پیامدهای کم فروشی در جامعه

کم‌فروشی از گناهان نابخشودنی و از مصادیق بی‌عدالتی و ظلم است که به فرموده قرآن موجب ویران شدن شهر و نابود شدن قوم آن می‌شود. در واقع دین اسلام روی مسائل اقتصادی بخصوص نسبت به مفاسد خُرد و کلان در جامعه هشدارهای جدی می‌دهد و می‌فرماید وای به حال کم‌فروشان، آنان که وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می‌گیرند کاملاً حق خود را استیفاء می‌کنند ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می‌دهند در پیمانه و وزن کمتر می‌دهند.

گران‌فروشی و کم‌فروشی از آفت‌های کسب روزی حلال است که بسیاری از اهل بازار ممکن است دانسته یا ندانسته به آن مبتلا شوند. اما کم‌فروشی تنها در حوزه مسایل اقتصادی و مالی خلاصه نمی‌شود. متاسفانه امروز مصادیق کم‌فروشی در همه سطوح کاری دیده می‌شود. کارگرى که از کار خود کم مى‌گذارد، آموزگار و استادى که درست درس نمى‌دهد، کارمندى که به موقع سر کار خود حاضر نمى‌شود و وجدان کاری ندارد، مدیری که با وظایف مدیریتی خود آشنا نیست و مثال‌های فراوان دیگر همه مشمول این حكمند و در عواقب آن سهیمند.

هر فردی که با اداره، مجموعه دولتی یا خصوصی، حتی با شخص دیگری قرارداد می‌بندد، نسبت به برخی وظایف متعهد شده است. به تعبیر دیگر آن فرد بخشی از ساعات روزانه‌اش را در قبال دریافت مبالغی به آن اداره یا شخص فروخته است. پس در نتیجه کم‌کاری در این مدت مصداق کم‌فروشی خواهد بود. متاسفانه این نمونه از کم‌فروشی در بین مردم جامعه ما بیش از هر گناه دیگری رواج دارد و هر کسی به نوعی کم‌فروشی خود را توجیه می‌کند.

غافل از آنکه با رواج کم فروشی در جامعه، اعتماد مردم به یکدیگر سلب شده و در نظام خرید، فروش و قراردادها خسارات جبران ناپذیرى ایجاد خواهد شد، چراکه حق، عدالت، نظم و حساب در همه چیز و همه جا یک اصل اساسى و حیاتى حاکم بر نظام هستى است. بنابراین هر گونه انحراف و تجاوز از این اصل آثار خطرناکی را به دنبال دارد، بخصوص کم‌فروشى سرمایه اعتماد و اطمینان را که رکن مهم مبادلات در جامعه است از بین مى‌برد.

از هم پاشیدن نظام اقتصادی از دیگر پیامدهای کم‌فروشی در جامعه است؛ قرآن کریم در داستان شعیب(ع) آن‌جا که قوم خود را مخاطب ساخته، می‌گوید: «أَوْفُوا الْکَیْلَ وَ لا تَکُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِیمِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»؛ حق پیمانه را ادا کنید و دیگران را به خسارت نیندازید، با ترازوى صحیح وزن کنید، حق مردم را کم نگذارید و در زمین فساد نکنید. به این ترتیب کم‏‌فروشى به هنگام پیمانه و وزن موجب فساد اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.

در پایان لازم به ذکر است که کم فروشان باید منتظر نزول عذاب الهی باشند؛ چنانکه پیامبر اکرم(ص) در این خصوص می‌فرماید: «هیچ قومى عهدشکنى نکردند، مگر این‌که خداوند دشمنانشان را بر آنها مسلط ساخت. هیچ جمعیتى به غیر حکم الهى حکم نکردند، مگر این‌که فقر در میان آنها زیاد شد. در میان هیچ ملتى فحشاء ظاهر نشد، مگر این‌که مرگ و میر در میان آنها فراوان گشت، هیچ گروهى کم‌‏فروشى نکردند، مگر این‌که زراعت آنها از بین رفت و قحطى آنها را فرو گرفت و هیچ قومى زکات را منع نکردند، مگر این‌که باران از آنها قطع شد». بنابراین افزایش میزان فساد، بی‌اعتمادی، فقر، حوادث و بلایا در یک جامعه می‌تواند از نشانه‌های کم‌فروشی و گران‌فروشی در آن جامعه باشد.

*شفقنا/روح الله صداقت