twitter share facebook share ۱۴۰۰ مهر ۲۸ 1203

از زمان روی کار آمدن ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در ماه اوت، دولت وی شرکت در مذاکراتِ ازسرگیری توافق هسته ای را به تعویق انداخته است. پایتخت های غربی امیدوار بودند که تهران پس از انتخابات به مذاکرات وین بازگردد اما دولت جدید ایران به بهانه رایزنی های داخلی و بازبینی روندی که مذاکرات داشته، شرکت در مذاکرات را به تعویق انداخته است

در نتیجه این امر، روزنامه نگاران و دیپلمات های اروپایی و آمریکایی از مرگ برجام سخن می گویند. در نشستی که هفته گذشته به میزبانی بنیاد کارنگی برگزار شد راب مالی نماینده جو بایدن در امور ایران، از بدبینی خود در خصوص احیای برجام گفت و توضیح داد: «هر روزی که می گذرد و ایرانیان به میز مذاکره باز نمی گردند، به ما این پیغام را می دهند که تیم جدیدی که در ایران بر سر کار آمده آمادگی بازگشت به برجام را ندارد». کلر لجندر سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز به خبرنگاران گفت: «ایران باید تمایل خود را برای بازگشت به میز مذاکره و احیای توافق هسته ای در عمل نشان دهد»

انریکه مورا مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته به تهران سفر کرد. در پی این دیدار یک مقام اتحادیه اروپا از این گفت که ایران هنوز آمادگی از سرگیری مذاکرات وین را ندارد اما افزود که «دولت رئیسی تصمیم گرفته است که به وین بازگردد و مذاکرات را به پایان رساند». روز دوشنبه جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پا را از این فراتر گذاشت و اعلام کرد «نسبت به گذشته خوش بین تر است» و با تجدید مذاکرات برجام «اوضاع بهتر از این می شود»

اما خوش بینی بورل و بدبینی مالی از چه رو است؟ یکی از دلایل این امر، متفاوت بودن اوضاع و احوال در تهران در مقایسه با پایتخت های غربی است؛ به نظر می رسد که بورل درک بهتری از آنچه داخل ایران می گذرد دارد. درحالیکه تأخیر در مذاکرات و تشدید تنش های هسته ای به افزایش وحشت دیلپمات های غربی منجر شده، در ایران تأثیر معکوس داشته است. دولت رئیسی به این نتیجه رسیده است برای آنکه بتواند از جنبه داخلی، مذاکرات موفقیت آمیزی داشته باشد، باید نشان دهد که رویکردش به مذاکرات کاملا با رویکرد دولت قبل متفاوت است

در عین حال بحران های اقتصادی، دولت را ناچار به از سرگیری مذاکرات می کند. گرچه گزارش جدید سازمان برنامه و بودجه نشان می دهد ادامه تحریم ها اقتصاد ایران را وارد بحران های عمیق تری نمی کند و رشد اقتصادی روندی مشابه سال گذشته را خواهد داشت؛ اما از سوی دیگر دولت را با چالش افزایش بی رویه نرخ تورم مواجه می کند و افزایش قیمت ها به ویژه قیمت مواد غذایی به نارضایتی و بروز ناآرامی خواهد انجامید. این گزارش هشدار می دهد که در صورت تداوم تحریم ها، تورم سالانه در مدت پنج سال 65% افزایش می یابد حال آنکه اگر تحریم ها کم شود، تورم در مدت مشابه 25% کاهش پیدا می کند

تفاوت 40 درصدی بین دو سناریو نشان می دهد مقاومت دولت در برابر تحریم ها ممکن است اما رفع تحریم ها به لحاظ سیاسی برای دولت مزایای بسیار بیشتری دارد. علیرضا اشراقی تحلیلگر سیاسی ماه فوریه در مقاله ای از این نوشت که در ایران بر سر حمایت از احیای برجام اجماع وجود دارد و نخبگان با هر گرایش سیاسی بر آن هستند تا فشار اقتصادی را کاهش دهند «خود رئیسی در مراسم تحلیفش بر این دیدگاه تأکید کرد و قول داد با مشارکت هوشمندانه در مذاکرات راهی برای رفع تحریم ها باز کند»

حالا که مزایای اقتصادی مذاکرات و رفع تحریم ها برای ایران به این روشنی است، چرا ایران در بازگشت به میز مذاکره اینقدر تعلل می کند؟ از نظر دولت رئیسی تعلل و حرکت آهسته به سوی میز مذاکره، به معنی هوشمندانه جلوه دادن مشارکت ایران در مذاکرات است. رقیبان سیاسی دولت روحانی از برجام و اجرای نافرجام آن استفاده کردند تا نشان دهند مذاکره کنندگان ایرانی در تعامل با غرب ساده لوحانه رفتار کردند و آنقدر مشتاق انعقاد این توافق بودند که نفهمیدند نمی شود به آمریکا در اجرای تعهداتش اعتماد کرد. آقای خامنه ای در سخنرانی خود که به مناسبت پایان کار دولت روحانی انجام داد خطاب به هیأت دولت وقت گفت که شکست آنها نشان داد «اعتماد به غرب به کشور کمک نمی کند». وی از دولت رئیسی خواست اشتباه مشابهی را تکرار نکند

دیپلمات های ارشد ایران این پیام را دریافت کرده اند. تأخیر در بازگشت به مذاکرات راهی است برای اینکه نشان دهید به غرب باور و اعتمادی ندارید، ضمن اینکه کمک می کند تا برای مذاکرات آمادگی بیشتری داشته باشید

از نظر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا تأخیرهای ایران برای بازگشت به میز مذاکره بدین معنا است که 5+1 به نقطه ای نزدیک می شود که دیگر بازگشت به برجام به خودی خود منفعتی ندارد. تمایل غرب برای احیای برجام رو به کاهش گذاشته است لذا رئیسی نمی تواند برای همیشه مذاکرات را به تأخیر بیاندازد. وی باید به وضوح نشان دهد خواهان احیای برجام است

دولت های غربی در ارزیابی های خود به این نتیجه رسیده اند که ایران می تواند بدون توافق هسته ای زندگی کند و این امر عامل دیگری است که آنان را به سمت بدبینی سوق داده است. درحالیکه تحریم های ثانویه ترامپ سه سالِ سخت را برای ایران رقم زد و میلیون ها ایرانی را به فقر کشاند، اما اقتصاد کشور با تمام مشکلاتی که دارد همچنان به حیات خود ادامه می دهد. ایران یک دهه را زیر شدیدترین تحریم ها بوده و اقتصادش هنوز در مقابل سقوط مقاومت کرده است. رهبران ایران معتقدند که می توانند بحران اقتصادی را مدیریت کنند

اما اینکه بتوانید بدون چیزی زندگی کنید با اینکه خودتان خواهان این وضع باشید فرق می کند. دولت رئیسی می داند که مردم ایران خواهان رفع تحریم ها هستند و دولت می خواهد امیدهای آینده ایران به اقتصادی بهتر و روشن تر را برآورده کند. بنابراین پایتخت های غربی باید نسبت به آینده توافق هسته ای خوش بین باشند

 *منبع: شورای روابط خاارجی اروپا

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما