ثروت حاصل از معادن مس، سنگ آهن، طلا و سنگ‌های قیمتی موجود درافغانستان که دست نخورده باقی مانده و توسط دولت مورد استخراج قرار نگرفته است، به هزار میلیارد دلار می رسد. حالا همزمان با آغاز گفتگوهای صلح افغانستان، طالبان عملیات استخراج معادن قسمت های تحت تصرف خود را گسترش داده است.
طالبان برای در دست گرفتن نبض اقتصاد کشور بعد از جنگ، آن بخش هایی از خاک افغانستان که غنی از ذخایر معدنی است را هدف قرار داده و مسیر لشکرکشی و توسعه طلبی خود را به نحوی تنظیم کرده است که بتواند معادن لاجورد در شمال بدخشان تا معادن طلا، سرب و روی در هلمند و ذخایر وسیع تالک و مرمر در جنوب ننگرهار را تحت تصرف و کنترل خود درآورد.
به گفته یعقوب شاه، مدیر بخش لیزینگ وزارت معادن طالبان: استخراج معادن یکی از عوامل اصلی در توسعه اقتصادی افغانستان است؛ این گروه در حال حاضر، سالانه حدود 400 میلیون دلار از طریق استخراج معادن درآمد دارد؛ و فعالیتش باعث شده است که درآمد دولت افغانستان از بخش معدن کاهش یابد.
دو شخصیت ارشد طالبان، از جمله یکی از اعضای تیم مذاکره کننده شورشیان، گفتند که در سالهای اخیر، طالبان در تلاشند تا درآمد حاصل از مواد معدنی موجود در مناطق تحت کنترل خود را به حداکثر برسانند. بر اساس گزارش جدید برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP)، صدور مجوز استخراج و کنترل و حمل و نقل مواد معدنی، همگی در اختیار طالبان است. یکی از فرماندهان قدرتمند شورشی که خواست نامش فاش نشود، از تلاش این گروه برای افزایش تولید و دستیابی به سود بیشتر سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که در پی مذاکرات صلح، تحریم‌های ایالات متحده و تحریم های بین‌المللی از روی فعالیت‌های اقتصادی طالبان برداشته شود «امیدواریم که مذاکرات صلح ثمری داشته باشد و پس از اتمام آن، ما بتوانیم در بازارهای بین‌المللی حاضر شویم و به روش خود برای تأمین اشتغال و شکوفایی مردم افغانستان کار کنیم».
یکی از شخصیت‌های ارشد طالبان در تیم مذاکره کننده نیز استخراج معادن را مهمترین بخش مذاکرات خواند و گفت که این گروه در تلاش است تا با ارتقای ظرفیت استخراج از معادن، در جهت پیشرفت و توسعه‌ی جامعه گام بردارد.
طالبان در تلاش است تا با به حداکثر رساندن توان اقتصادی خود، از آن به عنوان اهرمی در مذاکرات صلح با دولت افغانستان استفاده کند. در حال حاضر، بدلیل بی اعتمادی عمیق دو طرف نسبت به یکدیگر، در مذاکرات هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. طالبان مشروعیت دولت کابل را به رسمیت نمی شناسند و با خشونت با نیروهای دولتی مقابله می کند. همگان این گروه را مسئول موج حملات علیه نیروهای دولتی و تأسیسات دولت افغانستان در تابستان امسال می دانند و این تصور وجود دارد که این حملات با هدف خروج نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان انجام شده است.
سخنگوی ناتو در بیانیه‌ای اعلام کرد که حملات اخیر، از جمله حمله موشکی به پایگاه‌های ایالات متحده در قندهار، نقض توافق‌نامه امضا شده بین ایالات متحده و طالبان در ماه فوریه است و روند صلح را به خطر می اندازد.
اینکه در پشت پرده چه توافقی بین آمریکا و طالبان صورت گرفته را نمی دانیم، اما انتظاری که از مذاکرات صلح داریم این است که تقسیم قدرت بین دولت و طالبان، جنبه اقتصادی را نیز در بر گیرد و بین توان مالی هر دو طرف موازنه برقرار شود.
طبق تخمین سازمان سیا، دولت افغانستان در سال 2017 فقط 2.2 میلیارد دلار از طریق مالیات و بخش های دیگر درآمد داشته است. حال آنکه به گزارش تیم پشتیبانی تحلیلی و تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، طالبان، سالانه بالغ بر 1.5 میلیارد دلار، از مواد مخدر، استخراج مواد معدنی، مالیات، اخاذی، فروش خدمات بازرگانی، اموال دولتی و کمکهای مالی از خارج از کشور، تحصیل درآمد کرده است. به نظر می رسد که علاوه بر تریاک و سایر مواد مخدر، استخراج معادن طلا در افغانستان نیز در انحصار طالبان باشد. گزارش UNDP تخمین می‌زند که استخراج معادن، دومین منبع درآمدی طالبان پس از مواد مخدر است.
اما سهم مردم افغانستان از این منبع درآمدی، چیزی جز جنگ و نزاعی که بین دولت، طالبان، داعش، شورشیان محلی و شبکه‌های جنایتکار بر سر کسب این ثروت وجود داشته، نبوده است. شورشیان درحالی از معادن و درآمدهای هنگفت ناشی از آن بهره مند می شوند که سهم دولت در سالهای 2012 تا 2018 از بخش استخراج تنها 42 میلیون دلار بوده است. دلیل این امر نیز به عدم توانایی دولت در تأمین امنیت سرمایه گذاران خارجی در بخش صنعت و معدن بر می گردد؛ به عنوان مثال، شرکت‌های چینی حق استخراج معدن بزرگ مس در جنوب کابل را دارند، اما این کار از سالها قبل، درست پس از حملات طالبان به این منطقه، متوقف شده است.
وضعیت دولت افغانستان در ضمانت اجرای قوانین و تأمین امنیت مالی نیز بهتر از این نمی باشد؛ لذا، مردم افغانستان هرچقدر هم که از طالبان ترس و کینه داشته باشند، آنها را در اداره‌ی امور مملکت، توانمندتر از دولت فاسد کشور می‌دانند. گزارش UNDP نشان می دهد که چگونه فساد دولت و ناکارآمدی آن، سایر کشورها را نسبت به سرمایه‌گذاری بین‌المللی بر روی معادن افغانستان و بهره‌برداری بیشتر از این منبع ثروتی دلسرد کرده است. اما طالبان امنیت را در مناطقی که تحت کنترل دارد و از آنها مالیات أخذ می‌کند، برقرار نموده است؛ لذا مردم معتقدند که طالبان بهتر قادر به تأمین امنیت و قانون و نظم در افغانستان است، هرچند این امنیت و نظم را با توسل به قوانین خاص خود برقرار کند.
مترجم:ط. مکارمی
نظر شما