این ماه یک هیأت تجاری ترکیه که در صنعت غذا و آشامیدنی فعال است، مأموریت مجازی 18 روزه ای را برای جذب شرکت های اسرائیلی، از سوپرمارکت ها و خرده فروشان گرفته تا تولیدکنندگان و واردکنندگان آغاز کرد. این هیأت توسط اتحادیه صادر کنندگان حیوانات آبزی ترکیه ASHIB سازمان دهی شده و از طرف انجمن صادرکنندگان مدیترانه ای ترکیه AKIB -که یک سازمان نیمه دولتی است- حمایت می شود.
ارسال هیأت های تجاری به مأموریت های مجازی بدلیل کرونا، دارد جای خود را در بین مجامع تجاری و اقتصادی باز می کند. فروشگاههای زنجیره ای اسرائیل مثل Rami Levy و Baladi و واردکننده مواد غذایی Neto Group از جمله شرکت هایی هستند که در این جلسه مجازی با صادرکنندگان ترک ملاقات کردند.
به جز سالهای 2013 و 2014 که اسرائیل مازاد تجاری اندکی را در برابر ترکیه تجربه کرد، تراز تجاری اش با آن کشور همیشه منفی بوده و از سال 2014 تاکنون، ارزش صادرات ترکیه بیش از دو برابر واردات آن از اسرائیل بوده است.
سال 2019 صادرات اسرائیل به ترکیه از قرار ذیل بود: محصولات شیمایی 50%، پلاستیک 12% و سوخت 9%؛ اما واردات این کشور از ترکیه متنوع تر است و اینگونه نیست که واردات در انحصار یک کالای خاص باشد. در رأس اقلام وارداتی، وسایل نقلیه با 18% قرار دارد؛ پس از آن آهن و فولاد با 16%، پلاستیک با 7%، ماشین آلات با 6% و سیمان با 5% جای گرفته است. میزان تجارت دو کشور در سال 2018 به 6.2 میلیارد دلار رسید؛ اما سال 2019 به 5.5 میلیارد دلار تنزل یافت.
به گفته «منشه کارمن» رئیس سابق شورای تجارت اسرائیل و ترکیه، این حجم از مبادله، ترکیه را ششمین شریک تجاری بزرگ اسرائیل کرده است. کارمن معتقد است دو کشور پتانسیل زیادی برای تجارت با هم دارند و اضافه می کند: «ترکیه و اسرائیل از نظر جغرافیایی به هم نزدیک هستند؛ کالاهایشان قیمت مناسبی دارد، با کیفیت است و به سرعت تحویل داده می شود». با این وجود از نظر کارمن، تجارت فیمابین دو کشور هنوز آنچنان که باید و شاید اوج نگرفته و جای کار بیشتری دارد «اسرائیل تلاشی برای توسعه تجارت خود با ترکیه نکرده است؛ ما می توانیم کالاهای پیشرفته ای همچون نرم افزار، تجهیزات پزشکی و کشاورزی به آن کشور بفرستیم. این پتانسیل وجود دارد؛ ترکیه باید ده تا پانزده درصد از حجم کل تجاری اسرائیل را به خود اختصاص دهد».
به گفته کارمن مشکلی که بر سر توسعه تجارت دو کشور وجود دارد، نه بازرگانان، که اختلاف سیاسی بین آنکارا و تل آویو است «تجارت بین دو کشور امری پذیرفته شده است اما چندین بحران ژئوپلیتیکی وضع موجود را تهدید می کند. هر دو کشور از این بحران ها برای اهداف سیاسی داخلی خود استفاده می کنند و همین باعث شده است که این بحران ها و پیامدهای ناشی از آن طول بکشد. قبلا هر بحرانی شروع و پایانی داشت ولی الان من پایانی بر وضع موجود نمی بینم».
دکتر «کوهن یاناروجاک» متخصص ترکیه معاصر در دانشگاه موشه دایان نیز می گوید که روابط سیاسی ترکیه و اسرائیل در سطح پایینی است «پرچم های برافراشته شده در بالای سفارتخانه ها، تنها نشانه ای است بر وجود روابط دیپلماتیک بین دو کشور نه چیزی بیشتر». به عقیده وی با توجه به اینکه روابط ترکیه و آمریکا در شرایط بدی است و از آنجا که اسرائیل، عامل آمریکا در خاورمیانه تلقی می شود، در روابط سیاسی ترکیه و اسرائیل در آینده نزدیک، بهبودی حاصل نخواهد شد.
«محمدعلی ارکان» مدیرکل AKIB نگاهی متفاوت به تجارت بین ترکیه و اسرائیل دارد. او و همکارانش در سراسر منطقه از جمله کشورهای جنگ زده ای همچون سوریه و عراق تجارت می کنند و همین امر باعث شده است که تجارت با اسرائیل را از منظر دیگری ببیند. به عقیده ارکان پیوند اقتصادی و ایجاد منافع مشترک با کشورهای دیگر می تواند مانع از بروز جنگ شود «ما در منطقه پر مخاطره ای زندگی می کنیم و با دست اندازهای بسیاری روبرو هستیم؛ یکی از دلایلی که من و همکارانم می کوشیم این مأموریت های تجاری را در کشورهای منطقه انجام دهیم این است که منافع مشترکی بین مردم ایجاد کنیم تا سر چیزهای احمقانه با هم نجنگیم».
در مورد روابط سرد دیپلماتیک اسرائیل و ترکیه، ارکان می گوید: «اسرائیل همواره بازار خوبی برای ما بوده است؛ حتی با وجود مشکلات سیاسی، تجارت جریان دارد و تحت تأثیر سیاست قرار نگفته است». «باروچ» مدیر مؤسسه صادرات اسرائیل نیز با تأیید دیدگاه ارکان می گوید: «ترکیه کشوری است که روابط دیپلماتیکش با اسرائیل کاملا از روابط اقتصادی جدا شده است؛ تجارت فیمابین پایدار و فعال است و حجم تجارت دوجانبه ما به پنج میلیارد دلار می رسد. ما برای جوامع تجاری و اقتصادی این فرصت را ایجاد کرده ایم که اقتصاد صلح [1]را بسازند و بسترهایی برای تجارت دوجانبه بدون حضور دولت ها ایجاد نموده ایم. ما علیرغم نبود پشتوانه سیاسی، به تجارت خود ادامه می دهیم».
به گفته باروچ سال 2020 ممکن است سالی باشد که دو کشور بیش از همیشه از منافع روابط تجاری خود بهره مند شوند «کووید 19 حجم مبادلات تجاری را کاهش داده است. بین تجارت جهانی و صادرات اسرائیل ارتباط وجود دارد؛ ما انتظار داریم که تجارت جهانی 10 تا 15% کاهش یابد لذا صادرات اسرائیل نیز در سال 2020، 10 تا 15% کاهش خواهد یافت.»
اما به نظر می رسد که صادرات ترکیه به اسرائیل تحت تأثیر کرونا قرار نگرفته است؛ در طول نه ماهه اول سال 2020 صادرات ترکیه به اسرائیل بالغ بر 3.2 میلیارد دلار بوده که تقریبا مشابه حجم صادرات سال گذشته است. صادرات غذا و نوشیدنی به اسرائیل نیز افزایش داشته است؛ نه ماهه نخست سال 2020 فروش میوه خشک در مقایسه با دوره مشابه در سال 2019 رشد 64% را نشان می دهد؛ همچنین فروش محصولات شیلاتی بیش از 36%، غلات و حبوبات حدود 18% و میوه و سبزیجات نیز 25% افزایش یافته است.
ارکان می افزاید: «این نخستین باری است که ASHIB هیأتی تجاری را به مأموریتی مجازی می فرستد. آنها تصمیم گرفته اند که مأموریت مجازی این هیأت را با اسرائیل شروع کنند؛ این امر اهمیت بازار اسرائیل را نشان می دهد. هیأت تجاری دیگری نیز در صنعت مبلمان سازماندهی شده و قرار است که دیدار مجازی این هیأت با همتایان اسرائیلی شان در ماه نوامبر انجام شود. این ملاقات های مجازی تجربه ای جدید است؛ ما نمی دانیم که کرونا چقدر قرار است طول بکشد اما به نظر می رسد که بازرگانان هر دو کشور سریع با نظم تجاری موجود خود را تطبیق می دهند». سؤال این است که آیا سیاستمداران نیز می توانند همین کار را انجام دهند؟
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما