از آنجا که انتظار می رود با آغاز ریاست جمهوری بایدن، دولت ایالات متحده در قبال ایران و سایر گروههای اسلام گرای غیرمسلح، سازش بیشتری از خود نشان دهد و در مقابل، انتقادات بیشتری را متوجه عربستان کند، نگرانی هایی برای مقامات سعودی ایجاد شده است.
یکی از جاهایی که انتقادات بسیاری را در کشورهای اروپایی و آمریکا نسبت به عربستان برانگیخته و ریاض را به برداشتن گام هایی برای رفع این انتقادات واداشته است، جنگ پنج ساله این کشور با یمن می باشد که به یکی از بزرگترین فجایع انسانی جهان منجر شده است. عربستان نگران است که بایدن به اندازه ترامپ با سیاست های منطقه ای ریاض و ابوظبی همراهی نکند.
از دیگر اقدامات عربستان این است که می کوشد نقش سازنده خود را در عادی سازی رابطه اسرائیل با جهان اسلام به آمریکا نشان دهد –گرچه خودش هنوز آمادگی انجام این کار را ندارد- و درحالی که دموکرات ها آماده می شوند زمام امور را در کاخ سفید بدست گیرند، با آنان وارد تعامل شود.
از آنجا که عربستان می ترسد که دولت بایدن نسبت به ترامپ رابطه کمتر دوستانه ای با این کشور داشته باشد، بدنبال مؤسسات لابی گری است که امکان تماس و دسترسی این کشور را با بایدن و اطرافیانش فراهم کنند.
مقامات عربستان و سعودی های نزدیک به محمد بن سلمان، روی این واقعیت حساب باز کرده اند که علیرغم انتقاداتی که بایدن به این کشور دارد، عربستان را به عنوان شریکی مهم و همسو با سیاست های آمریکا می بیند. «محمد الجدعان» وزیر دارایی عربستان در این خصوص می گوید: «من مطمئن هستم که رابطه خوب ما با آمریکا ادامه خواهد یافت».
پادشاهی عربستان امیدوار است که دولت بایدن به این درک و دریافت برسد که سعودی پشت عادی سازی رابطه کشورهای منطقه با اسرائیل بوده و همسایگان عرب خود را تشویق به این کار کرده است؛ و بپذیرد که خود عربستان به عنوان خادم حرمین شریفین، زمانی می تواند اسرائیل را به رسمیت بشناسد که عادی سازی رابطه با اسرائیل در جهان اسلام، امر عادی تر و گسترده تری شده باشد.
در این خصوص عمران خان نخست وزیر پاکستان هفته گذشته ادعا کرد که آمریکا و کشور دیگری -که از آن نام نبرد- او را تحت فشار گذاشته اند تا با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار کند. رسانه های اسرائیل و پاکستان، آن کشور ناشناس را عربستان معرفی کردند. اگر پاکستان پا در مسیر امارات و بحرین گذاشته و اسرائیل را به رسمیت بشناسد، از این حیث که سومین کشور پرجمعیت مسلمان جهان است، اهمیت بسیاری دارد.
در اقداماتی که عربستان برای ترمیم چهره خود و جلب توجه دولت جدید امریکا انجام می دهد، مسئله حقوق بشر گنجانده نشده است؛ گویی که انتقاداتی که از سابقه نامطلوب حقوق بشری این کشور صورت می گیرد، برای مقامات سعودی اهمیت ندارد. اطلاعاتی که از شخصیت های ارشد عربستان بیرون می آید نشان می دهد که بعید است پادشاهی کشور در مقابل مطالبه آزادی فعالان حقوق بشر، روحانیون و اساتید زندانی و نیز شفافیت در پرونده قتل جمال خاشقچی تسلیم شود؛ این درحالی است که بایدن یکی از برنامه های خود را توجه به وضعیت حقوق بشر به عنوان عنصر مهم سیاست خارجی کشورش عنوان کرده است.
ترکی فیصل رئیس سابق اطلاعات سعودی و سفیر ان کشور در لندن و واشنگتن، اخیرا عنوان کرد که جای خالی حقوق بشر در برنامه ها و تلاش های پادشاهی سعودی تصادفی نبوده است «در مسئله حقوق بشر ما در حال کار بر روی برخی موارد هستیم و تلاش داریم تا وضعیت خود را بهبود ببخشیم؛ اما آمریکا نیز در زمینه حقوق بشر کاستی هایی دارد که باید بر روی ان کار کند و شرایط خود را بهتر کند؛ نمونه آن آشفتگی کشور در زمان انتخابات و تیراندازی های پلیس است؛ ما انتخابات آمریکا را به عنوان رویدادی درخشان ارج می نهیم و سعی می کنیم از ان چیزهایی یاد بگیریم، اما چیزهایی هم هست که قصد یادگرفتن و عمل کردنش را نداریم».
این هفته یک گروه حقوق بشری اظهار کرد که «خالد العوده» برادر روحانی برجسته سعودی سلمان العوده -که از سال 2017 در زندان به سر می برد و با مجازات اعدام روبرو است- به اتهام بی ثبات کردن امنیت و تحریک اغتشاشات به پنج سال حبس محکوم شده است. هفته گذشته شورای علمای ارشد عربستان، اولین بیانیه رسمی خود از زمان ممنوعیت گروه اخوان المسلمین توسط عربستان و امارات در سال 2014 را منتشر کرد و اظهار داشت «اخوان المسلمین نه به دنبال تحقق و پیاده کردن اسلام که در پی بدست گرفتن قدرت است و به این منظور از ویرانی و خشونت و تروریسم ابایی ندارد».
آنگونه که «اران سگال» محقق ایران و کشورهای خلیج مرکز تحقیقاتی عزری در دانشگاه هیفا می گوید: عربستان و امارات می ترسند که دموکرات ها با تصمیمات و اقدامات خود، زمینه ظهور دوباره اخوان المسلمین در جهان تسنن را همچون یک دهه گذشته فراهم کنند و این تهدید برای آنان از تهدید ایران -اگر بزرگتر نباشد- در همان درجه از اهمیت است. سگال به حمایت اوباما از انتخابات مصر و تونس در سال 2012 و در پی انقلاب های مردمی که به سقوط حسنی مبارک و زین العابدین بن علی انجامید، اشاره می کند و می گوید: این حمایت در شرایطی رخ داد که هر دو رئیس جمهور، سالها متحد آمریکا بودند و این احتمال می رفت که اخوان المسلمین در انتخابات پیروز شوند.
میزبانی امسال عربستان از اجلاس گروه 20 این بحث را پیش کشیده است که بهترین رویکرد در قبال پادشاهی عربستان چیست: انتقاد و بایکوت یا تعامل؟ این بحثی است که دولت بایدن نیز با آن روبرو خواهد بود. شهرداران لندن، نیویرک، لوس آنجلس و پاریس این اجلاس را بایکوت کردند؛ اعضای پارلمان اروپا و کنگره آمریکا نیز از رهبران کشورهای اروپایی و ترامپ خواستند که در این اجلاس شرکت نکنند. اما این رویکرد از نظر «دیوید راندل» از مقامات وزارت خارجه آمریکا که سی سال در عربستان مشغول به فعالیت بوده، محکوم به شکست است. لذا آقای راندل به جای منزوی کردن پادشاهی سعودی بر تعامل بیشتر با آن کشور تأکید دارد و می گوید: «عربستان را باید به خاطر اصلاحات اقتصادی و تلاش برای بهبود سوابق حقوق بشری اش تشویق کرد»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما