twitter share facebook share ۱۴۰۱ آبان ۱۵ 498

ایران از زمان گروگانگیری در سفارت آمریکا که بعد از نقلاب 57 رخ داد، برای نخستین بار است که افکار عمومی جهان را اینگونه علیه خود می بیند و این امر انزوای دیپلماتیک و اقتصادی ایران را تشدید خواهد کرد.

اعتراضات ایران که در پی مرگ مهسا امینی آغاز شد، با حمایت این کشور از روسیه در جنگ اوکراین همراه گردید.

صرف نظر از اینکه اعتراضات چه تأثیری بر صحنه سیاست داخلی ایران داشته باشد یا روند جنگ اوکراین چگونه پیش رود، اقدامات ایران پیامدهای منفی بلندمدتی خواهد داشت.

به نظر می رسد تأثیر افکار عمومی جهان بر تصمیم هایی که در رابطه با ایران در آینده گرفته می شود قابل ملاحظه باشد.

قبلا دولت آمریکا علیرغم تردیدهای آشکاری که پیرامون احیای برجام وجود داشت، از آن توافق قاطعانه حمایت می کرد ولی اکنون اعلام کرده است که توافق برایش اولویتی ندارد و تمرکز خود را روی اعتراضات گذاشته است. تونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا حتی پا را فراتر گذاشت و با فعالان جامعه مدنی ایران دیدار کرد. ایالات متحده همچنین تحریم های جدیدی را علیه ایرانیانِ مرتبط با سرکوب اعتراضات اعمال نمود و محدودیت های دسترسی ایران به ابزارهای دور زدن فیلترینگ اینترنت را کاهش داد.

همزمان با اعتراضات،  گزارشاتی منتشر شد که ایران هواپیماهای بدون سرنشین و کارشناسان فنی خود را برای کمک به روسیه در جنگ اوکراین فرستاده است.  گرچه حسین امیرعبداللهیان این اتهامات را رد کرد اما آمریکا، انگلیس و فرانسه، ارائه پهپادها را نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل دانستند (در این قطعنامه برجام به تصویب رسید و تحریم های ایران ملغی گردید). بر اساس این قطعنامه تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر 2020 به پایان رسید اما ماده ای که صادرات و واردات فناوری های مرتبط با موشک را ممنوع می کند تا سال 2030 به قوت خود باقی است.

اتهامی که این سه کشور به ایران وارد کردند، می تواند سبب بازگرداندن همه تحریم های هسته ای سازمان ملل علیه ایران شود، بدون اینکه روسیه و چین حق وتوی آن را داشته باشند. سعید ایروانی نماینده ایران در سازمان ملل پیش از این با ارسال نامه ای به دبیرکل سازمان ملل از وی خواسته بود که از تفسیر نادرست قطعنامه 2231 به بهانه جنگ اوکراین جلوگیری کند.

در همین حال اوکراین تهدید کرده است که علیه ایران اقدام قانونی خواهد کرد. وزارت خارجه اوکراین گفت: «ایران در تروریسم روسیه شریک است؛ روسیه به انجام اقدامات تروریستی علیه غیرنظامیان و زیرساخت های حیاتی اوکراین با استفاده از پهپادهای جنگی ساخت ایران ادامه می دهد...ایران و رهبری آن بر اساس حقوق بین الملل مسئول هستند»

این تهدید نشان می دهد که اقدامات ایران بدون پیامد نمی ماند. اوکراین فعلا علاقه ای به ادامه روابط سیاسی، دیپلماتیک، تجاری و صنعتی با ایران ندارد. روابط دو کشور پیشتر هم بدلیل سرنگونی یک فروند هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط ایران به شدت کاهش یافته بود و اکنون کمک تهران به روسیه، زمینه را برای قطع کامل روابط فراهم کرده است.

از دیگر پیامدهای مهمی که ایران باید در نظر داشته باشد، این احتمال است که دارایی های ایران در سراسر جهان به ویژه در اروپا توسط اوکراین مسدود یا حتی مصادره شود. اگر اوکراین در جنگ با روسیه پیروز گردد، احتمالا از روسیه و ایران برای خسارات جنگی درخواست غرامت خواهد کرد.

در رابطه با اعتراضات ایران، این امکان وجود دارد که رهبران کشور بی سروصدا اجرای قانون حجاب را کنار بگذارند و بحران کنونی را فروبخوابانند اما در مورد اوکراین مردم ایران حق دارند بپرسند که کشورشان در ازای مداخله به نفع روسیه در جنگ، چه چیزی بدست خواهد آورد. تصمیم به مداخله در جنگی که هیچ نفعی برای ایران ندارد، فراتر از اختیارات مقامات نظامی و غیرنظامی ایران به جز شخص رهبری است.

اما با مطالعه تاریخ شاید بتوانیم دلیل این مداخله را بفهمیم. عباس میرزا ولیعهد ایران در سال 1833 قبل از پدرش فتحعلی شاه درگذشت؛ این امر باعث بروز مشکل جانشینی شد  که با دخالت روسیه حل و فصل گردید. روسیه مدعی شد که بر اساس عهدنامه ترکمانچای که چند سال قبل از مرگ فتحعلی شاه با ایران امضا کرده بود، تضمین کرد که جانشینی نزد فرزندان عباس میرزا باقی بماند. آیا تاریخ تکرار می شود؟

*منبع: شورای آتلانتیک

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما