twitter share facebook share ۱۴۰۰ مهر ۰۵ 710

در دهکده ای کوهستانی در لبنان، اعضای یک خانواده برای فرار از گرما در بالکن نشسته اند. با ادامه بحران اقتصادی در این کشور، اغلب مردم بیش از 18 ساعت در روز برق ندارند و نمی توانند در گرمای تابستان از وسایل سرمایشی استفاده کنند. به این خانواده نزدیک می شوم و از هدی –که مادر دو دختر است- می پرسم آیا برای سال جدید تحصیلی که اواخر سپتامبر آغاز می شود آماده است؟ ناگهان یکی از بچه ها سخنم را قطع می کند و می گوید: «فعلا امسال خبری از مدرسه نیست؛ آنها هم مثل ما برق و بنزین ندارند».

سخنان این کودک، بازتاب دهنده عواملی است ک مانع از شروع مدارس در لبنان می شود. برق دولتی و دیزل برای استفاده از ژنراتورها وجود ندارد، بنزین هم کم شده و قیمت بالایی پیدا کرده است. این امر باعث می شود که والدین در بردن کودکان خود به مدرسه دچار مشکل شوند. علاوه بر این از آنجا که ارزش دستمزدها نود درصد کاهش یافته و حداقل دستمزد ماهانه به سختی به سی دلار می رسد، والدین نمی توانند هزینه تحصیل کودکان خود را تأمین کنند. در دو سالی که از بحران اقتصادی لبنان می گذرد، ارزش پول ملی به شدت کاهش یافته و نرخ مبادله دلار آمریکا 15 برابر شده است و این در کشوری که 90% نیازهای اساسی خود از جمله غذا، کتاب و مداد و دارو را از طریق واردات تأمین می کند، یعنی اقتصادی فروپاشیده و فقری که روز به روز عده بیشتری را به کام خود فرو می برد.

هدی می گوید: «کودکانم را از مدرسه خصوصی بیرون آوردم چون شهریه اش دو برابر شده بود. اما مدارس دولتی هم به خاطر تکمیل ظرفیت، نمی توانند پذیرای آنها باشند». وی افزود با وجود اینکه شرایط مدرسه را مبنی بر بی برقی و نداشتن سرویس به خاطر نبودن بنزین پذیرفته، اما نتوانسته دخترش را ثبت نام کند. با افتادن کشور به ورطه بحران اقتصادی، اقبال به سوی مدارس دولتی به دلیل پایین بودن شهریه این مدارس، بیشتر شده و این اقبال گسترده، علیرغم پایین بودن کیفیت آموزش بدلیل بی توجهی دولت است. با این وجود هنوز هم شهریه مدارس دولتی برای بسیاری از خانواده های لبنانی بالا است.

شاخص ها نشان می دهد که امسال اکثر دانش اموزان لبنانی نمی توانند از آموزشی نرمال برخوردار شوند. به گفته «اتی هیگینز» نماینده یونیسف در لبنان «بین 750,000 تا یک میلیون کودک در سال جاری از تحصیل باز خواهند ماند» که تعداد قابل توجهی از کودکان لبنانی را (بین 38 تا 50 درصد) شامل می شوند.

هیگینز افزود که یونیسف نمی تواند کمبودهایی را که دولت در تأمین نیازهای مدارس می گذارد، جبران کند «این مسئولیت دولت لبنان است که امکان دسترسی به آموزش با کیفیت را برای تمام کودکان فراهم کند».

وزیر آموزش لبنان از بازگشت کودکان به مدارس و از سرگیری دوباره آموزش حضوری علیرغم ادامه همه گیری کرونا و نرخ پایین واکسیناسیون خبر داد. وی با بیان اینکه قطع برق و اینترنت مانع از آموزش مجازی است، این تصمیم را پس از دو سال وقفه و اختلالی که در امر تحصیل دانش آموزان ایجاد شد ضروری دانست و از جامعه بین الملل و دیگر وزارتخانه ها برای تأمین بودجه نظام آموزشی دولتی و خصوصی لبنان کمک خواست.

رولا یکی دیگر از مادران لبنانی، وزارت آموزش را همچون سایر دیگر نهادها و وزارتخانه های دولتی، شکست خورده می داند و طارق مجذوب (وزیر آموزش) را به زندگی در خیال و رؤیا متهم می کند «امسال نباید سال تحصیلی داشته باشیم. من همانگونه که خدا را می پرستم، علم و دانش را نیز تقدیس و تکریم می کنم؛ جان خود را برای تحصیل و آموزش فرزندانم می دهم اما با این شرایط چطور می توانیم فرزندان خود را به مدرسه بفرستیم؟ وقتی دو بشکه بنزین 700 هزار پوند است و به سختی مصرف دو روز را تأمین می کند، چگونه می توانم فرزندانم را هر روز مدرسه ببرم؟ یک سال است که نتوانسته ام گوشت قرمز بخرم؛ الان چطور باید هزینه کتاب و لوازم التحریر بچه ها را تأمین کنم؟»

فروپاشی آموزش و پرورش

فروپاشی بخش آموزش و پرورش از پیامدهای مهم بحران اقتصادی است.

بانک جهانی وضعیت کنونی لبنان را یکی از بدترین فروپاشی های اقتصادی از اواسط قرون نوزده تاکنون توصیف کرده است. در حال حاضر فقر، زندگی حدود 74% از جامعه را تحت تأثیر قرار داده است.

در پایان سال تحصیلی گذشته، بیش از 30% از کودکان لبنانی از گرسنگی رنج بردند. به گفته «سعاد غریوش» مدیر مؤسسه «نحن واحد» که مؤسسه ای خیریه برای حمایت از خانواده های نیازمند است «در خانواده ای چهار نفره با حقوق متوسط، یک کودک باید ترک تحصیل کند تا کودک دیگر بتواند به تحصیل ادامه دهد» این امر نابرابری های اجتماعی را تشدید کرده و یک نسل را تهدید می کند.

نظرسنجی اخیر یونیسف نشان می دهد که 15% خانوارهای لبنانی سال تحصیلی گذشته فرزندان خود را در مدارس ثبت نام نکردند و در برخی موارد برای اینکه بار مالی کمتری روی دوش خانواده ها باشد، کودکان مجبور به کار یا ازدواج شدند. بیش از 700,000 کودک بین 3 تا 18 سال که پیشتر نیز به مدرسه نمی رفتند، حالا با موانع بیشتری برای برخورداری از آموزش با کیفیت روبرو شده اند. این امر تأثیرات بلندمدتی بر رفاه و فرصت های آینده آنان دارد. کودکان معلول، دختران و نوجوانان، پناهندگان و کودکان خانواده های فقیر، احتمالا دیگر هرگز به مدرسه باز نخواهند گشت.

معلمان: نمی توانیم با این شرایط به کار ادامه دهیم

ناتوانی والدین در فرستادن فرزندان خود به مدرسه، ظرفیت نامحدود مدارس دولتی و عدم دسترسی آنها به برق و وسایل حمل و نقل، تنها مسائلی نیست که تحصیل کودکان در لبنان را به خطر می اندازد؛ بلکه اگر زمزمه ها برای اعتصاب معلمان به واقعیت بدل شود، می تواند ضربه مهلکی به برنامه وزیر برای شروع سال تحصیلی بزند.

«حسن زیتونی» معلم دبیرستان و عضو اتحادیه مستقل معلمان می گوید: «در لبنان شرایط برای شروع سال تحصیلی فراهم نیست. آنچه وزیر می گوید بحران فعلی نظام آموزشی را حل نمی کند به ویژه که تعداد دانش آموزان مدارس دولتی دو برابر شده است»

تأثیرات روانی و اقتصادی شرایط موجود، بر معلمان چندان تفاوتی با والدین و دانش آموزان ندارد. دو سال پیش معلمان خواهان افزایش حقوق خود برای جبران تورم 121 درصدی سالهای 2006 تا 2017 بودند؛ حالا که تورم به 900 تا 1200 درصد افزایش یافته و پوشش بیمه درمانی برای اغلب معلمان از 90% به 20% رسیده است.

به گفته زیتونی: «بدون حقوق و مزایا، بدون بیمه درمانی و کمک هزینه حمل و نقل، نمی توانیم به آموزش ادامه دهیم. حتی نمی توانیم هزینه رفتن به مدرسه را تأمین کنیم».

این معلم خسته با اشاره به اینکه تعداد زیادی از معلمان تصمیم به مهاجرت گرفته اند، گفت: «از بین ده نفر از دوستان و همکارانم، چهار نفر از بهترین هایشان به اربیل و ایتالیا رفتند». زیتونی محرومیت کودکان از مدرسه را نشان دهنده نابودی نهاد آموزش کشور می داند.

کودکان بیشترین آسیب را از این بحران می بینند

«علاء حمید» متخصص آموزش و شاغل در نهاد «نجات کودکان» می گوید: «معلمان دیگر قادر به ارائه آموزش با کیفیت نیستند». او نگرانی عمیق خود را از تأثیر بحران فعلی بر کودکان بیان می کند «انها آسیب پذیرترین و تأثیرپذیرترین افراد جامعه از بحران های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی لبنان هستند».

به گفته علاء روز به روز خانواده های بیشتری نزد او امده و از اضطراب، بی خوابی و احساس ترس و ناراحتی فرزندانش شکایت می کنند. مدرسه معمولا فضایی اجتماعی برای کودکان ایجاد می کند تا مهارت هایی که برای مدیریت و بیان احساسات لازم است را در خود پرورش دهند؛ اما اکنون بچه ها از مدرسه محروم هستند. این متخصص آموزش خواستار آن است که سلامت روان کودکان در کنار تدوین برنامه ای ملموس برای بازگشت به مدرسه، به یک اولویت ملی تبدیل شود به طوری که «خدمات آموزشی، نیازهای عاطفی بچه ها را براورده کرده و حفاظت از آنها را تضمین کند».

وضعیت لبنان چالش های فزاینده ای برای کودکان ایجاد می کند. هنگامی که دولت نتواند حقوق اولیه شهروندان خود را از نظر دسترسی به غذا، دارو، آب و برق تضمین کند، از تأمین نیازهای آموزشی نیز باز می ماند. در چنین شرایطی، کودکان بزرگترین قربانی وضع موجود خواهند بود.

*منبع: اینساید عربیه

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما