تغییرات قضائی که به تصویب پارلمان اسرائیل رسید، چیزی است که باید مورد حمایت لیبرال ها و طرفداران دموکراسی در سراسر جهان قرار می گرفت
اسرائیل قدرت قضات دیوان عالی را کاهش داد؛ این قضات پیشتر می توانستند با استفاده از معیار مبهم «معقول و منصفانه بودن» جلوی برخی از سیاست های هیأت وزیران را بگیرند. به این ترتیب با تغییر اعمال شده، در آینده رهبران منتخب قدرت بیشتری خواهند داشت و قدرت قضات غیرمنتخب محدودتر خواهد شد
اما نتیجه برعکس شد و بسیاری از ترقی خواهان، میانه روها و حتی محافظه کاران در اسرائیل و دیگر کشورها، نسبت به این تغییر واکنش شدیدی نشان دادند. این واکنش از آنجا ناشی می شود که بسیاری نگران هستند اسرائیل از کشوری دموکرات به کشوری غیردموکراتیک تبدیل گردد
دولت نتانیاهو راستگراترین دولت در تاریخ 75 ساله اسرائیل است. وقتی چنین دولتی از نظارت قضات رها شود، این توانایی را خواهد داشت که اسرائیل را به سمت تبدیل شدن به یک کشور محافظه کار مذهبی سوق دهد. چنین روندی پیامدهایی دارد که از جمله آن افزایش درگیری بین اسرائیلی ها و فلسطینیان است
نگرانی منتقدان نتانیاهو را می توان در این چند مورد خلاصه کرد:
-ساخت شهرک های بیشتر در کرانه باختری از جمله در زمین های فلسطینیان و غیرممکن شدن صلح
-ایجاد جامعه ای دوپاره با افزایش قدرت یهودیان افراطی ارتدکس
-انتصاب مقامات فاسد در رده های بالا توسط نتانیاهو؛ درگیری اخیر بین دیوان عالی و دولت، تاحدودی از اینجا نشأت گرفت که نتانیاهو می خواست آریه دری –یکی از نزدیکان و متحدان خود را که به دریافت رشوه محکوم شده است- به عنوان وزیر منصوب کند
-فرار شخص نتانیاهو از محاکمه به اتهام فساد
-هزاران نفر از نیروی ذخیره نظامی اسرائیل تهدید کرده اند که به دلیل تغییر اعمال شده در دیوان عالی قضات، از آموزش و خدمت خودداری خواهند کرد؛ این امر به تضعیف امنیت ملی می انجامد
ما اکنون شاهد شکافی گسترده بین اسرائیلی های لیبرال و سکولار که خواهان کشوری کثرت گرا با جامعه ای باز و اهل مدارا هستند و نیروهای محافظه کار مذهبی و راستگرا که در دولت نتانیاهو حضور دارند، هستیم
دیوان عالی اسرائیل نهادی مهم است زیرا این کشور قانون اساسی ندارد. در کشورهایی که قانون اساسی دارند، این قانون می تواند اختیارات دولت منتخب را محدود کند و برای مثال اگر دولت تلاش داشت تا برای باقی ماندن در قدرت سیستم سیاسی را دستکاری کند، جلوی آن را بگیرد. در اسرائیل دیوان عالی این نقش بازدارندگی را ایفا می کند
تغییر قضایی اخیر، پارادوکس دارد زیرا هم دولت نتانیاهو را تقویت می کند و هم نشانه ضعف سیاسی اوست. او مدتها با انجام چنین اصلاحاتی مخالف بود ولی تسلیم خواست احزاب راست افراطی مذهبی شد زیرا برای باقی ماندن در قدرت و فرار از دادگاه و زندان به اتهام فساد، به حمایت آنها نیاز داشت
به گفته ایزابل کرشنر روزنامه نگار: «اعتراضات گسترده و نافرمانی نظامیان، نتانیاهو را به ضعیف ترین نخست وزیر اسرائیل بدل کرده است».
با این وجود باقی ماندن او در قدرت، نشان می دهد که احزاب چپ و میانه اسرائیل، از نتانیاهو نیز ضعیف تر هستند
کسب یک پیروزی دیگر برای نتانیاهو اما به چه قیمتی؟
نتانیاهو اعتراضات سراسری را نادیده گرفت و محدودیت های جدیدی را درمقابل قوه قضائیه وضع کرد. حال بسیاری از خود می پرسند آیا آسیبی که با این اقدام به یکپارچگی جامعه اسرائیل وارد شده، قابل رفع است و آیا نتانیاهو می تواند عواقب ایجاد دودستگی و رویارویی بین جامعه اسرائیل را مدیریت کند؟
در آخرین لحظات قبل از رأی گیری، نمایندگان اپوزیسیون بر سر نتانیاهو و متحدانش فریاد می زدند و به آنها هشدار می دادند که دارند اسرائیل را به سمت نابودی می کشانند؛ آنها می گفتند: «شما تخریب گر هستید؛ دشمنان اسرائیل»
تصویب این طرح آینده مبهمی را برای اسرائیل رقم زد و نیمی از جامعه را به این فکر واداشت که آیا کشور تحت کنترل ائتلاف محافظه کاران مذهبی و ملی گرایان افراطی، به سمت استبداد مذهبی فروخواهد غلتید؟
یووال نوح هراری نویسنده اسرائیلی می گوید: «این می تواند آخرین روزهای دموکراسی اسرائیل باشد؛ ما ممکن است شاهد ظهور یک دیکتاتوری برتری طلب یهود در اسرائیل باشیم. چنین چیزی نه تنها برای شهروندان اسرائیلی، که برای فلسطینیان، برای تاریخ و سنت یهود و برای کل خاورمیانه خطرناک است»
نتانیاهو در یک سخنرانی تلویزیونی که ساعاتی پس از رأی گیری منتشر شد، این نگرانی ها را بی اساس خواند: «همه ما موافقیم که ما (اسرائیل) باید یک دموکراسی قوی باقی بمانیم و به حمایت از حقوق فردی ادامه دهیم. قوه قضائیه مستقل باقی می ماند و اسرائیل تبدیل به کشوری مذهبی نمی شود»
اما پس از افزایش اعتراضات در بین هزاران نیروی نظامی ذخیره در اسرائیل، سؤالاتی در مورد ثبات و قدرت نیروهای مسلح در بین منتقدان و حامیان این طرح ایجاد شده است؛ ضمن اینکه احتمال بروز آشفتگی های اجتماعی و اقتصادی در این کشور افزایش پیدا کرده است. پس از بروز ناآرامی های گسترده در سراسر کشور در پی تصویب این طرح، رهبران اتحادیه های کارگری نسبت به بروز اعتصابات عمومی هشدار دادند و شرکت های فناوری از این گفتند که ممکن است دفاتر خود را به کشورهایی با اقتصادهای باثبات تر منتقل کنند
در خارج از کشور پس از ابراز نگرانی دولت بایدن، ابهامات بیشتری در مورد آینده اتحاد اسرائیل و آمریکا ایجاد شده است و نارضایتی یهودیان آمریکا در مورد مسیر حرکت دولت اسرائیل افزایش پیدا کرده است
در میان فلسطینیان، ترس از سرعت یافتن شهرک سازی در کرانه باختری و اعمال محدودیت های بیشتر بر اقلیت عرب در اسرائیل افزایش یافته است؛ زیرا که دادگاه عالی در برخی موارد جلوی تندروی دولت در شهرک سازی را می گرفت
نتانیاهو سالها خود را به عنوان چهره ای معرفی می کرد که اسرائیل را از فجایع مختلف نجات داده است؛ ولی اکنون تصویری که از جلسه رأی گیری در مجلس مخابره شد و وزیران کابینه را نشان می داد که در حضور او با یکدیگر به تندی بحث می کنند، سؤالاتی را در مورد قدرت این سیاستمدار کهنه کار بر ایجاد محدودیت و کنترل گروههای راست افراطی در دولت ائتلافی ایجاد کرده است
علیرغم فشارهای زیادِ بایدن و نظر 15 رئیس سابق سازمان امنیت مبنی بر اینکه تصویب این قانون، امنیت اسرائیل را به خطر می اندازد، نتانیاهو به همراهی با شریکان افراطی خود در ائتلاف ادامه داد. واشنگتن سالانه نزدیک به 4 میلیارد دلار به اسرائیل کمک نظامی می کند و حامی این کشور در سازمان ملل متحد است اما قانون جدید چنان نگرانی امریکا را برانگیخته که دو سفیر سابق آمریکا در اسرائیل پیشنهاد کردند «به کمک های نظامی آمریکا پایان داده شود»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما