ایران موفق شده تحریم‌های سخت اقتصادی آمریکا و جهان را پشت سر بگذارد؛ ضمن اینکه واشنگتن و متحدانش بر سر بهترین رویکرد در مذاکره با تهران اختلاف نظر دارند. همچنین تجربه سالیان اخیر نشان داده که تهدیدهای آمریکا مبنی بر استفاده از نیروی نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران، توخالی و بی‌اعتبار است. در کنار این‌ها ایران واکنش آمریکا به سایر تهدیدات جهانی را زیر نظر دارد و با توجه به مشاهدات خود، بر ادامه موضعی که در پیش گرفته مطمئن‌تر می‌شود.
واشنگتن امید داشت که پس از احیای برجام به سراغ موضوعات دیگری همچون برنامه موشکی ایران و نقش این کشور در بحران‌های منطقه برود و با تهران بر سر این مسئله به گفتگو بپردازد. اما موضع سخت ایران در مذاکرات، حتی امید به احیای برجام را کمرنگ کرده است.
گرچه در دور اخیر مذاکرات، نشانه‌های اندکی مبنی بر پیشرفت دیده شد اما دولت بایدن دارد خود را برای تشدید تحریم‌ها آماده می‌کند. تحریم‌های سال‌های اخیر به وضوح اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش تولید ناخالص داخلی، کاهش ارزش پول ملی و افزایش بیکاری شده است. با این وجود حکومت ایران معتقد است که می‌تواند تحریم‌ها را پشت سر بگذارد و به پیشرفت در زمینه موشک‌های بالستیک و برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد. خرید نفت و گاز ایران توسط چین و ونزوئلا و قرارداد 400 میلیارد دلاری که برای سرمایه گذاری اقتصادی چین در ایران بین دو کشور بسته شده و فروش نفت با نرخ پایین‌تر، برای ایران امکان دور زدن تحریم‌ها را فراهم کرده است.
مشکلات اقتصادی دهه گذشته باعث شده که مردم ایران بارها برای اعتراض به خیابان‌ها بیایند اما با سرکوب مواجه شوند. این امر نشان می‌دهد که چرا علیرغم نارضایتی عمومی گسترده و عمیق از دولت، حکومت همچنان سرپا است و قدرت را در دست دارد.
در همین حال اختلافات آمریکا با متحدان منطقه‌ای خود بر سر اینکه نحوه رویکرد این کشور در مذاکرات هسته‌ای چگونه باید باشد، باعث شده است که واشنگتن نتواند در این مذاکرات، باقدرت موضع واحدی اتخاذ کند.
اسرائیل معتقد است که برجام جلوی دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را نمی‌گیرد؛ بنابراین مخالف تلاش‌های آمریکا برای احیای آن است. این امر باعث بروز تنش بین واشنگتن و تل‌آویو شده است؛ اسرائیل نگران است که آمریکا در میانه مذاکرات هسته‌ای، با لغو برخی تحریم‌ها موافقت کند و این مسئله پول بیشتری در اختیار ایران برای انجام حمله به اسرائیل قرار دهد.
از آن سو کشورهای عرب سنی همچون عربستان و امارات شک دارند که آمریکا از آنان در برابر تجاوزات ایران محافظت کند؛ از این رو به‌طور جداگانه تماس‌هایی با تهران برقرار کرده‌اند تا تنش‌های خود را با این کشور کاهش دهند.
نکته دیگر این است که تهران تهدیدهای آمریکا برای توسل به اقدام نظامی جهت جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح اتمی را پوچ و بی‌اعتبار می‌داند.
جو بایدن رئیس جمهور آمریکا گفته است که اجازه هسته‌ای شدن را به ایران نمی‌دهد و در صورت بی‌ثمر ماندن مذاکرات، ممکن است به اقدام نظامی متوسل شود. اما از وقتی برنامه هسته‌ای ایران به معضلی برای جهان تبدیل شده و علیرغم پیشرفتی که تهران در این زمینه کرده است، هیچ‌کدام از رؤسای جمهور آمریکا دست به اقدام نظامی نزده‌اند.
مطمئنا مقامات نظامی آمریکا و اسرائیل در روزهای اخیر درباره آماده سازی خود برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران در صورت شکست دیپلماسی صحبت کرده‌اند. با این وجود تهران از طریق گزارش روزنامه نیویورک تایمز مطع شده که مقامات آمریکا در خواست اسرائیل را برای تحویل سریع‌تر هواپیماهای سوخت‌رسان رد کرده‌اند تا از ماجراجویی این کشور جلوگیری کنند. همچنین حرف‌هایی که امریکا برای جلوگیری از هسته‌ای شدن کره شمالی زد و ناکامی‌اش در این هدف، تهران را نسبت به درستی تهدیدهای ایالات متحده نامطمئن کرده است.
در نهایت تهران واکنش‌های منفعلانه آمریکا و غرب را به تحرکات روسیه در امتداد مرز اکراین می‌بیند و دلایل بیشتری برای اطمینان خاطر پیدا می‌کند.
بایدن با آگاهی از خستگی مردم آمریکا از جنگ، قاطعانه اعلام کرد که در پاسخ به تهاجم روسیه به اکراین از ارتش استفاده نمی‌کند بلکه اسلحه و مهمات به اکراین می‌فرستد. وی همچنین به ولادیمیر پوتین تلفنی هشدار داد که در صورت حمله روسیه، این کشور را تحریم خواهد کرد.
تهران درباره برنامه هسته‌ای خود در خلأ تصمیم نمی‌گیرد بلکه موضع سرسخت این کشور در مذاکرات وین نشان‌دهنده این است که اطمینان دارد می‌تواند تحریم‌ها را پشت سر بگذارد و البته تردید دارد که مذاکرات منجر به نتیجه‌ای جدی شود. از ان سو به‌نظر نمی‌رسد که دولت بایدن هم کاری برای تغییر این محاسبات انجام دهد.
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments