سفر جو بایدن به خاورمیانه پس از عادیسازی روابط چهار کشور عربی با اسرائیل، گمانهزنیها را درباره نزدیکی تلآویو و ریاض افزایش داد. این احتمال بهویژه پس از ان تقویت شد که مشاهده شد رهبران عربستان میکوشند افکار عمومی را در خصوص اسرائیل تغییر دهند
رسانههای خبری اغلب از تماسهای تجاری و امنیتی بین عربستان و اسرائیل صحبت میکنند. یوآ لیمور روزنامهنگار اسرائیلی در مقالهای که ماه جاری منتشر کرد نوشت که به همراه یکی از همکارانش به عربستان سفر کرده و شاهد استقبال و در عین حال کنجکاوی مردم بوده است
مقامات آمریکایی بر این باور هستند که نگرش بخشی از سعودیها نسبت به اسرائیل تغییر مثبتی پیدا کرده است. البته پادشاهی خاطرنشان کرده که به تشکیل کشور فلسطین پایبند است و تا مناقشه فلسطین و اسرائیل با پایتختی بیتالمقدس شرقی حل نشود، رابطهاش را با اسرائیل عادیسازی نخواهد کرد
دبورا لیپستاد فرستاده ویژه واشنگتن در مبارزه با یهودیستیزی پس از دیدار از عربستان در یک سخنرانی گفت: «برای چند دهه پادشاهی سعودی یهودیستیزی را در جهان ترویج میکرد اما یافتههای من نشان میدهد که شرایط اکنون کاملا تغییر کرده و تغییرات بزرگی در سالهای اخیر در عربستان ایجاد شده است»
نشانههای تغییر، قبل از توافق عادیسازی بین اسرائیل و امارات و بحرین در سپتامبر 2020 آشکار شد
کتابهای درسی که حاوی مطالب بحث برانگیزی پیرامون ادیان دیگر از جمله یهودیت بود، به عنوان بخشی از کارزار بنسلمان در راستای مبارزه با افراطگرایی در آموزش، مورد بازبینی قرار گرفت
وزارت خارجه آمریکا در آخرین گزارش خود درباره حقوق بشر در عربستان گفت که سخنرانی امامان مساجد علیه اسرائیل اتفاق نادری شده و وزارت امور اسلامی در کل متعصب نبودن را تشویق میکند
روحانی سعودی محمد عیسی که رهبری لیگ جهانی مسلمانان را عهدهدار است، در ژانویه 2020 پس از سفر به لهستان برای حضور در مراسم یادبود 75امین سالگرد آزادسازی اردوگاه آشویتس، مورد تمجید اسرائیل قرار گرفت
سلمان بنعبدالعزیز یک ماه بعد از سفر عیسی، میزبان خاخام دیوید روزن بود و ماه رمضان همان سال شبکه امبیسی عربستان یک برنامه پخش کرد که در آن یکی از کارشناسان ممنوعیت تجارت با اسرائیل را به سخره گرفت
در مسابقات رالی داکار که ژانویه 2021 در عربستان برگزار شد، رانندگان اسرائیلی شرکت کردند
یکی از رسانههای دولتی در ماه مارس به نقل از بنسلمان، اسرائیل را متحد بالقوه عربستان توصیف کرد. همه اینها نشان میدهد که رهبران سعودی دیگر از واکنشهای منفی نسبت به عادیسازی روابط با اسرائیل هراسی ندارند
البته سنجش میزان تأثیر این تحولات بر افکار عمومی عربستان دشوار است زیرا که سلطنتی مطلقه بر سعودی حاکم است و آزادی بیان وجود ندارد
محمد علیا محقق مرکز بلفر در دانشگاه هاروارد میگوید: «احتمال اینکه ریاض با نادیده گرفتن مسئله فلسطین با اسرائیل رابطه برقرار کند کم است»
وی افزود: «افکار عمومی در عربستان تغییر کرده است اما نه به ندازهای که مردم دیگر به فلسطین اهمیت ندهند و اسرائیل را به خاطر جنایاتی که مرتکب میشود پاسخگو ندادند»
برایان کاتولیس از مؤسسه خاورمیانه نیز شرایط عربستان را با همسایگانش متفاوت میداند «شرایطی که در امارات حاکم است و میتوانید کنیسه داشته باشید و فعالیتهای بینالادیانی انجام دهید، در عربستان وجود ندارد»
ابو رشید فروشنده قطعات خودرو در ریاض میگوید که اسرائیلیها اشغالگر هستند و غیرممکن است او روزی به اسرائیل برود زیرا آنها را دوست ندارد «اما دولت بهتر میداند و بهترین تصمیم را برای مردم و کشور میگیرد»
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما