درحالیکه مذاکرات احیای برجام در جریان است، برخی از تحلیلگران از لزوم طرح جدی ایده حمله نظامی به ایران برای جلوگیری از هسته‌ای شدن این کشور سخن می‌گویند
لئون پانتا، میشل فلورنوی، دنیس راس و برخی دیگر از مفسران معتقدند که تهدید به حمله برای متقاعد کردن ایران ضروری است و این کشور باید بداند که «اگر در مسیر فعلی خود باقی بماند عواقب شدیدی متحمل خواهد شد». برخی از کارشناسان منطقه همچون اریک بروئر و هنری روم نیز در مقالاتی نوشته‌اند که «تهدید به حمله باید روی میز باشد تا ایران متقاعد شود فعالیت‌های خود را متوقف کند»
اما این استدلال‌ها قانع کننده نیست. آنل شلین از مؤسسه کوئینسی و بروس ریدل از مؤسسه بروکینگز در رد این نظر، به ویرانی‌هایی که ایران می‌تواند در صورت تحریک شدن در سراسر خاورمیانه ایجاد کند، اشاره می‌کنند. مقامات امنیتی اسرائیل نیز معترف هستند که سال‌ها طول می‌کشد تا اسرائیل توان انجام حمله به ایران را به‌تنهایی پیدا کند. فقط آمریکا است که می‌تواند چنین حمله‌ای را انجام دهد و در صورت حمله هم، هیچ تضمینی وجود ندارد که به ظرفیت غنی‌سازی ایران آسیبی جدی وارد شود
مکس بوت تحلیلگر و ستون نویس واشنگتن پست نیز معتقد است که شاید ترجیح این است «با یک ایران هسته‌ای زندگی کنیم» تا اینکه اجازه دهیم حمله نظامی رخ داده و جنگی همه‌جانبه به وقوع بپیوندد.
این اظهارات یک چیز را نشان می‌دهد: اینکه برجام در آستانه فروپاشی است و اگر مقامات ایران تصمیم بگیرند به سلاح هسته‌ای دست یابند، چیزی نمی‌تواند مانع آنها شود. این مسئله شکستی بزرگ برای آمریکا است. دولت بایدن گزینه‌های زیادی برای اینکه مانع از دستیابی ایران به سلاح اتمی شود ندارد و این شکست را باید به پای ترامپ نوشت
تجربه گذشته نشان داده است که تهدید به حمله نظامی نمی‌تواند ایران را مجبور به ترک برنامه‌های خود کند؛ بنابراین تنها راه عملی برای ایجاد بازدارندگی در مقابل ایران، تعامل دیپلماتیک، هم در سطح منطقه و هم از طریق گفتگوهای 1+5 است
نخست اینکه باید توجه داشت بین وضعیت آستانه و هسته‌ای شدن تفاوت بسیاری است. وضعیت آستانه به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای در اسرع وقت اشاره دارد. کشورهای آستانه، برنامه‌های هسته‌ای با اهداف غیرنظامی دارند و اگر بخواهند، می‌توانند به سرعت به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای گام بردارند
درست است که ایران فعالیت غنی‌سازی خود را تشدید کرده، اما ممکن است که هنوز مایل به ساخت سلاح هسته‌ای نباشد. حکومت بارها قصد رسیدن به سلاح اتمی را رد کرده و رهبر انقلاب فتوای ضد اسلامی بودن سالح هسته‌ای را صادر نموده است. البته اینکه حکومت سیاست خود را تغییر دهد ناممکن نیست
اگر ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای برود، دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم از این سلاح علیه سایر کشورها و به ویژه علیه اسرائیل استفاده نخواهد کرد. ولی علیرغم غنی‌سازی بالای 60% و فعال کردن سانتریفیوژهای پیشرفته، تاکنون اقدامی برای ساخت سلاح انجام نداده و ممکن است که هیچوقت دست به چنین کاری نزند
ایران درحال حاضر در موقعیت قوی‌تری نسبت به سال 2015 قرار دارد. سپتامبر 2019 هنگامی که به تأسیسات نفتی عربستان حمله کرد، توانایی خود را برای مقابله به مثل علیه شریکان آمریکا نشان داد و این ضربه، ریاض را متقاعد کرد تا به سمت کاهش تنش‌ها با ایران گام بردارد. حتی حمله‌ای جزئی به ایران، می‌تواند اغازگر اقدامی تلافی‌جویانه باشد و زمینه وقوع جنگی همه‌جانبه را فراهم کند. ضمن اینکه تجربه جنگ‌های آمریکا در منطقه نشان می‌دهد این کشور در جنگ با ایران یا شکست می‌خورد یا با تحمل ضررهای سنگین پیروز می‌شود
حکومت ایران علیرغم سال‌ها تحریم اقتصادی به حیات خود ادامه داده و مقاومت می‌کند. انتخابات ریاست جمهوری اخیر در این کشور نیز به دقت سازمان‌دهی شد تا نتیجه مطلوب حاکمیت حاصل گردد و مخالفان بیش از همیشه به حاشیه رانده شوند. همچنین ایران دیپلماسی و گفتگویی را با رقیبان منطقه‌ای خود امارات و عربستان اغاز کرده است و اثری از فروپاشی نظام دیده نمی‌شود
حمله آمریکا و اسرائیل به ایران در چنین شرایطی پرهزینه و منجر به شکست خواهد بود. پس آمریکا باید چه مسیری را طی کند؟
اگر آمریکا برای رفع تحریم‌ها در مدت زمانی مشخص تضمین دهد، آنوقت ممکن است ایران انگیزه کافی برای کاهش غنی‌سازی پیدا کند
موفقیت این طرح مستلزم این است که دولت رئیسی با آن موافقت کند؛ حال آنکه تیم جدید تاکنون خواسته‌هایی دور از منطق داشته است. اگر ایران در تمایل خود برای احیای برجام صادق است و علاوه بر این اگر واقعا قصد ساخت سلاح هسته‌ای را ندارد، در صورتی که واشنگتن در مورد رفع تحریم‌ها اعلام آمادگی کند، باید بپذیرد که فعالیت غنی‌سازی خود را کاهش دهد
اگر ایران براستی بدنبال دستیابی به بمب اتم باشد، حمله نظامی کاری برای نجات توافق با بازدارندگی این کشور از ساخت بمب انجام نمی‌دهد. تنها راه پیش‌رو گفتگوی سازنده است
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما