سفر پوتین در 19 ژانویه به تهران، دومین سفری بود که وی از زمان حمله به اکراین به خارج از خاک اتحاد جماهیر شوروی انجام می‌‌داد.
این سفر برای شرکت در نشست تهران بود که در چارچوب روند آستانه از سال 2017 بین ایران و ترکیه و روسیه به منظور تلاش برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز بحران سوریه انجام می‌شود.
بزرگ‌ترین دستاورد پوتین در این سفر تأیید حمله به اوکراین توسط رهبر ایران بود. آقای خامنه‌ای خطاب به رهبر روسیه گفت: «در مورد اوکراین اگر شما ابتکار عمل را بدست نمی‌گرفتید، طرف مقابل این کار را می‌کرد و باعث بروز جنگ می‌شد. اگر راه برای ناتو باز باشد، هیچ حدومرزی نمی‌شناسد. اگر جلوی ناتو در اکراین گرفته نمی‌شد، آنها مدتی بعد به بهانه کریمه همین جنگ را به راه می‌انداختند.»
ایران که بنا به گزارش‌ها قصد فروش پهپادهایی با قابلیت حمل سلاح به روسیه را دارد، اکنون به طور کامل با تلاش‌های پوتین برای جنگ علیه اوکراین همراه شده است. این همراهی از آنجا جالب توجه است که در طول تاریخ بین ایران و روسیه بی‌اعتمادی وجود داشته و اکنون نیز در پی تحریم‌های روسیه، مسکو با دادن تخفیف‌هایی بیشتر از ایران به روی نفت خود، سهم ایران را در بازار چین و هند گرفته است.
اما دستاوردی که احتمال می‌رود ایران در پی نشست تهران بدست آورده باشد مهمتر از اینهاست و آن چیزی نیست جز تضمین اعطای گندم به ایران.
ایران بیش از هر کالایی، به گندم نیاز دارد و روسیه یکی از مهمترین کشورهای صادر کننده گندم در جهان است. در شرایطی که سازمان‌های بین‌المللی از کمبود مواد غذایی در ماه‌های آینده ابراز نگرانی می‌کنند، ایران چاره کار را در همراهی با همسایه شمالی خود دیده است.
شورش ماه‌های اخیر مردم در سریلانکا و هجوم آنها به کاخ ریاست جمهوری و برکناری رئیس جمهور، از دید رهبران جمهوری اسلامی پنهان نمانده است. در ایران نیز اعتراضات گسترده‌ای علیه افزایش هزینه‌های زندگی شکل گرفته و گزارش‌هایی مبنی بر ناتوانی مردم از تأمین محصولاتی ابتدایی همچون نان و ماکارونی به گوش می‌رسد.
در این میان تلاش‌های دولت برای محافظت از اقشار فقیر جامعه، همچون اعطای یارانه، سیاست‌های کنترل قیمت یا سهمیه‌بندی، ناموفق بوده است. طبق گزارش‌ها در برخی مناطق شاهد کمبود آرد، تعطیلی کامل یا کاهش ساعات کار نانوایی‌ها و فروش کنترل‌شده نان به خانوارها هستیم.
برخی از تحلیلگران و صاحب‌نظران با مشاهده این تحولات، فرضیه پایان کار جمهوری اسلامی در پی فروپاشی اقتصاد کشور را مطرح کردند و آن را با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مقایسه نمودند.
در این میان روسیه اعلام کرد که گندم را فقط به کشورهای دوست می‌فروشد. از این رو گمان می‌رود که آقای خامنه‌ای با نشان دادن همراهی خود با پوتین در جنگ اکراین، تلاش می‌کند جلوی کمبود گندم و آرد را بگیرد، مانع از فروپاشی اقتصاد شود و از این طریق بقای نظام را تضمین کند.
هم‌اکنون ایران و روسیه در شرایط تحریم و فشار اقتصادی قرار دارند؛ لذا همکاری با یکدیگر را به نفع هر دو می‌دانند. روسیه سعی کرده است از تجربه چند دهه‌ای ایران در مقابله با تحریم‌ها درس بگیرد و می‌بینیم که همچون ایران نفت خود را با ارائه تخفیف در بازار می‌فروشد. از آن سو با افزایش احتمال فروپاشی برجام، ایران می‌کوشد تا با جلب رضایت مسکو، در صورت طرح پرونده ایران در شورای امنیت، از وتوی روسیه بهره‌مند شود.
حجم تجارت بین ایران و روسیه چندان زیاد نیست اما تصمیم اعلام شده مبنی بر انجام این تجارت به ریال و روبل می تواند جلوی سقوط بیشتر ارزش ریال را در برابر دلار آمریکا بگیرد. چنانکه پس از نشست تهران، بلافاصله شاهد کاهش قیمت طلا و دلار بودیم.
در این نشست مسکو اعلام کرد که گازپروم 40 میلیارد دلار در بخش انرژی ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. ضمن اینکه تهران با تسهیل تجارت روسیه و هند، حق ترانزیت دریافت خواهد نمود.
مقامات دولت ایران پیشتر اظهارات مسالمت‌آمیزتری در قبال جنگ اوکراین داشتند و خواستار حل مسالمت‌آمیز مناقشه شده بودند. این تغییر موضع ایران را بیش از هرچیز می‌توان واکنشی نسبت به تحریم‌های جدید آمریکا و تهدید بایدن به اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران دانست.
کوتاه سخن اینکه پوتین بابت رضایت از سفرش به تهران دلیل محکمی دارد ولی مشخص نیست که رهبران ایران به اندازه پوتین از این نشست خشنود باشند.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما