مقامات پاکستان 5 ژانویه انتشار فیلم جنجالی بانوی بهشت را ممنوع کردند و از شبکه های اجتماعی خواستند تا تیزر این فیلم را حذف کنند.
اقدام پاکستان در ممنوعیت پخش این فیلم، باعث افزایش بحث و جدل در مصر شد و شماری از شخصیت های فعال در شبکه های اجتماعی، دانش آموختگان الازهر و شیوخ سلفی، خواهان اتخاذ اقداماتی مشابه با پاکستان و ممنوعیت نمایش فیلم شدند. آنها به انگلیس درخواست هایی رسمی برای متوقف کردن نمایش فیلم در سراسر جهان ارسال کردند و از علما خواستند که فتاوایی برای تحریم مشاهده فیلم صادر نمایند.
این فیلم بدلیل به تصویر کشیدن زندگانی حضرت فاطمه (س) پس از ارتحال رسول گرامی اسلام، جنجالی شده است. روز دوم ژانویه چند روزنامه مصری و بین المللی گزارش دادند که در این فیلم، صدای پیامبر به عنوان یکی از راویان داستان شنیده می شود.
«احمد علام» کاربر فیسبوک ذیل یکی از گزارش های خبریِ راجع به فیلم، نوشته بود «آنها به اعتقادات و مقدسات ما احترام نمی گذارند و وقتی ما عصبانی می شویم و از دین و پیامبرمان دفاع می کنیم، انگ تروریست بودن به ما می زنند». «عمر هنداوی» خواستار ممنوعیت فوری فیلم شده بود و «مونا محمود» نیز در خصوص موضع الازهر، اظهار شگفتی کرده و آن را «حقارت بار» خوانده بود.
الازهر به عنوان عالی ترین مرجع دینی جهان تسنن 27دسامبر با صدور بیانیه ای مطبوعاتی از طریق مشاور خود «محمد مهنّا»، بر موضع راسخ خود در خصوص ممنوعیت تمثال پیامبر و همسران و فرزندان ایشان تأکید کرد و افزود که انتشار این فیلم در ادامه بی احترامی غرب و برخی از شیعیان تندرو به اعتقادات و مقدسات دیگران است. اما الازهر در راستای خواستِ فعالان شبکه های اجتماعی عمل ننمود و اعلام نکرد که برای ممنوعیت نمایش فیلم دست به اقدامی خواهد زد.
المانیتور با یکی از شیوخ الازهر در مورد احتمال ممنوعیت پخش فیلم در مصر یا راه اندازی کمپینی رسانه ای برای جلوگیری از نمایش آن در مصر و سایر کشورها، گفتگو کرد. به گفته این شیخ «ممنوعیت یک فیلم یا اجازه پخش آن، در اختیار و صلاحیت الازهر نیست» وی در ادامه به بیان دیدگاه شریعت در مورد منع به تصویر کشیدن پیامبر و اعضای خانواده اش پرداخت و افزود، در تلاش هایی که برای منع پخش فیلم در کشورهای دیگر می شود، رهبران الازهر دخالتی ندارند و اینکه نمایش فیلم به تأخیر افتاده، به الازهر مرتبط نیست.
فیلم بانوی بهشت به کارگردانی «الی کینگ» و نویسندگی شیخ «یاسر حبیب» قرار بود روز 30 دسامبر در سینماها اکران شود، اما این امر به سال 2021 موکول شد. تاریخ نمایش فیلم هنوز مشخص نیست و دلایل این تأخیر معلوم نشده است؛ اما برخی از روزنامه ها حدس می زنند که این تأخیر ناشی از شیوع کرونا یا انتقادات شدیدی باشد که فیلم برانگیخته است.
به گفته یک منبع آگاه از وزارت فرهنگ مصر، سازمان سانسور آثار هنری وابسته به وزارت فرهنگ، مسئول صدور دستور اجازه یا منع انتشار یک فیلم است؛ اما صلاحیت و اختیار سازمان سانسور، منوط به این است که آنان فیلم را دیده باشند، وگرنه پیش از تماشای فیلم اجازه منع نمایش آن را ندارند. در این پروسه، دیدگاه الازهر و سازمان های مذهبی در خصوص ترسیم پیامبر مورد لحاظ قرار می گیرد و در مورد اینکه فیلم واقعیت های تاریخی را به درستی به تصویر کشیده یا دست به تحریف زده است، به نظرات اندیشمندان توجه می شود.
پیش از این، سازمان سانسور، نمایش فیلم «مصائب مسیح» را در سال 2004 و فیلم «نوح» و فیلم «خروج؛ خدایان و پادشاهان» را در سال 2014 بدلیل ترسیم پیامبران ممنوع کرده بود.
چندین روزنامه مصری از جمله «صوت الامه» و «الوفد» در گزارش هایی که 31 دسامبر منتشر کردند، فیلم و تهیه کنندگانش را متهم به تعصب و ترویج داستان هایی دروغین در خصوص شهادت حضرت زهرا علیها سلام نمودند. به نوشته این روزنامه ها، تیزرهای فیلم نشان می دهد که دخت پیامبر مورد شکنجه و آزار جسمی قرار می گیرد و همین امر منجر به سقط شدن فرزند و فوت آن بانو به دست خلفای راشدین می شود.
«طارق الشیناوی» منتقد فیلم و نویسنده عرب معتقد است که ممنوعیت پخش فیلم، بیشتر هیاهو به پا کرده و مصری ها را ترغیب می کند که از روی کنجکاوی این فیلم را ببینند «دیر یا زود وقتی این فیلم در اینترنت در دسترس قرار گرفت، همه قادر به دیدنش خواهند بود؛ پس بهتر است که اجازه نمایش آن در سینماها داده شود و در کنار آن جلسات مباحثه مذهبی-تاریخی برگزار گردد، تا مغالطه های این داستان بر همگان آشکار شود»
رویدادهای فیلم در دو دوره زمانی مختلف به فاصله حدود 1400 سال رخ می دهد. فیلم بازگو کننده داستان پسر بچه ای عراقی است که با حمله داعش، والدین خود را از دست داده و آواره می شود. پسر در نهایت پیش مادربزرگ خود می رود و مادربزرگ برای او داستان حضرت زهرا علیها السلام -نخستین قربانی تروریسم در تاریخ- را بیان می کند و در ادامه، فیلم به نمایش زندگی حضرت فاطمه علیها سلام می پردازد.
«محسن قندیل» استاد تاریخ اسلام دانشگاه قاهره، با شیناوی همنظر است و تأکید می کند «اگر بحث هایی جدی در خصوص این فیلم صورت گیرد، ضعف نظرات و روایت های شیعه آشکار می گردد. زیرا این روایت ها با روابط دوستانه ای که امام علی علیه السلام با خلفای راشدین حتی بعد از وفات حضرت زهرا علیها سلام داشت، تناقض دارد. امام علی علیه السلام با ازدواج دخترش ام کلثوم با عمر موافقت کرد، پس این رابطه خوب چگونه می تواند بعد از وفات همسرش ادامه یابد؟»
در ایران، وبسایت های «اجتهاد» و «العالم» گزارش دادند که چهار مرجع شیعه: صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی و جعفر سبحانی، حمایت و تبلیغ فیلم را حرام اعلام کردند. فتاوای ممنوعیت این فیلم از دیدگاه این چهار مرجع، به این دلیل اعلام شده است که باعث تشدید اختلاف بین شیعه و سنی می شود، و برافروختن آتش نزاع و اختلاف بین مسلمانان، در راستای منافع کسانی است که این مراجع آنان را «دشمنان اسلام» می نامند.
به گفته یکی از روزنامه نگاران مصری و کارشناس مذهبی در وبسایت «دقائق»: «نمایش این فیلم در شرایطی که همین الان لبنان، سوریه و عراق شاهد نزاع بین شیعه و سنی است باعث تشدید شدن اختلافات می شود. در صورت نمایش این فیلم، الازهر مجبور به رد و تکذیب ادعاهای تاریخی شیعه خواهد شد. این نهاد همیشه می کوشید این ادعاها را نادیده بگیرد تا اختلافات بین شیعه و سنی بدتر نشود. دهه هاست که شیوخ الازهر به جای تمرکز روی نقاط اختلافی شیعه و سنی از جمله ادعاهای تاریخی شیعیان در مورد شهادت حضرت زهرا علیها سلام، در راستای ایجاد روابطی حسنه بین دو گروه تلاش می کنند؛ اما نمایش این فیلم، باعث ناکام ماندن همه این تلاش ها می شود».
*این مقاله صرفا ترجمه ای از مقاله اصلی است و انتشار آن به معنای رد یا تأیید مطالب گفته شده نمی باشد.
*مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما