طبق برنامه ریزی ها دولت امارات در نظر دارد تا سال 2020 این کشور را در «بین بهترین کشورهای جهان» قرار بدهد و با افزایش انفجاری موج توریست ها، توسعه کسب و کارهای داخلی و افزایش و ارتقاء شهرت و محبوبیت بین المللی دوبی، این مهم را به انجام برساند
امارات متحده عربی دارای اقتصادی باز است و مازاد تجاری بالایی دارد. تلاشهای حاکمان برای متنوعسازی اقتصاد باعث شده تا سهم نفت و گاز در اقتصاد این کشور به حدود 25 درصد کاهش یابد. از زمان کشف نفت در امارات یعنی حدود 30 سال پیش تاکنون، این کشور از منطقهای محروم و بیابانی، به کشوری ثروتمند و دارای سطح زندگی بالا برای شهروندان اماراتی تبدیل شده است.
امارات از تولید کنندگان نفت و گاز است که از نظر ذخایر اثبات شده در مقام هفتم جهان قرار دارد. اين کشور پس از عربستان سعودی و ایران، سومین اقتصاد منطقه و از نظر درآمد ناخالص ملی در مقام دوم خاورمیانه بعد از قطر قرار گرفته است.
امارات به روایت بانک جهانی 9.2 میلیون نفر جمعیت دارد و وسعت سرزمين آن به 83 هزار کیلومتر مربع می رسد. دولت برای اشتغالزایی و توسعه زیرساختها، هزینههای عمدهای انجام داده و فرصتهای بسیاری را برای فعالیت بخش خصوصی ایجاد کرده است. البته این کشور یکی از صادرکنندهگان عمده گاز در دنیا است و درآمدی معادل نفت از این طریق به دست می آورد. در حال حاضر امارات چهارمین تولیدکننده نفت در سطح منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و پنجمین در عرصه جهانی است.
طبق آمار منتشره؛ سهم اقتصاد غیر نفتی در امارات ۶۰ % است که دولت این کشور بنا دارد این سهم را تا سال ۲۰۲۱ به ۸۰ % برساند. يکی از راهها مالیات بر ارزش افزوده است. این مالیات ها شامل دخانيات، نوشیدنی، کاهش یارانه سوختی، آب و برق و غيره می باشد.
امارات کشوری متعادل در عرصه اتخاذ سیاستهای بین المللی و منطقه ای و حتی ملی میباشد. این تعادل و تمایل به نرمشی بودن سیاستهای کشور امارات به مثابه یک فرصت، نسبت به قبل از این دوره در منطقه است و با وجود دخالتهای منطقه ای امارات در منطقه، برخی کشورها از این ویژگی به عنوان یک نقطه قوت یاد میکنند.
در سند چشمانداز ۲۰۲۱ استراتژيستها و دولتمردان اين کشور بنا دارند امارات را از راههای مختلفی همچون اقتصاد دانشبنیان، تحقیق و توسعه، تقویت چارچوب حقوقی بخشهای کلیدی و تشویق بخشهای با ارزش افزوده بالا به پایتخت تجاری، اقتصادی و توریستی تبديل نمايند.
طبق مطالعات انجام شده، امارات متحده تنها کشور نفت خیز در غرب آسیا و شمال آفریقا به شمار می رود که بدون در آمد نفت می تواند به راحتی به بقای خود ادامه دهد.
امروزه اقتصاد یکی از ستون های اصلی توسعه و پیشرفت و شاید در برخی موارد رکن اصلی قدرت در دنیای حاضر محسوب شود. کشور امارات نیز در تمامی موارد، اقتصاد بنیان عمل می کند و سیاستهای منطقه ای خود را بر حسب منافع اقتصادیش اتخاذ میکند.
روند رو به رشد و توسعه امارات در ساليان اخير حاکی از آن است که اين کشور مراحل اوليه توسعه را پشت سر گذرانده و در مسير اصلی توسعه قرار گرفته است.
اندازه اقتصاد امارات متحده عربی بر اساس ميزان توليد ناخالص داخلی در سال 2016 بالغ بر 348.7 ميليارد دلار بوده که عمده درآمد آنها از صنعت نفت، گردشگری و املاک بوده است.
استفاده از مزيتهای نسبی؛ سبب گرديده سرمايهگذران خارجی برای سرمايهگذاری در اين کشور تلاش نمايند.
طبق گزارش سال 2017 آنکتاد، دولت امارات نهمين کشور آسیا در جذب سرمایه گذاری خارجی بوده است. در جدول ذيل جريان سرمايهگذاری خارجی در کشور امارات و بخشهای جذب سرمايه که به صورت عمده در آنها سرمايهگذاری شده است نشان داده شده است.
بخش سرمايهگذاری شده |
2015 |
2016 |
بيمه و مالی |
50.6 |
19.3 |
املاک و مستغلات |
13.4 |
23.8 |
تجارت عمدهفروشی و خردهفروشی و تعميرات ماشين |
13.2 |
24.9 |
توليدی |
5.2 |
9.2 |
سازه و ساختمان |
4.5 |
3.9 |
دوبی که محصولات و تولیدات غرب و شرق را در خود جمع کرده حالا به مکانی برای تجارت بینالملل تبدیل شده است. شهری که میزبان همایشها و نشستهای تجاری است و صاحبان صنایع را از گوشه و کنار جهان گرد هم میآورد.
حماد بوعمیم، رئیس اتاق بازرگانی دوبی میگوید: «دوبی همیشه در ترویج بازرگانی پیشرو بوده، اگر به شهرهای مطرح دنیا در این زمینه نگاه کنید میبینید بین نیویورک، پاریس، لندن و از سوی دیگر سنگاپور و هنگکنگ خلائی هست که حالا دوبی دارد آن را پُر میکند. دوبی در یک منطقه جذاب جهان از نظر اقتصادی موقعیت استراتژیکی دارد و مقامات کشور هم اشتیاق بسیاری دارند تا پویایی اقتصادی اینجا را تقویت کرده به رشد آن کمک کنند.»
در برنامههایی از نشست جهانی حکام گرفته تا نشست درباره فروش که در هتل آتلانتیس برگزار میشود متفکران اقتصادی اینجا دور هم جمع میشوند تا از مرزهای موجود با گفتگو و رایزنی عبور کنند و به افقهای تازه برسند.
بنگاههای کوچک و متوسط اقتصادی پشتوانه اقتصاد دوبی بوده و ۹۵ درصد موسسات امارات عربی متحده را تشکیل میدهند اما شرکتهای بزرگ و مطرح دنیا نیز در حال سرمایهگذاری در این کشور اند.
جو ناهاس، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای شرکت «تیفانی اند کو» میگوید: «بازار اینجا در حال رشد است و این بیشتر به مردم اینجا مربوط است تا جغرافیا. اهالی این بخش خاورمیانه زیاد سفر میکنند و اکثرا در دوبی مستقر هستند. پس مهم بود که بتوانیم از نزدیک با آنها ارتباط داشته باشیم. به این شکل وقتی به آمریکا و اروپا میروند بِرَند ما را به یاد خواهند داشت.»
دان مارتین، مدیر خودروسازی آستون مارتین هم میگوید: «امارات بزرگترین بازار ما در خاورمیانه است. باید حضور پر رنگ و استراتژی بازاریابیِ پویایی در این منطقه داشته باشیم. نتیجه این رویکرد را در طراحی آستون مارتینِ «رَپید» میبینید. دوبی پایتخت تجاری، مالی و رسانهای این بخش دنیاست. آستون مارتین باید اینجا حضور داشته باشد.»
با نزدیک شدن برکسیت تجارت با بریتانیا هم در کانون توجه است. سیمون کراسلند، عضو هیأت تجارت بینالملل بریتانیا میگوید: «بسیاری از شرکتهای بریتانیایی مایلاند صادراتشان به خاورمیانه و دوبی افزایش دهند به ویژه اگر احساس کنند بازار اروپا دیگر چندان برایشان جذاب نیست. کار ما پشتیبانی از صادرکنندگان بریتانیایی در تمامی این بازارها است.»
دوبی در حوزه تجارت و سرمایهگذاری و گردشگری در میان پنج شهر برتر جهان قرار دارد و با ترویج رشد پایدار اقتصادی، مقصد مناسبی برای سفرهای تجاری است.
سیم سیکوت، مشاور تجاری دولت استونی میگوید: «ما از استونی با هیأتی بازرگانی به اینجا آمدهایم و در زمینه فروش خوب عمل کردیم چون بسیاری از تمامی امارات و حتی دیگر نقاط جهان به اینجا میآیند. از منظر تجارت و به ویژه تجارت بینالملل لازم است در اماکنی حضور داشته باشید که بتوانید با مردم گفتگویی مستقیم و سازنده داشته باشید.»
دوبی برای دنیایِ تشنه موقعیتهای تجاری جدید، دروازهای نو به شمار میرود.
محی الرافعی، بازاریاب ارشد میگوید: «دوبی در سطح جهانی الگوی تجاری مهمی است؛ یعنی هم در سطح تجاری و هم در سطح فردی. من ۱۹ سال در دوبی زندگی کردهام. شاهد بودم که چطور فعالیت تجاری شرکتها و اشخاص را تسهیل کردند و برای همین است که شرکتهای بسیاری را جذب میکند. اینجا به پیوندگاهی تبدیل شده که اجازه میدهد مردم تجارب خود را با هم درمیان بگذارند، فناوریهای تازه را نمایش دهند و از منظری جهانی، حضور محلی داشته باشند.»
يکي از دلايل عمده روند رشد اقتصاد امارات را می توان همت حاکمان و دولتمردان آن کشور دانست که برای اهداف توسعهای از هيچ تلاشی فروگذاری ننموده و شهر دوبی را که در گذشتهای نه چندان دور بيابان بی آب و علفی بيش نبود تبديل به يکی از قطبهای گردشگری جهان نموده اند.
جالب است بدانيد که در سال 2016، شهر دوبی ميزبان بیش از 11 میلیون توریست بوده که آمار قابل توجهی در اين صنعت می باشد. بر همين اساس مدیران این شهر برنامهریزی نموده اند که این تعداد در سال 2020 به 20 میلیون توریست برسد
دوبی برای هتلهای پنجستاره پرزرقوبرقش معروف است و اولین هتلهای هفت ستاره هم در بزرگترین شهر کشور امارات متحده عربی افتتاح شد. اما اخیراً تمایل به ساخت هتلهای ارزانتر نیز در دوبی بیشتر شده است.
بخشی از آن به خاطر رقابت برندهای تجاری داخلی و بینالمللی است که میخواهند اقامتی دلپذیر اما با قیمتی مناسب را برای گردشگران فراهم کنند.
در دوبی ۲۶۰ هتل یک ستاره تا سه ستاره و ۲۵۹ هتل چهارستاره و پنجستاره وجود دارد.
امروزه صنعت مهماننوازی یکی از صنایع مهم در سراسر جهان به شمار میآید. این صنعت شاخهای گسترده از خدمات است که ارائه اماکن اقامتی، برنامه ریزی مراسم، شهربازی، حمل و نقل، خطوط کشتیهای کروز، همچنین خدمات گردشگری را در بر میگیرد. دوبی از این نظر در دنیا رتبه چهارم را دارد و یک پنجم از تولید ناخالص داخلی دوبی مدیون صنعت گردشگری آن است.
انتظار میرود صنعت مهمان نوازی در دوبی طی سالهای آینده رشد بالایی را تجربه کند و میزان اقامت در اتاق هتلها تا آخر امسال به ۳۵میلیون و پانصد هزار مورد برسد.
شرکت هواپيمايی امارات نیز از جمله شرکتهايی است که در کلاس جهانی در حال رقابت با ساير شرکتهای هواپيمايی است و سرمايهگذاری خارجی بسياری را به خود جذب نموده است. مالک اين شرکت هواپيمايی، دولت امارات می باشد. پروازهای این هواپیمایی با امکانات رفاهی و آسايشی بسيار و دارای اطمينان و امنيت پروازی بالا به صورت داخلی و بينالمللی و به مقاصد زيادی در دنيا پرواز می کنند.
برندسازی ملی یکی از ابزارهای مهم در راستای دیپلماسی عمومی به شمارمیرود و برندینگ در واقع هویت سازی توسط یک کشور است که نیازمند مشروعیت و حمایت مردمی است. از این منظر امارات متحده عربی در همین راستا سعی دارد خود را به عنوان یک نشان مورد اعتماد ارائه دهد و تلاش این کشور برای ارائه تصویری قدرتمند، موفق و جذاب از دبی به عنوان شهر آینده در همین راستا ارزیابی میشود. هواپیمایی امارات بزرگترین شرکت هواپیمایی در غرب آسیا و مهمترین برند امارات در عرصه بین المللی است که در سال ۲۰۱۶ سایت world airline awards که ردهبندیهای شرکتهای هوایی در جهان را انجام میدهد، آن را به عنوان بهترین خط هوایی سال انتخاب کرد
از دیگر پروژه های در دست تولید امارات که در جستجوی سرمایهگذار است، پروژه فرودگاه دوبی، موسوم به دوبی ساوت (Dubai South) است که بناست بزرگترین فرودگاه جهان باشد.
محمد الاوادی، مدیر بخش املاک این پروژه میگوید: «فرودگاه دوبی ساوت به اندازه مرکز شهر هنگکنگ است. هشت ناحیه اصلی دارد. مناطقی هم هست که خارجیها میتوانند در آن ملک بخرند و به شکل صد درصد صاحب ملک خود باشند. برای همین پروژههای مسکونی هم در نظر گرفتهایم تا افراد بتوانند به سهولت خانواده خود را برای کار و زندگی به دوبی بیاورند.»
امارات برای نفوذ در افکار عمومی و تأثیرگذاری حداکثری دیپلماسی عمومی اش از ابزارها و اقدامات مختلفی استفاده میکند که مهمترین این ابزارها رسانه است
هرچقدر قدرت و تنوع رسانهها بیشتر باشد به تبع آن قدرت و تأثیرگذاری دیپلماسی عمومی در جامعه هدف افزایش پیدا میکند. از این منظر رسانه سهم قابل توجهی در شکل دادن به تفکرات و عقاید یک جامعه را بر عهده دارد.
رسانه اولین صنعتی است که امارات در آن دست به سرمایهگذاری زد. اولین منطقه آزاد رسانه ای دنیا درسال ۲۰۰۰ در دبی تاسیس شد. درحال حاضر بیش از۱۵۰۰ شرکت مربوط به عمده ترین رسانه ها وشبکه های خبری موثر در افکارعمومی جهانی در زمینه های تولید رسانه ای، چاپ ونشر، شبکه های تلویزیونی ورادیویی، تبلیغات، بازاریابی، مشاوره، برگزاری سمینارها وهمایش ها درآن منطقه فعالیت دارند. شماری از سازمانهای خبری بینالمللی که شامل رویترز، آسوشیتد پرس، فرانس پرس، بلومبرگ، نیوزوایرز، سی ان ان و بیبیسی میباشند، همگی در شهر رسانهای دبی حضور دارند، و میتوانند آزادانه در مورد حوادث منطقهای و محلی گزارش تهیه کنند
نمایشگاه بین المللی کتاب شارجه بزرگترین نمایشگاه بین المللی کتاب غرب آسیا و شمال آفریقا است. برنامه های «دانش بدون مرز» و «بنیاد کلمات برای تقویت توانایی های کودکان» تنها گوشهای از فعالیت های انتشاراتی و کتاب امارات است. در این میان شهر کتاب شارجه با ۵۰۰ انتشارات متمرکز و نمایشگاه بین المللی دائمی کتاب که در سال۲۰۱۹ افتتاح می شود نمونهای جدید از دیپلماسی عمومی امارات به حساب میآید.
ورزش نیز به عنوان یکی از پایه های اصلی دیپلماسی عمومی به شمار میرود. ورزش یک ابزار صلح آمیز برای امور بین المللی است که کشورها می توانند با استفاده از آن به تقویت روابط در سراسر جهان اقدام نمایند. در سیاست عمومی، ورزش فرصت ارزشمندی را برای تعامل بافرهنگ متقابل و ارتباطی صلح آمیز و پایدار را میان ملت ها می سازد که امارات متحده عربی باسرمایه گذاری در این بخش سعی دارد خود را به عنوان نقطه ثقل ورزش در منطقه نشان دهد.
در این میان مسابقات جهانی فرمول یک ابوظبی، جام جهانی اسب دوانی در دبی، مسابقات قهرمانی تنیس دبی و جام بین قاره ای فوتبال ساحلی امارات بخشی از مواردی است که یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی این کشور به حساب میآید.
گردش مالی حاصل از بخش ورزش در دوبی رقمی حدود ۶۰۰ میلیون یوروست. جای شگفتی نیست که کار مدراس ورزشی دوبی سکه است. بیش از ۷۰۰ مدرسه ورزشی مختلف در دوبی فعالیت دارند.
مدرسه باشگاه آرسنال در دوبی از جمله این مدارس است که در سال ۲۰۰۹ گشایش یافت و تاکنون ۱۰ هزار بازیکن در سطوح مختلف وارد آن شدهاند.
در کنار مدارس ورزشی، برخی از پیشروترین مدارس و مراکز آموزشی بینالمللی نیز در دوبی شعبهای دارند. امری که نشان میدهد این شهر در حال تثبیت جایگاه خود در حوزه آموزش و پرورش است.
اکنون ۲۹۰ هزار دانشآموز و دانشجو در ۲۰۹ موسسه آموزشی این شهر تحصیل میکنند و درآمد این مراکز از شهریه آنها به ۲ میلیارد دلار در سال میرسد.
خلفان بلهول، مدیر بنیاد آینده دوبی میگوید: «آموزش، ایدهسازی و بنای زیرساخت آموزشی درهای صنایع تازه را باز میکند و نیت ما هم همین است که بنیادهای آموزشی را در دوبی تقویت کنیم.»
امارات عربی متحده بیشترین شعبههای دانشگاهی جهان را در خود جای داده و اکنون۳۴ دانشگاه جهان در دوبی دانشکده دارند.
فرانسوا اورتالو از مدرسه بازرگانی لندن می گوید: «نکته مهم برای ما این است که امارات کشوری است که دیدگاه بلندمدت دارد و اهمیت آموزش را میداند. محیط برای ایجاد فضای آموزشی و مشارکت در تغییرات عمده در این کشور و منطقه بسیار مناسب است.»
برخی از معروفترین دانشگاهها از کانادا، بریتانیا، هند، پاکستان، روسیه و استرالیا در پارک دانش دوبی « Dubai’s Knowledge Park » شعبه دارند. شعبه دانشگاه ولونگونگ دانشجویانی از ۱۰۸ کشور مختلف دارد و دانشجویان از اینکه دانشگاهشان چندفرهنگی است و میتوانند برنامه درسیشان را خودشان انتخاب کنند خرسند هستند.
بخش آموزش، رشدی حدود ۳ درصد در سال دارد و ۹۰ درصد محصلان اینجا خارجی هستند. تردید حاصل از برکسیت بر آموزش تأثیر گذاشته و برخی از والدین بریتانیایی فرزندانشان را برای تحصیل به اینجا میآورند.
از دیگر پروژه های در دست احداث در امارات، شهرک مسکونی سازگار با محیط زیست موسوم به شهر خودپایا (Sustainable City) است که در فاصله کمتر از ۲۵ کیلومتری مرکز دوبی واقع شده، جایی که تا چند سال پیش کویر مطلق بود.
کریم الجسر، مدیر عامل موسسه سی (See Institute) که مجری این پروژه است، میگوید: «ده سال پیش بود که ایده شهر خودپایا از دل بحران مالی جهانی جوانه زد. فهمیدیم که باید شهری را پیریزی کنیم که از نظر اقتصادی و زیستمحیطی کارآمد باشد.»
او معتقد است شهر خودپایا نمیتواند به اینجا محدود شود و اگر دستکم ۱۰۰۰ شهرک اینچنینی ساخته نشود تغییر خاصی صورت نگرفته است.
نتیجه کار واحهای بود که از دل کویر برآمد. کانونی پویا و پررونق برای خانوادههایی همفکر و مشاغل جمع و جور. حدود ۳ هزار ساکن این شهرک در ۵۰۰ ویلا و ۸۹ آپارتمان زندگی میکنند. صفحات خورشیدی بام خانهها، مغازهها و پارکینگ ماشینها را پوشانده و کل انرژی مصرفی این شهرک را تأمین میکند. مصرف انرژی در شهر خودپایا به اندازه تولید آن است
منشور پنجاه ساله دوبی که اخیرا منتشر شده میگوید ۱۰ درصد از خانههای آینده باید در زمینه انرژی، و آب و غذا خودکفا باشند و باید مجموعهای از این شهرکهای خودپایا در کشور ساخته شود.
استفانی ساچابل، پایهگذار پروژه خودپایایی در دوبی میگوید: «مقامات دوبی، خودپایایی و حفظ محیط زیست را جدی گرفته اند. مسأله برایشان تبلیغاتی نیست بلکه در این زمینه واقعا سرمایهگذاری کردهاند.» وی میافزاید: «مدتها پیش مردم این منطقه در دل کویر زندگی میکردند. بنابراین مراقبت از زیستبوم و خودکفایی در خون آنهاست.»
بخشی از این سرمایهگذاری ۵۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخهسواری است که بناست تا سال ۲۰۲۰ ساخته شود.
پروژهها، و کسب و کارهای خلاقانه و سازگار با محیط همه جای این شهرک به چشم میخورد. آلانا سورکین طراحی است که با استفاده از پلاستیکهای بازیافتشده اقیانوسها، لباس شنا طراحی کرده است.
آلانا میگوید: «مُد سازگار با محیط زیست، برای سلامت کره زمین و همچنین آگاهیرسانی درباره زیستبوم و البته آلودگی حاصل از پلاستیکها ضروری است.»
نمایشگاه بینالمللی دوبی که بناست در سال ۲۰۲۰ برپا شود بر خودپایایی، فرصت و تحرک استوار است. بخشی از مأموریت پروژه این نمایشگاه آن است که از حجم زباله بکاهد و تا ۸۵ درصد از زبالهها را بازیافت کند و امکان استفاده دوباره از آنها را فراهم کند.
اما برای آنها که به دنبال خانههای خورشیدی و ماشینهای برقی میروند از حالا انگیزه بیشتری هم در کار است. ماشینهای برقی در پارکینگهای عمومی دوبی جایگاه مخصوص خود را دارند که خلوتتر است و مبلغ قبض برق خانه مجهز به صفحات خورشیدی حدود یکدهم هزینه برق خانههای معمولی است.
امروز، امارات متحده عربی به شکل کم نظیری در ورای ظرفیت های طبیعی ژئوپولتیک خود، برای دستیابی به موقعیت ژئواستراتژیک و شبه هژمونیک در استیلای بر بنادر حوزه دریای سرخ نیز در تکاپو است.
این کشور با چند صد میلیارد دلار تجارت خارجی در حال زمینه سازی برای دست یابی به حوزه نفوذی بی سابقه و بسیار وسیع تر از عمق استراتژیک طبیعی خویش است
هرچند که امارات تاکنون به شکلی واقع بینانه از رقابت های استراتژیک با منافع امنیتی قدرت های بزرگ - خصوصا اگر آن منافع در حوزه راهبردی اش هم قرار نگرفته باشد- اجتناب کرده اما بلند پروازی های زیادی در رقابت های اقتصادی را مدت ها است که به شکلی واضح نشان داده است؛ به عنوان نمونه اماراتی ها در حوزه هایی از جمله شمال آفریقا مشغول همآوردی تجاری و رقابت اقتصادی پر رنگی، حتی با قدرت های مهمی همانند چین هستند. این کشور کوچک بر همین مبنا و با یک رویکرد گسترش طلبانه در حوزه منطقه ای، با تکیه بر راهبرد نوین امنیت ملی اش، بدون دخالت مستقیم درحوزه جغرافیایی رقابت چین و هند در شرق دریای عمان، اکنون در گستره مهمی، از جنوب خلیج فارس تا شمال آفریقا حضور جدی و فعالی را رقم زده و بنادر و اسکلههای بسیاری را در اختیار گرفته است
بویژه، امارات پس از مشارکت در سقوط دولت اخوان المسلمین مصر و روی کار آمدن ژنرال سیسی، و با تشکیل کنسرسیوم کانال سوئز به اقتدار دریایی فوق العاده ای نیز دست یافته است. این گامهای حساب شده می روند تا امارات را عملا به نیروی اول ژئوپلتیک دریایی خاورمیانه تبدیل کنند. چنین طرح هایی را وقتی در کنار وجود یک نیروی هوایی پیشرفته و سرمایه گذاری های هنگفت برای توسعه نهادهای اطلاعاتی امنیتی در نقاط مورد نظر و همچنین امکان به کار گیری ارتشی مزدور در نظر بگیریم، باید چشم انداز تبدیل این کشور نوپا به هژمون منطقه را جدی بگیریم
نظر شما