نخست افغانستان و حالا هم عراق

خروج نظامیان آمریکایی از عراق به نفع ایران تمام خواهد شد

در سفری که نخست وزیر عراق برای گفتگو با جو بایدن به کاخ سفید داشت، دو طرف اعلام کردند که مأموریت نیروهای رزمی آمریکا در عراق تا پایان امسال خاتمه می یابد.

اعلام خروج نیروهای باقی مانده آمریکایی تا پایان امسال، این سؤال را ایجاد می کند که تحولات میدانی ناشی از این خروج چه خواهد بود و آیا زمینه بازگشت داعش را فراهم خواهد کرد یا نه؟

هجده سال از حمله آمریکا به عراق گذشته است؛ در آن زمان 160,000 نیرو به عراق گسیل شدند، اما هم اکنون تنها 2500 نیرو باقی مانده اند که در سه پایگاه مستقر هستند و با این وجود همچنان هدف حملات موشکی و پهپادی شبه نظامیان مورد حمایت ایران قرار می گیرند.

کار نظامیان آمریکایی آموزش و کمک به نیروهای امنیتی عراق در جنگ با تروریست های باقی مانده داعش است.

اما حضور نظامی آمریکا در عراق، بحث برانگیز شده است؛ به ویژه بعد از ترور سرلشکر سلیمانی و ابومهدی مهندس در ژانویه 2020 سیاستمداران و شبه نظامیان مورد حمایت ایران خواهان خروج این نیروها هستند.

حتی آن دسته از عراقی ها که وابستگی حزبی ندارند، دوست دارند کشورشان عاری از حضور نیروهای خارجی باشد و اشغال خارجی ها به موضوعی حساس در عراق بدل شده است.

در واشنگتن برخی با ایده خروج کاملا موافق و همراه هستند اما نه به قیمت «افتادن عراق به دست ایران».

مدتها است که آمریکا می کوشد خود را از آنچه بایدن «جنگ های ابدی» در خاورمیانه می نامد، رها کند. این کشور خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را تسریع کرد، تا توجه خود و متحدانش را معطوف به منطقه آسیا-اقیانوسیه و دریای جنوبی چین کند.

داعش

ترسی که در پی خروج نظامیان آمریکا وجود دارد، احیای داعش و تکرار تاریخ است. سال 2011 باراک اوباما اعلام کرد نیروهای آمریکایی را از عراق بیرون می کشد. اما خروج آمریکایی ها در کنار فضای مسموم سیاسی عراق و جنگ داخلی که در سوریه و در مجاورت با مرزهای عراق جریان داشت، بهترین فرصت را برای داعش فراهم کرد تا موصل را به کنترل خود درآورد و قلمرو خود را توسعه بخشد.

آیا این اتفاق ممکن است دوباره رخ دهد؟ آیا داعش می تواند خود را بازسازی کرده و دوباره ارتش عراق را در شرایطی که تضعیف روحیه شده و از حمایت نظامی آمریکا محروم است، کنار زند؟

این بار احتمال قدرت گیری مجدد داعش کمتر است؛ به چند دلیل:

داعش در بدو تسلط بر عراق توانست از نارضایتی گسترده ای که بین سنی ها نسبت به دولت شیعه نوری مالکی وجود داشت استفاده کند. مالکی که از سال 2006 تا 2014 نخست وزیر بود، با به حاشیه راندن اهل سنت، آنان را به آغوش داعش سوق داد.

امروزه گرچه شرایط اقلیت های عراق عالی نیست و برابری کامل وجود ندارد، اما شرایط برای اقوام عراقی نسبت به گذشته قابل قبول تر است.

از زمان شکست داعش، آمریکا و انگلیس زمان و نیروی زیادی را صرف آموزش نیروهای ضد شورش عراق کردند و برنامه های آموزشی آنها قرار است با حمایت ناتو همچنان ادامه پیدا کند.

سومین دلیل این است که ظاهرا رهبری داعش بیش از جنگ با نیروهای امنیتی کشورهای عرب، بر فعالیت در آفریقا و افغانستان متمرکز شده است.

به گفته «بریگ بن باری» افسر سابق ارتش انگلیس و تحلیلگر دفاعی اندیشکده مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک «به نظر می رسد که نیروهای دولتی عراق توان دفع حملات داعش را داشته باشند؛ گرچه بدون توافق سیاسی با سنی ها، ریشه اصلی مشکل باقی خواهد ماند»

تابستان 2014 داعش توانست در منطقه موفقیت های زیادی را از آن خود کند؛ یکی از دلایل این امر این بود که غرب چشم خود را بر روی اوضاع و تحولات عراق بسته بود و در جبران این کوتاهی، مجبور شد ائتلافی از هشتاد کشور تشکیل داده و با صرف میلیاردها دلار طی پنج سال این گروه را شکست دهد. هیچکس نمی خواهد که تمام اینها دوباره تکرار شود.

بنابراین علیرغم خروج آمریکا –که البته ممکن است شمار کمی از نیروهایش همچنان در عراق باقی بمانند- غرب با دقت اوضاع عراق را زیر نظر می گیرد تا داعش یا سایر گروههای جهادی از آن کشور به عنوان محلی برای گسترش حملات خود به ویژه در غرب استفاده نکنند.

به گفته بن باری «اگر آمریکا تشخیص دهد که داعش در حال برنامه ریزی و آماده کردن خود برای حمله به منافع آمریکا در خارج از عراق است، احتمالا حملات یکجانبه ای را علیه این گروه انجام خواهد داد» و با توجه به امکانات قابل توجهی که در نزدیکی عراق و سواحل آنسوی خلیج فارس دارد، انجام چنین حمله ای برای پنتاگون کار راحتی است.

ایران

ایران از زمان انقلاب اسلامی در سال 1979 تلاش کرده است تا نیروهای آمریکایی را از همسایگی خود دور نگه دارد و خود به قدرت اول منطقه بدل شود.

ایران برای تحقق این دو هدف، نتوانسته است در کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس موفق عمل کند زیرا در این کشورها بی اعتمادی عمیقی نسبت به ایران وجود دارد و ارتش آمریکا هم در هر شش کشور عرب حاشیه خلیج فارس پایگاه دارد.

اما سرنگونی رژیم صدام در سال 2003 مهمترین مانعی که بر سر بلندپروازی های ایران وجود داشت را برطرف کرد و از آن زمان تاکنون تهران هیچ فرصتی را برای توسعه نفوذ خود از دست نداده است. این کشور شبه نظامیان شیعه خود را با موفقیت وارد تشکیلات امنیتی عراق کرده و متحدانش در پارلمان وزنه مهمی هستند.

جنگ داخلی سوریه درها را برای حضور نظامی ایران گشود و در لبنان نیز حزب الله به عنوان متحد ایران قدرتمندترین نیرو در آن کشور است.

رهبران ایران امیدوارند که اگر به فشارهای خود در نهان و آشکار ادامه دهند، در نهایت خاورمیانه به منطقه ای تبدیل شود که آمریکا را به این نتیجه برساند که هزینه ماندن در منطقه بیش از فایده اش است و لذا به حضور نظامی خود پایان دهد.

از این رو ایران به حملات موشکی به پایگاههای آمریکا و حمایت از اعتراضات مردمی که خواهان خروج نیروهای آمریکایی هستند ادامه می دهد.

توافقی که پایان حضور نظامی آمریکا در عراق را رقم زند، از نظر بسیاری در تهران گامی در جهت صحیح است.

*منبع: بی بی سی

نیروهای آمریکایی از عراق خارج نمی شوند، حضورشان با نامی دیگر ادامه می یابد

نخست وزیر عراق و رئیس جمهور آمریکا این هفته اعلام کردند که واشنگتن به مأموریت رزمی نیروهایش در عراق تا پایان امسال خاتمه می دهد، اما این سربازان به خانه برنخواهند گشت و انتظار می رود که بسیاری از این 2500 نیرو با هدف «آموزش و مشاوره» در کشور باقی بمانند

آمریکا و عراق ماه آوریل در بیانیه ای مشترک گفته بودند که به مأموریت رزمی نیروهای آمریکایی پایان می دهند، اما زمان پایان این مأموریت مشخص نبود. در اعلامیه اخیر، زمان خروج آمریکایی ها مشخص شده است و به نظر می رسد که این کار با هدف افزایش شانس موفقیت کاظمی در انتخابات پارلمانی ماه اکتبر صورت گرفته باشد. وی در داخل کشور با تقاضای زیادی برای خروج نیروهای آمریکایی روبرو است، اما برای حفظ سلطه خود به حمایت واشنگتن وابسته می باشد

بسیاری از گروههای شبه نظامی که وی می کوشد آنان را تحت کنترل درآورد، در ابتدا برای مبارزه با داعش شکل گرفتند. حشد شعبی که بسیاری از مبارزین آن شیعه هستند، توسط آمریکا و ایران در جنگ با داعش حمایت می شدند. اگر «پل برمر» و پنتاگون آن تصمیم احمقانه را برای انحلال ارتش عراق در پی حمله آمریکا به آن کشور در سال 2003 نگرفته بودند، عراق همچنان دارای ارتشی قوی و منظم بود و بسیج این شبه نظامیان لازم نمی شد

مسئولیت بی ثباتی و ضعف عملکرد ساختارهای دولتی در عراق بر عهده آمریکا است و کمک 155 میلیون دلاری آمریکا به عراق، به طور ضمنی این موضوع را تأیید می کند

اما تغییر نام هدف حضور نظامیان آمریکایی در عراق، به نظر می رسد تأثیری بر حملاتی که از طرف شبه نظامیان به آنها می شود نداشته باشد. گروههای شبه نظامی عراقی مصمم به بیرون راندن نیروهای آمریکایی از کشور هستند و دیگر حتی دستورات تهران را نادیده می گیرند. در پی ترور قاسم سلیمانی، کنترل ایران بر گروههای شبه نظامی عراقی کم شده است و شاهد بودیم که حملات به نیروهای آمریکایی در زمانی که تهران و واشنگتن در تلاش برای مذاکره و بازگشت به برجام بودند، افزایش یافت

مردم آمریکا ترجیح می دهند که مقامات، هزینه شرکت در جنگ های برون مرزی را صرف سرمایه گذاری در داخل کشور کنند؛ اما مقامات آمریکایی برخلاف خواست مردم، بدنبال راههایی برای ادامه مأموریت سربازان کشور هستند.

در تظاهرات سراسری عراق که از اکتبر 2019 آغاز شد، مردم در کنار شعار علیه فساد دولتی، خواهان پایان بخشی به مداخله ایران و آمریکا شدند. در نتیجه نیروهای آمریکایی حتی اگر در قالب مأموریت آموزشی و مشورتی در عراق نگه داشته شوند، همچنان هدف حمله قرار خواهند گرفت

*منبع: responsiblestatecraft

چرا عراق و آمریکا یکدیگر را رها نمی کنند

این هفته مقامات عراق و آمریکا بر پایان مأموریت رزمی نیروهای آمریکایی تا پایان امسال توافق کردند. این تصمیم توسط بایدن و نخست وزیر عراق بعد از دیداری که روز دوشنبه در واشنگتن داشتند گرفته شد

در بیانیه ای که طرفین به طور مشترک اعلام کردند «روابط امنیتی جای خود را به آموزش، مشاوره و اشتراک گذاری اطلاعات خواهد داد؛ به این ترتیب نیروهای آمریکایی تا 31 دسامبر دیگر نقش رزمی در عراق ایفا نخواهند کرد»

عراقی های خشمگین

این توافق برای ناظران شگفت آور نبود، زیرا در نتیجه رویدادهای ژانویه 2020 احتمال چنین امری می رفت

روز سوم ژانویه آن سال، قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس در حمله هوایی آمریکا به فرودگاه بغداد کشته شدند.

خشمی که این ترور غیرقانونی در عراق ایجاد کرد، باعث شد که سیاستمداران کشور، رأی به خروج سربازان آمریکایی از خاک عراق دهند. این تصمیمِ رؤسای جمهور دو کشور، نتیجه رأی غیرالزام آور آن روز پارلمان عراق است

اما علیرغم جنجالی که این تصمیم ایجاد کرده است، این خروج با تجربه اخیر افغانستان فرق دارد و اینگونه نیست که کل نیروهای امریکایی یکباره عراق را ترک کنند.

نمایش دیپلماتیک

نیویورک تایمز توافق جدید دو کشور را «تئاتری دیپلماتیک» توصیف کرد و صابرین نیوز کانال تلگرامی مرتبط به حشد شعبی با خشم نوشت «هیچ سرباز آمریکایی از کشور خارج نخواهد شد و تنها عنوان آنها روی کاغذ عوض می شود». صابرین همچنین در پیام هایی اعلام کرد که به جنگ با نیروهای آمریکایی ادامه می دهد

اما این تئاتر برای چیست؟ به احتمال زیاد برای اینکه همه صاحبان قدرت در عراق لزوم حضور آمریکا را در کشور حس می کنند اما معتقدند که نباید در مورد آن علنی صحبت کرد

به گفته «رناد منصور» متخصص امور عراق در چاتم هاوس، «اغلب رهبران عراقی از جمله آنانکه علنی در این مورد صحبت نمی کنند، اهمیت حضور آمریکا در عراق را می دانند». وی با اشاره به رهبران گروههای شبه نظامی مورد حمایت ایران که گمان می رود پشت حملات پهپادی به پایگاههای آمریکا باشند، افزود «تعداد کمی از رهبران عراق از جمله رهبران برخی از گروههای مسلح، خواهان خروج کامل امریکا و قطع روابط با آن کشور هستند»

منصور تأیید کرد که حضور آمریکا به تمام نمایندگان دولت های غربی حس امنیت و دلگرمی می دهد؛ لذا اگر آمریکا عراق را ترک کند، ممکن است سایر کشورها از جمله انگلیس و آلمان نیز از این اقدام تبعیت کنند و اگر این اتفاق افتد، درهای عراق به روی جهان خارج بسته می شود

این چیزی است که حتی ایران نمی خواهد؛ ایران از داشتن همسایه ای که درهایش به روی جهان باز است سود می برد؛ چراکه خود بر اثر تحریم ها مطرود شده و با جامعه جهانی ارتباط چندانی ندارد

بدون نیروهای رزمی

به گفته یکی از مقامات ارشد دولت عراق «نیروهای آمریکایی در برابر ایران موازنه ایجاد کرده و جاه طلبی های این کشور را مهار می کنند». سیستم سیاسی عراق بین سه گروه جمعیتی اصلی یعنی شیعیان، سنی ها و کردها تعادل ایجاد کرده است. اگر نیروهای آمریکایی خارج شوند، سنی ها و کردها نگران خواهند شد که نکند شیعیانِ مورد حمایت ایران، خلأ امنیتی ایجاد شده را پر کنند

در بیانیه ای که صادر شد، کاظمی گفت که عراق دیگر به نیروهای رزمی نیاز ندارد. اما به گفته این مقام ارشد دولت، در عمل ما هنوز به نیروهای آمریکایی به ویژه وقتی صحبت از هواپیماهای جنگی و پوشش هوایی می شود، نیاز داریم. نیروی هوایی عراق ضعیف است و در برابر حملات پهپادی خارجی آسیب پذیر است؛ همچنین در انجام حملات هوایی علیه داعش مشکل دارد. علاوه بر اینها ارتش عراق به اطلاعاتی که آمریکا در مورد تروریست های داعش در اختیارش می گذارد، نیاز دارد

به گفته این مقام ارشد، شاید از همه اینها مهمتر مسئله آموزش باشد «ما نیاز داریم که مطمئن شویم ارتشمان هوادار هیچیک از احزاب و گروههای داخلی و خارجی نیست و قوی و حرفه ای است. اگر توانایی ارتش کم شود، این امر به نفع شبه نظامیان وفادار به ایران خواهد شد»

بهترین رویکرد

در مورد آمریکا، خروج کامل به منافع این کشور آسیب می رساند. تحلیلگرانِ یک سازمان تحقیقاتی در کالیفرنیا ماه می 2020 گزارشی منتشر کردند و به بررسی گزینه های پیش روی این کشور در عراق پرداختند. این محققان پس از بررسی احتمالات مختلف از جمله خروج کامل به این نتیجه رسیدند که بهترین واکنش برای آمریکا، حفظ شماری از نیروها برای مشاوره و آموزش است

در این گزارش آمده است «حمایت از عراقِ باثبات و دوست، به نفع آمریکا است؛ حضور طولانی در آن کشور، نفوذ آمریکا در عراق را حفظ می کند و سبب کمرنگ شدن حضور ایران و روسیه و سایر کشورهای شرور می شود»

نیروهای آمریکایی از سال 2003 در عراق بودند؛ آن زمان حدود 125,000 سرباز آمریکایی برای از بین بردن سلاح های کشتار جمعی روانه عراق شدند و حمله آنها به سرنگونی حکومت دیکتاتوری صدام منجر شد

انتقال سالانه

بعد از آنکه اوباما سال 2009 با وعده خروج از عراق به ریاست جمهوری رسید، شمار نیروها به تدریج کاهش پیدا کرد و سالها است که نیروهای آمریکایی دارند از نقش رزمی به نقش مشاوره، تغییر نقش می دهند

با ظهور داعش در سال 2014 نیاز عراق به کمک نظامی آمریکا دوباره افزایش یافت. ارتش عراق و نیروهای کرد که در ابتدای حمله داعش توان دفاعی کافی نداشتند، برای دفع تندروها به شدت به حملات هوایی آمریکا وابسته بودند. در ان زمان حدود 5000 سرباز آمریکایی در عراق حضور داشتند. حالا تندروهای داعش شکست خورده اند و لذا شمار نیروهای آمریکایی بار دیگر رو به کاهش تدریجی گذاشته است. سال گذشته ترامپ تعداد سربازان را به 2500 تن کاهش داد

در مورد عراقی های معمولی، توافق دوشنبه آمریکا و عراق بعید است تغییری در زندگی آنها ایجاد کند. ایست های بازرسی آمریکایی ها مدتها است که دیگر وجود ندارد و ایست ها بیشتر توسط عراقی ها (اعم از سربازان ارتش یا نیروهای حشد) اداره می شود. به جز شنیدن اخباری پیرامون پهپادها و حملات هوایی آمریکا، مردم معمولی سالها است که یک سرباز آمریکایی را از نزدیک ندیده اند

*منبع: دویچه وله

مترجم: فاطمه رادمهر