خشم عربستان از اظهارات جورج قرداحی به اتخاذ اقداماتی از سوی کشورهای عرب خلیج فارس منجر شد که درپی آن لبنان در انزوای بیشتری فرو رفت و دولت ائتلافی در آستانه فروپاشی قرار گرفت.
اقدامات تنبیهی عربستان که زمانی متحدی مهم برای لبنان بود و میلیون ها دلار به این کشور کمک می کرد می تواند بر مشکلات اقتصادی آن بیافزاید. ممنوعیت واردات از لبنان ضربه بزرگی به این کشور است زیرا که کشورهای خلیج فارس شریکان اصلی تجاری لبنان هستند.
جریان اخیر را می توان آخرین دور از رقابت بین عربستان و ایران در لبنان دانست. سالها است که بین ریاض و تهران بر سر نقش حزب الله و دست برتری که این گروهِ شبه نظامیِ مورد حمایت ایران در لبنان دارد تنش وجود دارد.
مقامات سعودی تأکید می کنند که با توجه به گردش حکومت لبنان به سمت ایران، تعامل با این کشور دیگر نفعی برای عربستان ندارد و کاری است بیهوده.
اما دلیل واقعی واکنش تند سعودی به اتفاقات اخیر لبنان چیست و این واکنش چه معنایی برای لبنان دارد؟
آنچه جرقه برافروختن خشم سعودی را زد، اظهارات جورج قرداحی بود. وی با مجری گری در مسابقه «چه کسی می خواهد میلیونر شود» که از یک شبکه تلویزیونی متعلق به سعودی پخش می شد، به شهرت رسید.
قرداحی در جریان برنامه ای که هفته گذشته به صورت آنلاین پخش شد به سؤالات مخاطبان جوان پاسخ می داد. یکی از سؤالات پیرامون موضوع یمن بود؛ وی جنگ یمن را پوچ خواند و گفت که حوثی ها به کسی حمله نکرده اند و حق دفاع از خود را دارند.
این برنامه یک ماه قبل از آنکه قرداحی به عنوان وزیر اطلاع رسانی دولت مجیب میقاتی انتخاب شود ضبط شده بود. وی توسط یک حزب مسیحی نزدیک به حزب الله برای این سمت انتخاب شد. مقامات سعودی اظهارات وی را توهین آمیز و مغرضانه خواندند.
اکثر تحلیلگران معتقدند اظهارات قرداحی در حقیقت بهانه ای برای سعودی ها بود تا ناراحتی خود را از نفوذ ایران در لبنان نشان دهند.
به گفته جوزف باهوت مدیر تحقیقات دانشگاه آمریکایی بیروت: سعودی ها می دانند که چه چیزی نمی خواهند و آن نفوذ فزاینده ایران در لبنان است اما نمی دانند در برابر این نفوذ باید چه کار کنند.
عربستان مدت هاست که متحد نزدیک سیاستمداران سنی لبنان به شمار می رود گروهی که بر اساس نظام فرقه ای کشور، نخست وزیر از میان انان انتخاب می شود اما پادشاهی سعودی هیچ گاه نتوانست یک گروه نیابتی قوی در لبنان ایجاد کند (آنگونه که حزب الله شیعه با نیروهای مسلحش در راستای منافع و سیاست های ایران عمل می کند).
به ویژه از زمان ترور قدرتمندترین متحدش رفیق حریری نخست وزیر سابق در سال 2005 عربستان بیش از همیشه ابزار نفوذ خود را در لبنان از دست داده است.
در دوران بن سلمان عربستان اقدامات پراکنده ای را برای تحمیل اراده خود بر دولت لبنان انجام داد اما نتوانست استراتژی منسجمی را پیاده نماید و متحدان قدرتمندی برای خود پیدا کند. در عوض شاهد بود که سلطه حزب الله و متحدانش بر دولت های پیاپی لبنان روز به روز بیشتر می شود.
شدیدترین اقدام سعودی در سال 2017 صورت گرفت زمانی که سعد حریری نخست وزیر وقت را مجبور کرد تا به خاطر سلطه حزب الله استعفای خود را طی یک بیانیه تلویزیونی در سفری که به عربستان داشت اعلام کند.
اما این سفر که در ان حریری در واقع در بازداشت عربستان بود و بیانیه ای که بر خلاف میلش داد، نتیجه عکس داد. وی با حمایت حزب الله و متحدانش به خانه بازگشت و استعفای خود را پس گرفت و به این ترتیب حمایت عربستان را از دست داد.
از آن زمان روابط عربستان و لبنان رو به سردی گذاشت. بهار گذشته مقامات سعودی واردات تمام محصولات لبنانی را بدلیل استفاده ای که به ادعای عربستان از این محصولات برای قاچاق مواد مخدر می شد ممنوع کردند.
اخیرا با روی کار امدن دولت جدید لبنان نیز ریاض به دلیل ائتلاف این دولت با حزب الله، از میقاتی به عنوان نخست وزیر لبنان حمایت نکرد و با اعلام حمایت واشنگتن و پاریس از میقاتی خود را تنها دید.
سعودی ها که اکنون بیش از پیش از تحولات لبنان ناامید شده اند در برابر اظهارات قرداحی دست به اقدامی شدید زدند و همراه با امارات، کویت و بحرین سفیران خود را از لبنان فراخواندند؛ سفیر لبنان نیز از سعودی اخراج شد.
اقدامات عربستان ضربه بزرگی به دولت میقاتی است. ممنوعیت واردات از لبنان به معنای از دست دادن میلیون ها دلار ارز خارجی است که لبنان به شدت به آن نیاز دارد. تشدید واکنش کشورهای خلیج می تواند اشتغال بیش از 350000 لبنانی را که در کشورهای عربی خلیج فارس کار کرده و مزد خود را به خانه می فرستند در معرض تهدید قرار دهد.
میقاتی و دیگر مقامات از قرداحی درخواست کرده اند که از کابینه استعفا دهد اما مشخص نیست که مشکلات پیش آمده با استعفای او حل شود.
حزب الله قاطعانه پشت وزیر ایستاده و با بیان اینکه استعفای او چیزی شبیه اخاذی است گفت که این استعفا لبنان را مجبور به تغییر سیاست خارجی خود نخواهد کرد.
این تحولات نشان دهنده اختلافات روز افزون داخلی در دولتی است که پیشتر بدلیل تحقیق حول انفجار بندر بیروت که بیش از 200 کشته بر جای گذاشت فلج شده است. حزب الله خواستار برکناری قاضی تحقیق شده است. انفجار اخیر و خشونت های خیابانی شبح تنش های اجتماعی را پیش از انتخابات پارلمانی در ماه مارس افزایش داده است.
میقاتی در پیامی واتساپی کشور را در لبه پرتگاه توصیف کرد. وی به گلاسکو رفت تا خواهان میانجیگری فرانسه و آمریکا شود. به گفته باهوت: ما می دانیم که سعودی ها نمی خواهند دولتی قوی با حضور حزب الله داشته باشیم اما می دانند که بدون حزب الله هم نمی توانیم دولت داشته باشیم. در وضعیت بن بست قرار گرفته ایم.
مترجم: فاطمه رادمهر
messages.comments