورد بررسی قرار دهد. نتانیاهو در مصاحبه اخیر خود به محدود کردن روند شهرک سازی اشاره کرد و حتی به ایده کشور فلسطینی که توسط فلسطینی ها اداره شود و توسط اسرائیلی ها مورد نظارت قرار گیرد ابراز تمایل نمود. بنابراین در صورت درخواست بن سلمان، اسرائیل ممکن است با راه حل دو کشور موافقت نماید

از آنجا که اسرائیل برای اتحاد با عربستان ابراز تمایل کرده است، اکنون توپ در زمین عربستان است. آیا ولیعهد سعودی از این فرصت برای توقف نسل کشی فلسطینیان و شهرک سازی غیرقانونی در اراضی فلسطین استفاده خواهد کرد؟

منبع: میدل ایست مانیتور

هر توافقی بدست آید، حقوق فلسطینیان نادیده گرفته می شود

توماس فریدمن ستون نویس نیویورک تایمز در مقاله ای پیش بینی کرد که در آینده ای نه چندان دور معامله ای در خاورمیانه صورت می گیرد که کل منطقه را تغییر می دهد

فریدمن مدعی شد از طریق منابعی که در داخل دولت داشته، دریافته است که بایدن درحال مذاکره پیرامون یک توافق امنیتی بین آمریکا و عربستان است. این توافق شامل عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل می شود؛ مشروط به اینکه اسرائیل امتیازاتی به فلسطینیان بدهد که امکان تحقق راه حل دو کشور را حفظ کند

بنابراین اگر عربستان روابط خود را با اسرائیل عادی کند، می تواند یک پیمان امنیتی متقابل با آمریکا بدست آورد و امتیازات نامشخصی از اسرائیل بگیرد که در شمار آن نه تشکیل کشور فلسطین، که حفظ احتمال راه حل دو کشور است

حفظ امکان راه حل دو کشور عملا معنایی جز ادامه وضعیت فعلی ندارد؛ وضعیتی که دهه هاست ادامه دارد و طی ان بخش های بیشتری از کرانه باختری به اشغال شهرک نشینان اسرائیلی در می آید

اگر همه چیز طبق برنامه واشنگتن پیش رود، اسرائیل بار دیگر برنده خواهد بود. این کشور می تواند با عادی سازی روابط با عربستان موقعیت خود را تقویت کند، به الحاق کرانه باختری ادامه دهد و در عین حال راه حل دو کشور را در ظاهر و روی کاغذ حفظ کند و این دقیقا همان کاری است که از سال 2003 انجام می دهد

عربستان در این توافق، از سوی آمریکا تعهد امنیتی دریافت خواهد کرد ولی در شرایطی که این کشور در حال عادی سازی روابط خود با ایران است، احتمال اینکه به چنین تعهدی نیاز پیدا کند کم است. مشخص نیست که چنین توافقی چگونه در خدمت منافع سعودی خواهد بود. فریدمن منافع عربستان را اینگونه فهرست می کند «یک معاهده امنیتی متقابل در سطح ناتو که آمریکا را ملزم می کند در صورت حمله به عربستان از این کشور دفاع کند، یک برنامه هسته ای غیرنظامی تحت نظارت آمریکا و توانایی خرید تسلیحات پیشرفته تر آمریکایی». ولی سپتامبر 2019 که پهپادهای ایرانی تولید نفت عربستان را بیش از یک هفته به نصف رساندند، سپر نظامی آمریکا بر فراز عربستان بود؛ پس چرا واکنشی نشان نداد؟ این درسی است که دربار سلطنتی عربستان نباید فراموش کند

این درحالی است که آمریکا در تلاش است از خاورمیانه خارج شده و تمرکز خود را روی روسیه و چین قرار دهد. چرا باید پس از سالها جنگ فاجعه بار در منطقه، با یک پیمان امنیتی متقابل یک بار دیگر خود را درگیر مسائل خاورمیانه نماید؟

در مورد خرید تسلیحات پیشرفته آمریکایی، بن سلمان می تواند از حاکم امارات بپرسد که توافق ابراهیم چه تأثیری در تسهیل اعطای تسلیحات به ابوظبی داشت و اینکه اسرائیل چگونه بر سر این انتقال مانع ایجاد می کرد. احتمالا همین روند را در مورد خریدهای نظامی عربستان و جاه طلبی های هسته ای این کشور خواهیم دید. درست است که خدشه دار شدن دموکراسی اسرائیل روابط این کشور را با امریکا دستخوش چالش کرده است ولی لابی طرفداران اسرائیل همچنان در واشنگتن بسیار تأثیرگذار هستند

وزیر دارایی بزلل اسموتریچ و دوستانش به خوبی می دانند که آمریکا هیچ فشار واقعی بر اسرائیل برای توقف الحاق وارد نخواهد کرد. آنها از توافق با عربستان بهره برده و به الحاق کرانه باختری ادامه می دهند

منبع: میدل ایست ای

مترجم: فاطمه رادمهر