ایران جایگزین روسیه در صادرات تسلیحات

اخیرا گزارش هایی منتشر شده است که نشان می دهد ایران در یک سال اخیر پهپادهای مهاجر 6 به سودان فروخته، تا در جنگ داخلی این کشور مورد استفاده قرار گیرد

در سالهای اخیر ایران سرعت فروش پهپادهای خود را به نقاط مختلف جهان از جمله اتیوپی، بولیوی، ونزوئلا و گروه پولیساریو در صحرای غربی، افزایش داده است. به این ترتیب ایران در راه تبدیل شدن به صادر کننده پیشرو سلاح در جهان می باشد

سود اقتصادی ایران از فروش تسلیحات مشخص است. تخمین زده می شود که قیمت شاهد 136 بین 20000 تا 40000 دلار باشد. فروش بیش از دو هزار پهپاد ایران تنها به روسیه نشان می دهد که تهران میلیون ها دلار از این معاملات بدست آورده است. ولی سود ایران از این قراردادها فراتر از منافع مالی است؛ فروش تسلیحات باعث تعمیق نفوذ و جایگاه سیاسی جمهوری اسلامی در بین دیگر کشورها و وابستگی آنها به ایران می شود

ایران در مقایسه با کشورهایی مانند انگلستان، اسرائیل و آمریکا (که جزء صادرکنندگان برتر سلاح هستند) از مزایای قابل توجهی برخوردار است. پهپادها و سایر قابلیت های نظامی ایران مانند موشک های کوتاه برد فاتح 110 ارزان تر از تسلیحات غربی است. علاوه بر این ایران هیچ محدودیت سیاسی یا قانونی برای فروش سلاح به کشورهای مختلف ندارد و ترسی ندارد که این تسلیحات بدست گروههای خطرناک بیفتد. از همه مهمتر اینکه تسلیحات ایران در میدان جنگ آزمایش شده و تجربه خود را پس داده است (روسیه در جنگ اوکراین و گروههای شبه نظامی تحت حمایت ایران در عراق، لبنان، سوریه و یمن از این تسلیحات استفاده کرده اند). قدرت این تسلیحات در حمله نیابتی های ایران به پایگاه آمریکا در شمال شرق اردن و نیز در عملیات طوفان اقصی کاملا مشهود بود. این چند عامل به ایران امکان داده است تا فروش تسلیحات خود را به بسیاری از کشورهای جهان –به ویژه کشورهایی که غرب در صادرات تسلیحات به آنها تردید دارد و کشورهایی که درگیر جنگ داخلی هستند- افزایش دهد

یکی دیگر از عوامل ارتقای جایگاه ایران در صادرات تسلیحات، موقعیت روسیه است. این کشور زمانی یکی از صادرکنندگان پیشرو سلاح بود ولی بعد از جنگ اوکراین، موقعیت خود را از دست داد و باعث شد کشورهایی که برای تأمین تجهیزات نظامی مورد نیاز خود به روسیه وابسته بودند، رو به سوی ایران آورند. جنگ اوکراین منابع روسیه را صرف خود کرده و تحریم های زیادی را متوجه این کشور نموده است. از دیگر نتایج جنگ اوکراین می تواند این باشد که ایران و روسیه روی ساخت تسلیحات، سرمایه گذاری مشترک کنند؛ امری که در صورت تحقق، ظرفیت تولید ایران را افزایش می دهد

ولی افزایش ظرفیت ایران در صادرات تسلیحات، خطراتی را بدنبال دارد. سوء استفاده گروهها و حکومت های استبدادی از این سلاح ها می تواند مناطق مختلف جهان را با بی ثباتی مواجه کند. حوادث اخیر تنگه باب المندب نمونه ای از این سوء استفاده است. حوثی ها با استفاده از پهپادها و موشک های کروزی که از ایران دریافت نموده اند، امنیت مسیرهای دریایی در دریای سرخ را تهدید می کنند. اگر قابلیت صادرات سلاح ایران افزایش یابد، احتمالا وضعیت دریای سرخ را در سایر نقاط جهان نیز خواهیم دید

به همین دلیل دولت آمریکا باید جدیت موضوع را درک کند زیرا نادیده گرفتن این روند می تواند منجر به وضعیتی برگشت ناپذیر شده و ایران را به صادرکننده پیشرو تسلیحات در جهان تبدیل نماید

دولت بایدن می تواند برای جلوگیری از این اتفاق دست به اقدامات متعددی زند. او باید با اعمال تحریم های بیشتر بر تشکیلات نظامی ایران، فشار را بر صنعت پهپادی این کشور افزایش داده و از ارسال قطعاتی که کاربرد دوگانه دارد و ممکن است در صنعت هواپیماهای بدون سرنشین استفاده شود، جلوگیری کند. چنین اقدامی می تواند هزینه تولید پهپاد را در ایران افزایش داده و تولید را سخت و پیچیده نماید

اعمال تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه هر کشوری که اقدام به خرید سلاح یا سرمایه گذاری نظامی مشترک با ایران کند –همچون تاجیکستان- می تواند به عاملی بازدارنده بدل شود

دولت بایدن باید برای جلوگیری از خرید سلاح های ایران توسط دیگر کشورها، خود به اقدام به فروش سلاح نموده و قوانین و مقررات فروش را تسهیل کند. مورد سودان نشان داد کشورها علیرغم شکاف هایی که با ایران دارند، اگر به این کشور نیاز پیدا کنند از نزدیکی با آن ابایی ندارند (دولت سودان با اعلام عادی سازی رابطه با اسرائیل، سبب خشم ایران شد). آمریکا می تواند اقدام به فروش سلاح های متعارف به این کشورها کند، تا سبب افزایش وابستگی آنها به خود شده و به ثبات در جهان کمک نماید

حمله کتائب حزب الله با استفاده از پهپاد شاهد به نیروهای آمریکایی در اردن، نشان می دهد که باید به صنعت پهپادی ایران و توزیع آن در سراسر خاورمیانه توجه ویژه کرد و از دسترسی کشورها و سازمان هایی که می خواهند به منافع آمریکا در سراسر جهان آسیب برسانند، به این سلاح ها جلوگیری نمود

پنتاگون باید ضعف تسلیحات ایران را بیش از پیش رسانه ای کند. برای مثال پنتاگون مدعی شد که حملات موشکی از سوی ایران به سوریه در 15 ژانویه موفقیت آمیز نبوده است. اگر اعتبار این سلاح ها خدشه دار گردد، باعث می شود که کشورها در خرید از تهران دچار تردید شوند. آمریکا باید جدیت وضعیت را درک کند؛ بدون اقدام فعال، متوقف کردن تهران از تبدیل شدن به کشوری پیشرو در فروش سلاح بسیار سخت خواهد بود

منبع: شورای آتلانتیک

مترجم: فاطمه رادمهر