نظرسنجی جدیدی در سه کشور عربستان، بحرین و امارات در خصوص موضوعات مهم خاورمیانه از ایران و اسرائیل گرفته تا اسلام انجام شده، که نتایج خوبی داشته است. در این نظرسنجی 1000 شهروند از سه کشور به شکل تصادفی مورد سؤال قرار گرفتند
بر اساس یافته های نظرسنجی، اکثر مردم این سه کشور از احیای توافق هسته ای حمایت می کنند؛ 40% از پرسش شوندگان با عادی سازی رابطه با اسرائیل موافق هستند و جنگ اخیر غزه تأثیری در نگرش آنها ایجاد نکرده است. همچنین تفسیر میانه رو از اسلام، هواداران بیشتری در بین مردم پیدا کرده و حمایت از اخوان المسلمین کم شده است.
بر اساس نظرسنجی، مردم بیش از گذشته به بیان افکار و نظرات خود –حتی در موضوعات چالش برانگیز- تمایل دارند. برخلاف اغلب نخبگان و رسانه های کشورهای حاشیه خلیج فارس، 60% مردم هر سه کشور از احیای توافق هسته ای حمایت می کنند و معتقدند این امر تأثیر مثبتی بر منطقه دارد. البته این حمایت به این خاطر نیست که ایجاد روابط خوب بین کشورهای خود با ایران را مهم می دانند بلکه در عربستان و امارات تنها 10% مردم هستند که روابط خوب با ایران را مهم قلمداد می کنند.
در بحرین این آمار بین سنی ها همین 10% است، اما بین شیعیان، کسانی که رابطه خوب با ایران را مهم می دانند، بیشتر هستند و به 37% می رسند. در کل، بین نگرش اهل سنت و شیعیان در هر سه کشور در موضوعات مختلف، تفاوت کمی وجود دارد و این نزدیکی به ایجاد ثبات سیاسی و اجتماعی در این کشورها کمک کرده است.
در نظرسنجی گذشته ای که در نوامبر 2020 انجام دادیم، حدود 40% مردم هر سه کشور از توافق صلح ابراهیم حمایت می کردند و بسیاری با برقراری روابط ورزشی و تجاری با اسرائیلی ها همراهی نشان می دادند. این آمار بعد از جنگ اخیر بین اسرائیل و حماس، تغییر چندانی نکرده و در نگرش مردم تحولی ایجاد نشده است
در عربستان و امارات کمتر از یک چهارم مردم نظر مثبتی نسبت به حماس دارند اما این رقم در بحرین به دلایل نامعلومی افزایش پیدا کرده و به 44% می رسد. همچنین در بحرین 53% مردم معتقدند شلیک موشک های حماس به اسرائیل تأثیر مثبتی بر کل منطقه دارد
در مورد آمریکا، نظر مردم با نخبگان متفاوت است. تقریبا نیمی از مردم هر سه کشور کنار رفتن ترامپ و روی کار آمدن بایدن را برای خاورمیانه مطلوب می دانند و همچون نظرسنجی گذشته، نیمی از پرسش شوندگان روابط خوب با واشنگتن را مهم ارزیابی می کنند
وقتی از شرکت کنندگان در نظرسنجی پرسیدیم، در بین چهار گزینه ارائه شده، کدامیک باید در اولویت سیاست های آمریکا در منطقه قرار بگیرد، جواب ها بین چهار گزینه به شکل مساوی تقسیم شد. یعنی حدود یک چهارم از پرسش شوندگان گزینه «افزایش فشار برای رسیدن به راه حل در مسئله فلسطین-اسرائیل» را انتخاب کردند و گزینه های «مهار ایران»، «پایان جنگ یمن و لیبی» و «ترویج حقوق بشر و دموکراسی» نیز درصدهای مشابهی بدست آوردند
بیش از سه چهارم از مردم هر سه کشور معتقدند «اصلاحات اقتصادی و سیاست داخلی برای کشورشان مهمتر از مسائل مربوط به سیاست خارجی است؛ بنابراین باید هر گونه جنگی را بیرون از مرزهای خود نگه داشت». اما میل به انجام اصلاحات در داخل، آنقدر نیست که مردم را به اعتراضات عمومی سوق دهد؛ تقریبا سه چهارم مردم هر سه کشور با این جمله موافق هستند «خوب است که ما اعتراضات خیابانی علیه فساد -مشابه با آنچه در لبنان و عراق و سایر کشورها رخ می دهد- نداریم»
در مورد اسلام سیاسی که از موضوعات حساس داخلی است، یافته های حاصله و قیاس آن با نظرسنجی های گذشته نشان می دهد، موافقت با این ایده که «ما باید به آنانکه بین ما هستند و می خواند اسلام را به شیوه ای میانه رو تر، مدرن تر و روادارانه تر تفسیر کنند، گوش دهیم»، آهسته و پیوسته در حال افزایش است. موافقت با این ایده در امارات 33% در عربستان 39% و در بحرین 51% می باشد.
اما در مورد حمایت از اخوان المسلمین، برعکس روند فوق را شاهد هستیم و نظرسنجی نشان می دهد که محبوبیت این گروه در هر سه کشور به شکل تدریجی در حال کم شدن است. امروزه در عربستان 14% و در بحرین 9% مردم هوادار این گروه هستند؛ محبوبیت اخوان در امارات علیرغم غیرقانونی بودن این گروه، کمی بیشتر بوده و به 18% می رسد
یکی دیگر از یافته های مثبت نظرسنجی، نگاه اعراب خلیج فارس به دیگر کشورهای عربی است. اکثریت قاطع مردم هر سه کشور، داشتن روابط خوب با مصر و اردن را ارزشمند می دانند و همین دیدگاه را در مورد عراق هم دارند؛ این درحالی است که اکثریت جمعیت عراق را شیعیان تشکیل می دهند و این کشور روابط نزدیکی با ایران دارد. تنها استثنا بین کشورهای عربی، سوریه است که تنها یک چهارم مردم عربستان و امارات و بحرین، در حال حاضر روابط خود با این کشور را مهم می دانند و این امر احتمالا به دلیل نفرت از نظام اسد است
در مجموع، داده های نظرسنجی تصویر دلگرم کننده ای از جهان عرب ارائه می دهد؛ مردمی که با سیاست های آمریکا در قبال اسرائیل، ایران و همسایگان عرب مشکلی ندارند، دیدگاههای اسلامی معتدل تری پیدا کرده اند و بعید است علیه حاکمان خود قیام کنند. گرچه در این سه کشور دموکراسی حاکم نیست، اما افکار عمومی بر سیاست ها و اقدامات دولت ها تأثیر می گذارد.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما