سال 2022 امارات و ایران روابط دیپلماتیک خود را به طور کامل احیا کردند و بحران ژانویه 2016 را پشت سر گذاشتند. در آن سال پس از انکه ایرانیان در واکنش به اعدام شیخ باقر النمر به سفارت سعودی حمله کردند، ابوظبی در همبستگی با عربستان روابط خود را با تهران کاهش داد. روابط ایران و امارات امروز در ثبات کامل قرار دارد و ابوظبی نقش مهمی در راهبرد سیاست خارجی ایران مبنی بر «اولویت همسایگان» ایفا می کند؛ اما منابع تنش در روابط دو کشور همچنان باقی است
رهبران ایران و امارات دلایل خود را برای تنش زدایی از رابطه فیمابین دارند؛ هر دو کشور متوجه شده اند که علیرغم تفاوت دیدگاه در مسائل مختلف امنیتی، از نظر استراتژیک سودشان در این است که راه دیپلماسی را برای بهبود روابط دوجانبه در پیش بگیرند.
بدنبال امنیت
حملات موشکی و پهپادی حوثی ها در ژانویه 2022 به امارات –به دلیل اتحاد این کشور با عربستان در جنگ یمن- تأثیر زیادی بر سیاست خارجی امارات گذاشت. آسیب پذیری امارات در برابر انصارالله، باعث شد که ابوظبی گفتگو با ایران را ضروری بداند
جواد حیران نیا مدیرگروه مطالعات خلیج فارس می گوید: «امارات کلید امنیت و ثبات را در حل مشکلات با ایران، خروج از جنگ یمن و عادی سازی رابطه با دمشق دید»
امضای توافق ابراهیم نیز به تصمیم ابوظبی برای بهبود رابطه با تهران کمک کرد. در این زمینه، میرا حسین پژوهشگر مرکز ولید بن طلال در دانشگاه ادینبورگ توضیح می دهد: «امارات اظهارات خصمانه مقامات ایران را جدی گرفت؛ آنها از این می گفتند که امارات پس از عادی سازی رابطه با اسرائیل به «هدفی مشروع» تبدیل شده است. با احیای روابط دیپلماتیک و تنش زدایی با ایران، امارات به ایران تضمین داد که اجازه استفاده از خاک خود را برای حمله به آن کشور نمی دهد. این تضمین، با ارائه تضمین های امنیتی متقابل و افزایش تجارت دوجانبه همراه شد»
در تحولات امسال شاهد بودیم که امارات ارتش آمریکا را از انجام حمله به گروههای همسو با ایران از خاک این کشور منع کرد، حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق در اوایل آوریل را محکوم نمود و تأکید کرد که نمی خواهد در آتش بین آمریکا و اسرائیل از یکسو و ایران از سوی دیگر گرفتار شود.
اما دو مزیت اصلی بهبود رابطه با امارات برای ایران این است که ابوظبی دیگر از آمریکا نمی خواهد ایران را تحت فشار بیشتر قرار دهد و در شرایطی که تحریم های غرب اقتصاد ایران را فلج کرده، روابط اقتصادی با امارات راه تنفسی برای تهران است
عبدالرسول دیوسالار استاد دانشگاه کاتولیکا در میلان می گوید: «امارات تمایل چندانی به شرکت در ائتلاف ها و تلاش های بین المللی برای ایجاد فشار بر ایران ندارد. این امر باتوجه به اینکه امارات قطب اصلی صادرات کالا به ایران است اهمیت زیادی دارد. حفظ وضعیت موجود در روابط اقتصادی دوجانبه و جلوگیری از انزوای بیشتر در سطح بین المللی، دلایل ایران برای در پیش گرفتن تنش زدایی با امارات است»
مقامات ایران و امارات از سال 2022 دیدارهای متعددی داشته اند؛ از جمله باقر قالیباف رئیس مجلس ایران سال گذشته با محمد بن زاید رئیس امارات دیدار کرد. چنین تعاملاتی کلید برقراری صلح و ثبات در خلیج فارس، تکمیل فرایند تنش زدایی بین عربستان و ایران، بهبود روابط ایران و کویت و حرکت ایران و بحرین به سمت عادی سازی روابط بوده است
دنیا اسفندیاری مشاور ارشد خاورمیانه در گروه بین المللی بحران می گوید: «به طور کلی روابط امارات و ایران از ثبات نسبی برخوردار است. تنش زدایی بین دو کشور به خوبی انجام شده زیرا کانال ارتباطی مستقیمی بین دو طرف وجود دارد»
باقی ماندن کانون های تنش آفرین و بی ثبات ساز
عدم اعتماد بین ابوظبی و تهران همچنان ادامه دارد؛ رابطه ایران با گروههای محور مقاومت باعث شده است که ابوظبی به تهران همچنان به عنوان یک عامل بی ثبات کننده نگاه کند و از سوی دیگر مشارکت امارات با آمریکا و اسرائیل نیز بر احساس ناامنی ایران میفزاید
اختلاف ارضی امارات و ایران بر سر جزایر سه گانه همچنان به تنش بین دو کشور دامن می زند. ایران سال 1971 کنترل این جزایر را به دست گرفت. امارات که جزایر را اشغال شده می داند، چندین دهه است می کوشد حمایت منطقه ای و بین المللی را بدست آورد
مهران کامروا استاد دانشگاه جورج تاون قطر می گوید: «در کل بی اعتمادی، مشخصه روابط بین الملل بین کشورها است ولی در مورد رابطه ایران و امارات، این بی اعتمادی شدت بیشتری دارد. امارات موضوع سه جزیره را مورد مناقشه می داند ولی ایران این ادعای امارات را نامشروع دانسته و معتقد است جای بحثی در این زمینه وجود ندارد»
اما کارشناسان معتقدند که بعید است این اختلاف منجر به ازسرگیری تنش شدیدی بین دو کشور –مشابه سال 2019 که شاهد اقدامات خرابکارانه در سواحل شرقی امارات بودیم- شود
خانم حسین نیز معتقد است که مناقشه بر سر جزایر سه گانه به جنگ لفظی محدود خواهد ماند و امارات در عمل تلاشی برای تحقق ادعای خود نخواهد کرد
بدیهی است که برخی منابع تنش زا همچون اختلاف بر سر جزایر سه گانه و حمایت تهران از انصارالله، در رابطه بین ایران و امارات حل نشده باقی مانده است ولی دو کشور حفظ رابطه دوجانبه باثبات را بر هر چیزی ترجیح می دهند
به گفته خانم اسفندیاری: «نوع رابطه ای که امارات و ایران دارند بسیار مناسب است. آنها با سفر به کشورهای یکدیگر و بازدیدهای دولتی، تعامل باهم را افزایش می دهند»
وی در پایان افزود: «آینده رابطه نامشخص است؛ به این معنا که نمی دانم رابطه چقدر روبه جلو خواهد رفت اما از یک جهت روشن است؛ اینکه شاهد تقابل شدید و احتمالا جنگ بین دو کشور نخواهیم بود»
نظر شما