رسانه های جهان در مورد توافق ایران و عربستان چه می گویند؟

تجدید رابطه بین ایران و عربستان

ایران و عربستان روز جمعه توافق کردند تا پس از هفت سال تنش، روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارت های خود را بازگشایی کنند. این پیشرفت دیپلماتیک که با میانجیگری چین انجام شد، احتمال درگیری بین کشورهای منطقه –چه مستقیم و چه از طریق گروههای نیابتی- را کاهش می دهد

این توافق که در پکن انجام شد، پیروزی دیپلماتیک بزرگی برای چین است؛ به خصوص که کشورهای عربی خلیج فارس تصور می کنند آمریکا به آرامی دارد از خاورمیانه خارج می شود و چین با این اقدام خود نشان داد که می تواند با موفقیت جای خالی آمریکا را پر کند. توافق همچنین در شرایطی انجام شد که دیپلمات ها تلاش می کنند به جنگ طولانی مدت یمن –که ایران و عربستان در آن درگیر هستند- پایان دهند

تنش ها بین ایران و عربستان بالا بوده است. سعودی سال 2016 پس از حمله معترضان ایرانی به ساختمان های دیپلماتیک این کشور، روابط خود را با ایران قطع کرد. این اعتراضات در پی اعدام باقر النمر روحانی شیعه عربستانی انجام شد

این اعدام درحالی انجام شد که بن سلمان شروع به تمهید مقدمات ولایتعهدی خود کرده بود. وی در مقطعی آقای خامنه ای را با آدولف هیتلر مقایسه کرد و ایران را تهدید به حمله نمود

پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای در سال 2018 تنش ها در سراسر خاورمیانه افزایش یافت. ایران به انجام یکسری حملات –از جمله به تأسیسات نفتی عربستان- متهم شد

به گفته کریستین اولریشسن محقق مؤسسه بیکر، عربستان زمانی با ایران به توافق رسید که دید توافق مشابهی بین امارات و ایران انجام شده است

اولریشسن افزود: «اکنون بن سلمان بر پروژه های متعدد و بزرگ خود متمرکز است و بدنبال آن است که از جنگ یمن خلاص شود. او می داند که بی ثباتی می تواند آسیب زیادی به برنامه هایش وارد کند»

روشن نیست که آمریکا این توافق را که با میانجیرگی چین بدست آمده، چگونه تفسیر می کند. ایالات متحده مدتها تضمین کننده امنیت انرژی در خاورمیانه بود اما پس از خروج این کشور از افغانستان و آشفتگی و هرج و مرجی که به هنگام این خروج شاهد بودیم، رهبران منطقه نیست به مقاصد و برنامه های واشنگتن محتاط شدند

*منبع: کریستین ساینس مانیتور

توافق ایران و عربستان بر چه کشورهایی تأثیر خواهد گذاشت

توافق بین ایران و عربستان برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک، تأثیرات گسترده ای در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن دارد و احتمال درگیری مسلحانه بین کشورهای منطقه را کاهش می دهد

در اینجا نگاهی انداخته ایم به برخی از کشورهایی که ممکن است تحت تأثیر این قرارداد قراربگیرند:

-یمن: عربستان و ایران چندین سال است که درگیر جنگ یمن هستند. عربستان سال 2015 وارد این جنگ شد و از دولت تبعیدی یمن حمایت کرد؛ در مقابل هم ایران از حوثی ها که سال 2014 صنعا را تصرف کردند، حمایت کرده است. دیپلمات ها بدنبال راهی برای پایان دادن به این درگیری هستند؛ جنگی که یکی از بدترین فجایع انسانی را در جهان به بار اورده و به جنگ نیابتی ایران و عربستان تبدیل شده است. توافق عربستان و ایران می تواند به تلاش ها برای پایان دادن به جنگ یمن کمک کند

-لبنان: ایران مدتهاست که از شبه نظامیان شیعه حزب الله حمایت می کند؛ درحالی که عربستان حامی سیاستمداران سنی این کشور است. کاهش تنش ها بین ریاض و تهران می تواند منجر به فشار این دو کشور بر حامیان خود برای آشتی سیاسی در لبنان شود

-سوریه: در جنگ داخلی سوریه ایران حامی بشار اسد بوده و عربستان از مخالفان اسد حمایت کرده است اما در ماههای اخیر به ویژه پس از زلزله ویرانگر سوریه و ترکیه، کشورهای عرب به اسد نزدیک تر شده اند. توافق دیپلماتیک روز جمعه می تواند تعامل ریاض با اسد را محتمل تر کرده و حکومت سوریه را بیشتر تقویت کند

-اسرائیل: نتانیاهو نخست وزیر اسراییل بدنبال عادی سازی رابطه با عربستان است اما توافق سعودی و ایران این موضوع را پیچیده تر می کند. اگر اسراییل تصمیم به حمله نظامی به تأسیسات هسته ای ایران بگیرد، توافق اخیر می تواند باعث شود که تل آویو احساس تنهایی بیشتری کند؛ به خصوص که امارات نیز –که با اسرییل توافق عادی سازی امضا کرده- پیش از عربستان درپی کاهش تنش با ایران بر امده است

-ایران: ایران با تحریم های گسترده بین المللی روبرو است و در زمینه مذاکرات هسته ای نیز به بن بست خورده است. توافق عربستان و ایران می تواند راههای جدیدی را برای دور زدن تحریم ها پیش روی ایران بگذارد. ایران در حال حاضر روابط خود را با روسیه عمیق تر کرده و مسکو را در جنگ با اوکراین به پهپاد مسلح کرده است

-عربستان: محمد بن سلمان ولیعهد سعودی می خواهد دهها میلیارد دلار صرف پروژه های بزرگ خود کند تا پادشاهی را از وابستگی به نفت برهاند. نگرانی در مورد حملات فرامرزی، در موفقیت این پروژه ها تردید ایجاد خواهد کرد

-آمریکا: دولت بایدن تأکید دارد که همیشه حامی هر اقدامی است که به کاهش تنش در خاورمیانه کمک می کند؛ از جمله این اقدامات احیای روابط ایران و عربستان است. اما مقامات ایالات متحده در مورد توافق اخیر گفته اند که نسبت به پایبند بودن ایران به تعهداتش تردید دارند. نقش میانجیگری چین نیز برای آمریکا نگران کننده است زیرا واشنگتن این اقدام را در راستای نبرد خود با پکن بر سر افزایش نفوذ در منطقه می بیند

*منبع: آسوشیتدپرس

نقش چین در توافق ایران و عربستان، آمریکا را غافلگیر کرد

توافق غافلگیر کننده ایران و عربستان برای احیای روابط دیپلماتیک، برای آمریکا از دو جهت مایه خرسندی است: نخست افزایش احتمال مهار برنامه هسته ای و دوم تحکیم آتش بس در یمن

اما در عین حال این توافق از یک جهت مایه نگرانی مقامات آمریکا شده است: نقش چین به عنوان میانجی توافق در منطقه ای که از دیرباز منطقه نفوذ آمریکا بوده است

این قرارداد پس از چهار روز گفتگوی مخفی بین رقیبان منطقه ای امضا شد. جان کربی سخنگوی کاخ سفید روز جمعه گفت با وجودی که واشنگتن در توافق دخالت مستقیم نداشته ولی مقامات سعودی آمریکا را در جریان مذاکرات با ایران گذاشته بودند

روابط آمریکا و چین بر سر موضوعات مختلفی از تجارت گرفته تا جاسوسی، پرتنش است و این دو قدرت روز به روز بیشتر برای کسب نفوذ در نقاط مختلف جهان باهم رقابت می کنند

به نظر می رسد کربی سعی داشت نقش چین در توافق روز جمعه را کم اهمیت جلوه دهد و در عوض فشارهای داخلی و خارجی از جمله بازدارندگی عربستان در برابر حملات ایران را دلیل اصلی امدن ایران به پای میز مذاکره بداند

اما جفری فلتمن مقام ارشد سابق آمریکا در سازمان ملل معتقد است که مهمترین جنبه توافق، نه بازگشایی سفارتخانه ها پس از شش سال، که نقش چین است

به گفته فلتمن: «این نقش آفرینی، سیلی محکمی به دولت بایدن است و نشان می دهد که چین در جهان چه قدرتی پیدا کرده است»

برایان کاتولیس عضو مؤسسه خاورمیانه می گوید این توافق مسیر جدیدی را پیش روی آمریکا و اسرائیل برای احیای مذاکرات هسته ای می گشاید. «عربستان به شدت نگران برنامه هسته ای ایران است. اگر قرار باشد این توافق بین ایران و سعودی تأثیرگذار باشد، باید در ضمن آن به نگرانی های مربوط به برنامه هسته ای ایران رسیدگی شود»

این توافق همچنین سبب افزایش امیدواری ها نسبت به ایجاد صلحی پایدار در یمن شده است

آتش بسی که آوریل گذشته با میانجیگری سازمان ملل برقرار شد، علیرغم پایان مدت آن، بدون توافق طرفین تا حد زیادی برقرار مانده است

به گفته جرالد فیرستاین سفیر سابق آمریکا در یمن «ریاض بدون دریافت امتیازی با ایران توافق نمی کرد؛ حالا این امتیاز می تواند یمن باشد یا موضوعی سخت تر و مهمتر»

دانیل راسل دیپلمات ارشد آمریکا در امور شرق اسیا در دوران اوباما معتقد است که دخالت چین به عنوان میانجی توافق می تواند پیامدهای مهمی برای واشنگتن داشته باشد

به گفته راسل، غیرعادی است که چین به تنهایی در مناقشه ای که خود طرف آن نیست، به عنوان میانجی وارد شود. «آیا در آینده شاهد رخدادهای دیگری خواهیم بود؟ مثلا آیا این توافق می تواند مقدمه ای برای میانجیگری چین بین روسیه و اوکراین باشد؟»

به عقیده نایسان رفعتی تحلیلگر ارشد ایران در گروه بین المللی بحران، نتیجه این توافق برای آمریکا خوب نیست. «وقوع توافق در زمانی که واشنگتن و شریکان غربی اش فشارها علیه جمهوری اسلامی را افزایش داده اند، این باور را در تهران ایجاد می کند که می تواند انزوای خود را بشکند و از رابطه اش با قدرت های بزرگ سود ببرد»

اما دخالت چین تردیدهایی را در واشنگتن بابت انگیزه های پکن ایجاد کرده است

مایکل مک کال نماینده جمهوری خواه کنگره در این خصوص گفت: «نمی توان به چین به عنوان یک میانجی منصف و بی طرف اعتماد کرد»

جان آلترمن عضو مرکز مطالعات استراتژیک واشنگتن نیز افزود: «نقش آفرینی پکن در این توافق به افزایش نفوذ و قدرت این کشور انجامیده و نقش آمریکا را در اذهان جهانیان کمرنگ تر می کند. پیامی که چین ارسال می کند این است که در حالی که آمریکا قدرت نظامی برتر در خلیج فارس است، چین حضور قدرتمند دیپلماتیک خود را افزایش می دهد»

*منبع: رویترز

میانجیگری چین رخدادی که بیش از توافق توجه آمریکا را به خود جلب کرد

دیدن دو دشمن دیرینه در کنار هم به اندازه کافی شگفت انگیز بود. 10 مارس مشاوران امنیت ملی ایران و عربستان توافق کردند که روابط دیپلماتیک خود را پس از وقفه هفت ساله به حالت قبل برگردانند اما چیزی که در این توافق بیش از همه نگاهها را به خود جلب کرد محل توافق بود؛ پکن. در تصاویر مخابره شده، دیپلمات ارشد چین -کشوری که تاکنون نقش مهمی در دیپلماسی آشفته خاورمیانه نداشته- بین مقام های ایران و عربستان نشسته است

به این ترتیب می بینیم کشوری که همیشه نگاهی اقتصادی به خاورمیانه داشت، حالا وارد سیاست شده است

در این توافق، دو کشور فرصت دارند تا ظرف دو ماه سفارت های خود را بازگشایی کرده و روابط را از سر بگیرند. البته در خاورمیانه ممکن است حرف و عمل مطابق نباشد و رویدادهای غیرمترقبه جریان امور را از مسیر خود خارج کند. حتی اگر توافق عملی شود، تحولی اساسی در رویکرد ایران و عربستان نسبت به یکدیگر ایجاد نخواهد شد

اولویت عربستان بیرون رفتن از جنگ یمن است. با گذشت هشت سال از جنگ و صدها هزار کشته، حوثی ها بخش اعظم یمن را در کنترل خود دارند و به ایران نزدیک تر از همیشه شده اند

سعودی ها می خواهند با حوثی ها به توافقی برسند که در ازای پایان یافتن حملات موشکی و پهپادی فرامرزی حوثی ها، به این گروه اجازه داده شود در قدرت باقی بمانند. سعودی ها از ایران می خواهند که حوثی ها را به پذیرش توافق وادار کند؛ چنین توافقی به طور کامل به درگیری های یمن پایان نمی دهد اما این امکان را برای عربستان فراهم می کند که پای خود را از جنگ بیرون بکشد

توافق سعودی و ایران همچنین می تواند پیامدهایی برای شبکه تلویزیون ایران اینترنشنال داشته باشد. این شبکه سال 2017 در لندن تأسیس شد و دیدگاه شدید انتقادی از نظام جمهوری اسلامی دارد. رئیسان شبکه هرگونه ارتباط مستقیم با دولت عربستان را رد می کنند ولی ایران همواره از عربستان خواسته تا جلوی این شبکه را بگیرد

با شروع اعتراضات ایران در ماه سپتامبر، طرح این خواسته از سوی مقامات ایران بیشتر شد. جمهوری اسلامی شروع به تهدید روزنامه نگاران شاغل در این شبکه کرد و در جریان این رخداد، پلیس بریتانیا مجبور شد از شبکه محافظت شبانه روزی کند

این اتفاقات نشان می دهد که ایران وعربستان وارد رابطه ای دوستانه نخواهند شد. اختلافات ایدئولوژیک دو کشور به انقلاب اسلامی سال 1979 برمی گردد؛ ضمن اینکه سعودی ها همچنان نگران برنامه هسته ای و موشکی بالستیک ایران و شبه نظامیان نیابتی ان در کشورهای عربی باقی خواهند ماند. ایران نیز به نوبه خود همچنان دست عربستان را در ناآرامی های داخلی خود خواهد دید

ولی توافق احتمال تشدید جنگ سرد را کاهش می دهد. امارات متحده نیز به نتیجه مشابهی با عربستان رسیده است؛ این کشور روابط خود با ایران را سال گذشته به طور کامل احیا کرد. پس از حملات پهپادی سال گذشته به ابوظبی، امارات نگران شد که ایران در تلافی حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته ای اش، این کشور را هدف قرار دهد

توافق اخیر نشان دهنده تغییری مهم در نقش چین است. سال 2021 آقای وانگ طرحی پنج ماده ای را برای صلح در خاورمیانه پیشنهاد داد که مملو از شعارهای توخالی و پیش پا افتاده همچون «حمایت از احترام متقابل» و «حمایت از برابری و عدالت» بود. ولی با این توافق، چین نشان داد که می کوشد نقش عملی تری ایفا کند

پیشتر اقدامات میانجیگرانه و دیپلماتیک نه در چین که در عراق و عمان با تشویق آمریکا انجام می شد اما چین با ورود خود کمک کرد که این تلاش ها به خط پایان برسد. حال باید دید که آیا این کشور می تواند بار دیگر چنین نقشی را تکرار کند. به تازگی چین وارد مناقشه بین اسرائیل و فلسطینیان شده است ولی کسی انتظار ندارد که این مداخله به نتیجه ای ملموس برسد

هم ایران و هم عربستان دلایل خوبی برای پذیرش میانجیگری چین دارند. سال 2021 ایرانیان طرح مشارکت استراتژیک 25 ساله را با چین امضا کردند. ابراهیم رئیسی از مردم ایران می خواهد روابط اقتصادی با شرق را جایگزین مناسبی برای رابطه با غرب بدانند. در مورد سعودی ها انها ماه دسامبر میزبان شی جین پینگ بودند. چین بزرگترین شریک تجاری سعودی و بزرگترین خریدار نفت جهان است. پس از دو سال روابط سرد عربستان با بایدن، پادشاهی مایل بود به امریکا یاداوری کند که عربستان دوستان قدرتمند دیگری نیز دارد

به این ترتیب بدون اینکه تغییری در مشکلات اساسی فیمابین حاصل شده باشد، همه طرف ها می توانند مقداری از امضای توافق سود ببرند: عربستان می تواند تنش ها را با همسایه خود کاهش دهد؛ ایران می تواند نشان دهد که اهل دیپلماسی است و چین می تواند مدعی شود که یک پیروزی دیپلماتیک بدست آورده است

منبع: اکونومیست

مترجم: فاطمه رادمهر