اسلام و پاسداشت حقوق زنان

پیش از اسلام زنان قربانی خشونت بودند و در هر گوشه از جهان به شكلهاي مختلف مورد ستم قرار می‌گرفتند؛ فروش زنان، محروم کردن آنان از ارث، آتش زدن بیوه‌گان برای پیوستن به شوهرانشان، اجبار آنان به تن‌فروشی برای کسب مال و زنده به گور کردن دختران از جمله‌ی این رفتارهای خشونت‌بار بود. بر اساس آیات قرآن، پیش از اسلام هنگامی که مژده‌ی دختردار شدن پدری را به وی می‌دادند، چهره‌اش از اندوه و خشم سیاه می‌گشت و از قبیله‌ی خود روی می‌پوشاند؛ این اندوه و خشم به اندازه ای بود که برخی ترجیح میدادند دختران خود را ‌بکشند.

محسوب کردن زنان به‌عنوان شهروند درجه‌ی دوم، تنها به عربستان پیش از اسلام محدود نمی شد، بلکه در جوامع متمدن غربی نیز این‌گونه رفتار قابل مشاهده‌ بود. آنان زن را موجودی می‌دانستند که گناه رانده شدن آدم از بهشت بر گردن اوست؛ در روزگاری نه چندان دور روحانیون مسیحی زنان را از خواندن کتاب مقدس باز می‌داشتند و آنان را از حق تحصیل محروم می‌نمودند.

با ظهور اسلام تحول عظیمی در نظام حقوق زنان ایجاد شد، به فرموده‌ی آیت‌الله سید محمد شیرازی(ره) برای  نخستین بار، اسلام اصل تساوی زن و مرد را مطرح کرد: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکمُ الَّذِي خَلَقَکم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً کثِيرًا وَنِسَاء»؛ ای مردم از پرودگارتان که شما را از نسل واحدی آفرید و جفتش را نیز از او آفرید و از آن دو مردان و زنان بسیاری پراکنده ساخت، پروا دارید. همچنین آیه‌ی 228 سوره‌ی بقره اشاره‌ی دیگری است بر این اصل :«وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» و مانند همان وظایفی که بر عهده‌ی زنان است، به‌طور شایسته بر عهده‌ی مردان نیز گذاشته شده است. خداوند در آیات دیگری زنان مؤمن را در کنار مردان مؤمن، در صورت انجام اعمال شایسته مستحق بهشت می‌داند و فردی را که به زنان و مردان مؤمن تهمت زده و آزار رساند مستحق عذاب سوزان میداند. امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید:« هنگامی که خبر تولد فاطمه را به پیامبر دادند، به چهره‌ی یارانش نگاه کرد و در سیمای آنان آثاری از ناخشنودگی مشاهده نمود؛ پس فرمود: شما را چه شده؟ دختر، گلی است که می‌بویم و روزی او برخداست. ایشان همچنین می‌فرمود: دختران حسنات و پسران نعمت می‌باشند، بر حسنات ثواب داده می‌شود ولی از نعمت‌ها سؤال می‌گردد».

به فرموده ی آیت الله سید محمد شیرازی(ره)، آیات قرآن نه تنها خشونت را علیه زنان منع می کند، بلکه سرزنشی را نیز متوجه آنان نمی‌داند. خداوند در آیات 14 و 15 سوره‌ی آل عمران مردان را به دلیل پیروی از شهوات مورد نکوهش قرار داده است، ولی اثری از نکوهش زنان نیست. در کنار حقوقی که برای زنان وضع شده، محدودیت‌هایی نیز همانند حجاب بر آنان تحمیل گشته است؛ اما وضع این محدودیت‌ها در راستای حفظ مصلحت آنان می‌باشد؛ همچون قانون حجاب که دستاوردی جز حفظ کرامت، شرف و عزت برای زنان نداشته است، همچنین است قانون چند همسری، که اگر این امکان برای مردان وجود نمی‌داشت، شماری از زنان از ازدواج محروم می‌ماندند. از جمله اموری که جهت پاسداشت حرمت زن در اسلام و توانِ او در وصول به مقام‌های عالی در نزد خداوند متعال بدان استدلال می‌شود، پاره‌ای از آیات قرآن است که به قداست زنانی همچون مادر موسی، مریم و آسیه اشاره دارد. خداوند در آیه 42 سوره‌ی آل عمران می‌فرماید: «ای مریم خدا تو را برگزیده، پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است»؛ همچنین در آیه 11 سوره‌ی تحریم می‌گوید:« برای کسانی که ایمان آورده‌اند، خدا همسر فرعون را مثل آورد، آنگاه که گفت: پروردگارا در بهشت نزد خود برایم خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و کردارش نجات ده». در روایات آمده است که حضرت خدیجه‌ی کبری ـ سلام الله علیها ـ به بالاترین درجه‌ی کمال دست یافت و جبرئیل سلام و تحیت ویژه ا‌ی را از سوی خدا به وی ابلاغ کرد؛ همچنین فاطمه‌ی زهرا ـ سلام الله علیها ـ‌ که سرور همه‌ی زنان است، در رتبه هم پایه‌ی حضرت علی ـ‌ علیه السلام ـ بود. بدین‌ترتیب اسلام همه‌ی کلیشه‌ها را در مورد زنان کنار زد؛ جلوی اهانت‌ها، حقارت‌ها و آزار رساندن به آنان را گرفت؛ حرمت آنان را پاسداشت و این امکان را فراهم ساخت تا زنان نیز در پرتو اعمال شایسته و صالح به بالاترین مقام‌ها دست یابند.