مسلمانان میانمار، اقلیتی فراموش شده

هر ساله با آغاز فصل تابستان شاهد مهاجرت گسترده‌ی مردم از آسیا و آفریقا، به قاره‌ی اروپا برای رسیدن به امنیت و بهره‌مندی از زندگی مطلوب‌تر هستیم. امسال به‌دلیل جنگ و درگیری‌های خاورمیانه و شمال آفریقا، تعداد مهاجران به‌شکل فزاینده‌ای افزایش یافت؛ امّا در کنار مهاجرت مردم به اروپا، شاهد مهاجرت گسترده‌ی دیگری نیز بودیم. تعداد بسیار زیادی از مسلمانان میانمار و بَنْگِلادِش کشورهای خود را به مقصد مالزی، تایلند و اندونزی ترک نمودند، ولی با ممانعت این کشورها از پهلو گرفتن کشتی‌های حامل مهاجران، بیش از هشت هزار مهاجر برای ماه‌ها در دریا بدون آب و غذا سرگردان ماندند. این حادثه توجه جهانیان را بار دیگر به اوضاع نابسامان و اسف‌بارِ مسلمانان میانمار جلب نمود، در این گفتار نگاهی داریم به کشور میانمار و وضعیت مسلمانان ساکن در آن.

میانمار کشوری در آسیای جنوب شرقی، با بیش از شصت میلیون نفر جمعیت می‌باشد. هشتاد و نه درصد مردم بودآیی، چهار درصد مسیحی، چهاردرصد مسلمان و یک درصد نیز پیرو آیین هندو هستند. این کشور سابق بر این مستعمره‌ی بریتانیا بود، در سال 1948 به استقلال رسید و از همان زمان شاهد درگیری‌های دراز مدت میان اقوام خود بود. بسیاری از مردم میانمار مسلمانان را مهاجران غیرقانونی بَنْگِلادِشی می‌دانند، در میان برخی نیز این باور وجود دارد که آنان بازماندگان تجار مسلمانی هستند که بیش از هزارسال پیش در این منطقه رحل اقامت گزیدند، بر این اساس مسلمانان شهروند این کشور محسوب نمی‌شوند. در سال 1982 قانون حقوق شهروندی به تصویب رسید که به واسطه‌ی آن از میان 144 قومیت موجود در میانمار، 135 قومیت حق شهروندی دریافت کردند و 9 قوم از حقوق شهروندی محروم گشتند، که بزرگترین آن‌ها مسلمانان «روهینگیا» هستند. آنان به‌کار اجباری گرفته می‌شوند و از حق مالکیت زمین برخوردار نیستند؛ از دغدغه‌های وسواس‌گونه‌‌ی رایج در این کشور نگرانی از نرخ بالای زاد و ولد می‌باشد؛ بودایی‌ها بر این باورند که مسلمانان به‌دلیل داشتن همسران و فرزندان بیشتر، در آینده از نظر میزان جمعیت از آنان پیشی خواهند گرفت.

 دولت میانمار برای رفع اختلافات و مشکلات میان بودائیان  و مسلمانان، سیاست کوچ اجباری همه‌ی شش میلیون مسلمانان روهینگیا را در دستور کار خود قرار داده است؛ از زمان اتخاذ این سیاست تاکنون نزدیک به 150 هزار مسلمان به بنگلادش، پنجاه هزار نفر به تایلند و چهل هزار نفر به مالزی مهاجرت کرده‌اند. در کنار خصومت شدید اکثریت بودایی، سیاست غیررسمی جدا سازی و تبعیض دولت که محدودیت‌هایی را برای اقلیت روهینگیا ایجاد می‌کند، آنها را در این منطقه‌ی فقیر در حاشیه قرار داده است. در شهر «سيته» تنها یک محله‌ی مسلمان‌نشین باقی‌ مانده، که با ایست‌های بازرسی متعدد از محلات اطراف جدا گشته است؛ در این منطقه و برخی مناطق مشابه مسلمانان اجازه‌ی ترک محل زندگی خود را ندارند؛ آنان نمی‌توانند برای تهیه‌ی مایحتاج یا کار به جای دیگری بروند؛ ایست‌های بازرسی به آنان اجازه‌ی مسافرت نمی‌دهد و ممنوعیت سفر باعث می‌شود که آنان حتی برای درمان و یا زایمان نتوانند به بیمارستان بروند؛ این  در حالی است که هیچ‌کدام از این محدودیت‌ها برای دیگر اقوام وجود ندارد.

در سال 2012 وقوع درگیرهایی که میان مسلمانان و بودائیان  در ایالات «راخیم» روی دارد، منجر به کشته شدن  و آوارگی بسیاری از مسلمانان شد. شروع ماجرا از آنجا بود که سه جوان مسلمان، به تجاوز و قتل یک دختر بودایی متهم شدند؛ یک نفر از آنان پس از دستگیری خودکشی کرد و دو تن دیگر به اعدام محکوم گشتند؛ جامعه‌ی مسلمان میانمار مدعی است که دختر همراه یکی از این سه پسر فرار کرده بود. حمله به اتوبوس مسلمانان و کشتار ده ها نفر آغاز سلسله‌ وقایع پس از آن بود؛ برخی گزارش‌ها از قتل بیست هزار مسلمان حکایت می‌کرد؛ همچنین گفته می‌شد که نیروهای نظامی برمه به مهاجمین کمک می‌کنند؛ کشتار در سکوت رسانه‌های خبری و سازمان‌ملل صورت گرفت و دولت برمه مانع از دسترسی خبرنگاران به منطقه شد. در گزارش سازمان عفو بین‌الملل، بودائیان عامل کشتار، تجاوز و آتش زدن هزاران خانه ی مسلمانان شناخته شدند. در طی این حوادث بسیاری از مسلمانان محل زندگی خود را رها کرده و به بنگلادش پناهنده شدند؛ حتی سازمان پزشکان بدون مرز اجازه‌ی ارائه‌ی خدمات بهداشتی را در ایالت راخیم نیافت. با ادامه‌ی خشونت‌ها علیه مسلمانان در برمه و وضعیت اسف‌بار مهاجران روهینگیایی، «دالایی‌لاما» رهبر معنوی در تبعید بودائیان  تبت، از «آنگ سان سوچی» رهبر مخالفان در میانمار خواست تا در حمایت از مسلمانان روهینگیا در این کشور بیشتر فعال باشد. منتقدان، آنگ سان سوچی برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل را متهم می‌کنند که برای جلب نظر بودائیان  و پیروزی در انتخابات پیش‌رو، در مورد حقوق اقلیت مسلمان روهینگیا سکوت اختیار کرده است.