عوارض ادامه دار کرونا بعد از بهبودی از بیماری

همه چیز با خشکی و خارش گلو شروع شد؛ یکی از همکارانش که از پیست اسکی اتریش بازگشته بود، ناقل ویروس بود. طولی نکشید که تست کرونای «الکساندر ریش» 26 ساله مثبت شد. «در ابتدا فکر می کردم با همه سختی هایش بالاخره تمام خواهد شد» دکترها هم شکی نداشتند که بدن فردی جوان و سالم، طولی نخواهد کشید که از پس ویروس برآید. آنها ریش را برای طی کردن دوران بیماری به خانه فرستادند؛ اما چند روز بعد آنقدر احساس ضعف و ناتوانی کرد که با اورژانس تماس گرفت و یک هفته در بیمارستان بستری شد.

حالا تقریبا سه ماه است که ریش بهبود یافته است و در بدنش آنتی بادی دارد؛ اما هنوز هم زمان هایی پیش می آید که احساس شدید بیماری می کند. تاکنون هیچ پزشکی نتوانسته دلیل این حالت ها را توضیح دهد. علاوه بر گلودرد که از حالت خفیف به شدید می آید و می رود، ریه هایش نیز هنوز درگیر است. دکتر ریه برای او اسپری بیماران آسمی را تجویز کرد و وی را به صبر فراخواند. آنگونه که ریش می گوید، مصرف کورتیزون به بهبود آلام او کمی کمک کرده است، اما به محض اینکه استفاده از آن را قطع می کند، سرفه و احساس تنگی در قفسه سینه اش بر می گردد. گاهی نیز دردهای عضلانی ناگهانی به سراغش می آید؛ گاهی نیمی از بدنش بی حس می شود و اوقاتی دیگر آنقدر احساس ضعف می کند که باید فورا دراز بکشد. علاوه بر اینها دردهای شکمی، حالت تهوع، خارش و حساسیت پوستی و خستگی شدید نیز هست. ریش که ده هفته مرخصی بیماری گرفته بود، اکنون به سر کار خود به عنوان مشاور املاک برگشته است؛ اما هر از چند گاه بدلیل احساس خستگی مفرط مجبور می شود جلساتش را کنسل کند.

یک بیماری عجیب

با گذشت شش ماه از شروع کرونا، اکنون پزشکان شاهد افزایش شمار بیمارانی همچون ریش هستند؛ بیمارانی که گرچه از کرونا بهبود یافته اند، اما در واقع هنوز سلامتی کامل خود را بدست نیاورده اند و با آنچه پیش از کرونا بودند، فاصله زیادی دارند.

به گفته «تیموتی اسپکتر» از دانشگاه کینز کالج لندن که در یک پروژه تحقیقاتی روند بیماری را در بیش از 200 هزار بیمار مبتلا به کووید 19 در یک دوره زمانی طولانی با استفاده از اپلیکیشن موبایل دنبال کرده است «کووید 19 قابل پیش بینی نیست؛ من روماتولوژیست هستم و پیش از این، بیماری های عجیب و غریب دیده ام؛ اما کووید 19 عجیب ترین بیماری ای است که تا به حال دیده و شناخته ام».

علائم بیماری تقریبا از هر ده نفر، یک نفر را بعد از بهبود همچنان درگیرکرده و حتی بیش از دو ماه ادامه می یابد. این علائم معمولا خستگی، سردرد، از دست رفتن بویایی، مشکلات تنفسی، سرگیجه، اسهال و حساسیت های پوستی را شامل می شود و آنگونه که اسپکتر می گوید «برخی از کسانی که ما در تحقیقات خود مورد بررسی قرار دادیم، با گذشت سه ماه از بیماری همچنان تب داشتند».

وارد شدن آسیب های شدید به ریه ها، قلب و سیستم عصبی در برخی افراد نیز نگران کننده است. این بیماری می تواند باعث بی نظم شدن ضربان قلب یا دیابت شود. حافظه برخی از بیماران دچار مشکل می شود و نمی توانند روی چیزی تمرکز کنند؛ به عبارتی، چیزی شبیه زوال عقل را در آنان شاهد هستیم. حتی جوانان می توانند دچار این علائم شوند. بیش از هزار کودک در جهان به سندروم التهابی مبتلا شده اند که می تواند به ورم عضله قلب و اختلال در گردش خون منجر شود.

کاری نمی شود انجام داد

آنگونه که «پل وگت» جراح قلب در سوئیس می گوید: «اکنون پزشکان می ترسند که وقتی طوفان کرونا فروکش کند، با لشکری از بیماران با علائم مزمن روبرو باشیم.» برخی از بیمارستان های آلمان شروع به راه اندازی کلینیک های سرپایی، برای مراقبت و ارائه خدمات لازم به بیماران کووید 19 در دوران نقاهت و پس از بهبودی هستند.

به گفته دکتر «هلن سالزبری»: «مردم فکر می کنند یا می میرند یا دوباره سلامتی خود را باز می یابند، اما اینگونه نیست». سالزبری با چندین بیمار سروکار دارد که مبتلا به ویروس شدند و هنوز از احساس خستگی، تب های متناوب، سرفه و مشکلات تنفسی در رنج هستند. به گفته وی «همه آزمایشاتی که از آنان گرفته شده عادی است؛ هیچ درمانی که بتوانم به انان پیشنهاد دهم وجود ندارد».

متخصصان هنوز پی نبرده اند که چرا علیرغم بهبودی، علائم بیماری این چنین ماندگار و شدید است؛ اما گمان می کنند شاید به خاطر نقص سیستم ایمنی بر اثر عفونت باشد. احتمال دیگر این است که ویروس موفق شده است خود را جایی در بدن مستقر کرده و حملات مکرر انجام دهد. البته این دردهای مزمن ادامه دار، می تواند نتیجه کمبود اکسیژن در طول مرحله حاد بیماری نیز باشد.

مانند سایر ویروس ها

دکترها این بیماری را شبیه سایر بیماری های ویروسی می بینند. بعد از همه گیری سارس در سال 2003 دکترها متوجه ادامه یافتن علائم مزمن در بیماران مبتلا شدند. برای مثال در تورنتوی کانادا که شاهد بدترین اپیدمی در خارج از آسیا بود؛ از دکتر «هاروی مولدوفسکی» محقق دانشگاه تورنتو و متخصص بیماری های غیرعادی درخواست کمک شد «یک گروه پنجاه نفره بودند که همگی از سارس جان سالم به در برده بودند؛ آنان گرچه دوران درمان را پشت سر گذاشته بودند، اما نمی توانستند تمام وقت به کار خود برگردند». او جزئیات علائم و حالات 22 بیمار را پرسید و چیزهایی که شنید همه شبیه به هم بود «با گذشت یکسال از ابتلا به ویروس، آنها همچنان دچار ضعف و خستگی، دردهای عضلانی و اختلالات خواب بودند و نمی توانستند درست فکر کنند».

همه این علائم و مشکلات برای متخصصان آشنا است. بیمارانی که از سندروم خستگی مزمن رنج می برند نیز، از درد گردن، سر و عضلات، شکایت دارند. بسیاری از آنان هم از مشکل «مه مغزی» صحبت می کنند که مانع از تمرکز کردن می شود. دانشمندان معتقدند که شماری از ویروس ها از جمله آنفولانزا و اپشتین بار، باعث سندروم خستگی مزمن می شوند.

مشکلات عصبی

«کارمن شایبنبوگن» رئیس کلینیک بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی دانشگاه شاریته در برلین، یکی از متخصصان سندورم خستگی مزمن در آلمان است. بسیاری از بیماران کووید 19 برای سؤال پیرامون علائم عجیب بیماری خود به او مراجعه می کنند. شایبنبوگن به کسانی که این علائم را دارند توصیه می کند از خود به خوبی مراقبت کنند «باید از فشار جسمی و روحی زیاد یا انجام ورزش هایی که سبب تشدید علائم می شود پرهیز کرد؛ زیرا می تواند باعث بدتر شدن حال بیمار شود»

بیماران مبتلا به کووید 19 علاوه بر خستگی مزمن از مشکلات عصبی نیز رنج می برند. «بندیکت مایکل» عصب شناس بخش تحقیقات حفاظت از سلامت دانشگاه لیورپول می گوید «جامعه تحقیقات علوم اعصاب تازه دارند متوجه خطرات و تأثیر این بیماری بر روی اعصاب می شوند» او اضافه می کند که 20 تا 30 درصد از بیمارانی که نیاز به بستری شدن دارند دچار مشکلات عصبی هستند.

اواخر ماه ژوئن مایکل و برخی از همکارانش مطالعه ای روی این موضوع انجام دادند که در مجله پزشکی The Lancet Psychiatry منتشر شد. آنها در این مطالعه 125 بیمار که در پی ابتلا به کووید 19 دچار عوارض عصبی شده بودند را مورد بررسی قرار دادند. حدود 60% آنها که عمدتا مسن بودند، بعد از سرایت بیماری سکته مغزی کرده بودند. نزدیک به یک سوم از بیماران هم که بسیاری شان جوان بودند، سایر علائم مربوط به تغییرات شناختی و رفتاری را داشتند. در مجموع هشت درصد از 125 فرد مورد مطالعه با ابتلا به کرونا دچار ناتوانی ذهنی شده بودند و کمتر از پنج درصد علائم زوال عقل داشتند.

در برخی موارد به راحتی می توان توضیح داد که چه چیزی سبب آسیب مغزی شده است. برای مثال کووید 19 غالبا باعث لخته شدن خون می شود، بنابراین احتمال سکته وجود دارد. همچنین می دانیم که ویروس سارس و کووید می تواند منجر به ورم مغزی شود؛ اما در بسیاری موارد هنوز علت عارضه مشخص نیست. به گفته دکتر مایکل «این احتمال وجود دارد که عارضه در اثر واکنش سیستم ایمنی بدن رخ دهد؛ در برخی موارد هم این اتفاق نتیجه استرس و کمبود اکسیژن یا همه این عوامل باهم است».

برای بسیاری از بیماران این امید هست که مشکلات عصبی و روانی همچون سایر عوارض مزمن دیگر مثل خستگی، کاهش یابد یا از بین برود.

*منبع: اشپیگل

مترجم: فاطمه رادمهر